Οι Ελληνες και η ενέργεια...

Aπό τη στιγμή που ξυπνάμε μέχρι την ώρα που κλείνουμε το πορτατίφ το βράδυ, κάθε κίνησή μας, κάθε δραστηριότητα στην οποία συμμετέχουμε εκούσια ή ακούσια απαιτεί ενέργεια. Εδώ και περίπου δύο αιώνες, ο δυτικός πολιτισμός ζει μέσα σε έναν «ενεργειακό παράδεισο» που δημιούργησαν πρώτα το κάρβουνο και ο λιγνίτης, μετά το πετρέλαιο και τελευταία το φυσικό αέριο. Ξοδεύουμε ενέργεια ασταμάτητα, με ρυθμούς πολλαπλάσιους από εκείνους των αρχών του 20ού αιώνα και για να παραγάγουμε την ενέργεια αυτή καίμε καύσιμα που βρίσκουμε στον φλοιό της Γης. Οσες χώρες έχουν νερά που κατεβαίνουν ορμητικά από τα βουνά τους τα αξιοποιούν σε υδροηλεκτρικά φράγματα, ενώ σε ορισμένα σημεία του πλανήτη οι άνθρωποι χρησιμοποιούν ακόμα ξύλα, θερμά νερά από τα έγκατα της Γης, κάρβουνο κ.ά. Ομως, ο παράδεισος της ενεργειακής ευδαιμονίας μας τελειώνει. Κάποια ορυκτά έχουν ήδη απαγορευτεί, τα αποθέματα πετρελαίου μειώνονται και το φυσικό αέριο μετατρέπεται σε παράγοντα ισχύος. Εύλογα, η εξασφάλιση φθηνής ενέργειας και η αναζήτηση νέων πηγών αποτελούν βασικές προτεραιότητες και για εμάς.
Η Ελλάδα εξαρτάται από το πετρέλαιο, το οποίο εισάγουμε πληρώνοντας τεράστια ποσά, και από τον λιγνίτη, που όμως μολύνει. Η στροφή στις ΑΠΕ είναι θέμα επιβίωσης.
Η Ελλάδα ανήκει στις χώρες που έχουν πολύ κακό «ενεργειακό μείγμα», εξαρτώνται δηλαδή υπερβολικά από καύσιμα τα οποία είτε λιγοστεύουν παγκοσμίως είτε κρίνονται ακατάλληλα για καύση και απαγορεύονται από τις κοινοτικές αρχές. Σύμφωνα με στοιχεία του Διαχειριστή Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΣΜΗΕ), ενός φορέα ελέγχου της αγοράς και πώλησης ηλεκτρικού ρεύματος στην Ελλάδα, στα τέλη του 2009 το ενεργειακό μείγμα της χώρας αποτελούνταν κατά 81,4% από ορυκτά καύσιμα, κατά 15% από υδροηλεκτρικούς σταθμούς και μόνον κατά 3,6% από ανανεώσιμες ?άρα καθαρές και φθηνές- πηγές ενέργειας (ΑΠΕ). Σε όλη την Ευρώπη, το ενεργειακό μείγμα αλλάζει, με το βάρος να πέφτει πλέον στις ανανεώσιμες πηγές: Την ηλιακή ενέργεια, την αιολική, τη γεωθερμία και τα βιοκαύσιμα. Στην Ελλάδα, η στροφή αυτή είναι αργή και επίπονη. Συνολικά, στη χώρα έχουν εγκατασταθεί και αξιοποιούνται περίπου 1.420 μεγαβάτ, ενώ στα σκαριά βρίσκονται έργα συνολικής, ονομαστικής ισχύος 5.800 και πλέον μεγαβάτ. Αν υλοποιηθούν, το ενεργειακό μέλλον της Ελλάδας θα είναι φωτεινότερο, καθαρότερο και πράσινο.

Ξένοι φεύγουν και έρχονται
Το ενεργειακό αλισβερίσι

Το τέλος του μονοπωλίου της ΔΕΗ πλησιάζει, καθώς μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις παραγωγής και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας έρχονται στη χώρα μας και υπόσχονται φτηνότερα τιμολόγια στο ρεύμα -ήδη μια αυστριακή (Verbund) ήρθε κι επίσημα στις αρχές Φεβρουαρίου. Πόσο φθηνότερα όμως; Από 10 μέχρι και 15%, ανάλογα με το είδος της κατανάλωσης (σπίτι ή εργοστάσιο) και με το είδος της ενέργειας (αν προέρχεται από ΑΠΕ ή από την κλασική καύση ορυκτών καυσίμων). Την ίδια στιγμή, στον πετρελαϊκό χάρτη, ο τζίρος του οποίου ξεπερνάει τα 12 δισ. ευρώ τον χρόνο (στην Ελλάδα), είχαμε κατακλυσμιαίες εξελίξεις: Η Shell και η BP, δύο γίγαντες του πετρελαίου, πούλησαν τις θυγατρικές τους και αποχώρησαν από τη χώρα.

Αποδοτική επένδυση
Το σπίτι δεν μπάζει

Ο νέος ΚΕΝΑΚ και το πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης κτιρίων αναμένεται να επηρεάσει τις τιμές αγοράς και ενοικίασης των ακινήτων. Οπως υποστηρίζει ο περιβαλλοντολόγος Φ. Κουρμούσης, «ένα ενεργοβόρο κτίριο κοστίζει πολύ περισσότερο στη λειτουργία και συντήρησή του από ένα κτίριο που εξοικονομεί ενέργεια. Συνεπώς η νομοθεσία παρέχει κίνητρο στους κατόχους κτιρίων να υιοθετήσουν μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας κατά την ανακαίνιση, ενώ προωθεί την εφαρμογή των μέτρων αυτών και στα νέα κτίρια. Οι τεχνικές παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας σε κτίρια αποσβένονται σε σύντομο χρονικό διάστημα και στη συνέχεια οι χρήστες των κτιρίων απολαμβάνουν σημαντικές μειώσεις στα τιμολόγια κατανάλωσης ρεύματος», προσθέτει.

Η ενέργεια που ξοδεύουμε
Κίνηση βατ

Τα κτίρια και οι κατοικίες, οι χώροι δηλαδή όπου περνάμε το 80 - 90% του χρόνου μας σε καθημερινή βάση, απορροφούν περίπου το 40% της συνολικής ενέργειας που καταναλώνουμε σε ετήσια βάση στην Ελλάδα. Η θέρμανση και η ψύξη (κλιματιστικό, θερμοσίφωνας, φούρνος) θεωρούνται εξαιρετικά ενεργοβόρες. Ειδικά τις θερμές ημέρες του καλοκαιριού, όταν τα κλιματιστικά δουλεύουν στο φουλ, η χώρα μας είναι αναγκασμένη να εισαγάγει ενέργεια από γειτονικές χώρες προκειμένου να καλυφτεί η ζήτηση. Δεύτερος σε κατανάλωση τομέας είναι οι μεταφορές, όπου εκεί δαπανάμε περίπου το 30% της ενέργειας, κυρίως υδρογονάνθρακες (πετρέλαιο, φυσικό αέριο). Ακολουθούν οι καλλιέργειες, η βιομηχανία και δεκάδες άλλοι παραγωγικοί τομείς.

Πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης
Μπαίνει στη ζωή μας

Η εξοικονόμηση ενέργειας στα υφιστάμενα κτίρια και ο αποδοτικός ενεργειακός σχεδιασμός των υπό κατασκευή δεν είναι πλέον πολυτέλεια, αλλά εντολή της ΕΕ.

Το αρκτικόλεξο ΚΕΝΑΚ σύντομα θα μπει στη ζωή μας, είτε είμαστε ιδιοκτήτες ακινήτων είτε ενοικιαστές. Ο Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων είναι ένα σύνολο κατασκευαστικών και τεχνικών διατάξεων, με στόχο τον περιορισμό της κατανάλωσης ενέργειας στα κτίρια. Ο νέος ΚΕΝΑΚ, που αναμένεται σύντομα να γίνει νόμος του κράτους, έχει ως κορωνίδα του το «πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης». «Είναι κάτι αντίστοιχο με την ενεργειακή ταμπέλα που έχουν οι οικιακές ηλεκτρικές συσκευές», εξηγεί ο Φώτης Κουρμούσης, πρόεδρος της Ενωσης Ελλήνων Πτυχιούχων Περιβαλλοντολόγων και συμπληρώνει πως «το πιστοποιητικό θα εκδίδεται κατόπιν ελέγχου από ειδικό σώμα ενεργειακών επιθεωρητών, θα κατατάσσει το κτίριο σε 10 κατηγορίες, ανάλογα με την ενεργειακή αποδοτικότητά του και θα ισχύει για 10 έτη». Οπως μας πληροφορεί ο ίδιος, εκτός από το πιστοποιητικό προβλέπεται ότι για οικοδομές άνω των 1.000 τ.μ. «θα είναι υποχρεωτική η μελέτη και εγκατάσταση ενός τουλάχιστον εναλλακτικού συστήματος παροχής ενέργειας, ενώ ο νόμος θα προβλέπει τακτικές επιθεωρήσεις των λεβήτων κεντρικής θέρμανσης, νερού και κλιματισμού κάθε τέσσερα έτη, με δυνατότητα συστάσεων και επιβολής προστίμων για μη συμμόρφωση». Ολα αυτά για την τσέπη μας, αλλά και τον πλανήτη: «Η εξοικονόμηση ενέργειας είναι σημαντική τόσο οικονομικά όσο και περιβαλλοντικά, αφού η μείωση της κατανάλωσης συνεπάγεται λιγότερα αέρια από τα εργοστάσια της ΔΕΗ», καταλήγει.

Εξυπνες λύσεις
Φως από τον ουρανό

Υπάρχουν λύσεις φωτισμού που περιορίζουν το κόστος και σέβονται το περιβάλλον. Ο Αλκης Μητσοτάκης προτείνει να τις αξιοποιήσουμε σήμερα κιόλας.

Ο φωτισμός δημόσιων, ιδιωτικών ή κοινόχρηστων χώρων είναι σημαντική δαπάνη και, αρκετές φορές, σπατάλη ενέργειας. Πόσες φορές δεν έχουμε δει, π.χ., φώτα σε αυτοκινητόδρομους να μένουν αναμμένα σε ηλιόλουστες καλοκαιριάτικες μέρες επειδή ο χρονοδιακόπτης τους δεν δούλεψε»; Ο Αλκης Μητσοτάκης, ιδιοκτήτης της εταιρείας PVLINK, εισάγει στην Ελλάδα καλαίσθητα φωτοβολταϊκά - φωτιστικά που δουλεύουν με τον ήλιο (www.solarlights.gr) και προσπαθεί να πείσει δημάρχους, υπευθύνους φωτισμού σε μεγάλες επιχειρήσεις, ξενοδόχους και ιδιώτες να τολμήσουν. Ετσι θα εξοικονομήσουν αρκετά ευρώ στους λογαριασμούς τους! Τα φωτοβολταϊκά -φωτιστικά είναι εύκολα στην τοποθέτηση, καθώς δεν προϋποθέτουν την ύπαρξη δικτύου. «Τα συστήματα αυτά είναι ιδανικά για την Ελλάδα, που έχει ατελείωτη ηλιοφάνεια. Είναι πολύ αποδοτικά σε μακροχρόνια βάση αφού μειώνουν το κόστος, είναι φιλικά προς το περιβάλλον, ενώ δουλεύουν πλήρως αυτοματοποιημένα, δεν υπάρχουν δηλαδή διακόπτες, δεν χρειάζονται ανθρώπινα χέρια για να ανοίξει ή να κλείσει το φως. Επιπλέον, είναι και καλαίσθητα, δεν χρειάζονται δηλαδή ογκώδεις εγκαταστάσεις». Τα υπαίθρια φωτιστικά είναι μια καινούρια πρόταση, που έχει βρει φίλους στον ιδιωτικό τομέα ?το Δημόσιο όμως, παραδοσιακά, αργοπορεί. «Οι περισσότεροι δήμαρχοι με τους οποίους έχω συζητήσει δεν γνώριζαν τις δυνατότητες της τεχνολογίας, ήταν όμως ανοικτοί στο να δοκιμάσουν τη νέα λύση», σχολιάζει ο επιχειρηματίας.

Πράσινες χρηματοδοτήσεις
Κράτος, βάλε ένα χεράκι!

Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, η μετάβαση στην πράσινη οικονομία και οι εφαρμογές για την εξοικονόμηση ενέργειας και την προστασία του περιβάλλοντος έτυχαν της δημόσιας και κοινοτικής επιχορήγησης. Μετά την τεχνολογία των φωτοβολταϊκών, όπου το Δημόσιο φέρθηκε με γαλαντομία στους επενδυτές, η ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων είναι ο νέος τομέας που χρειάζεται τη βοήθειά του, καθώς τα οικοδομήματα και η ζωή σε αυτά είναι ενεργοβόρα. «Το Δημόσιο θα πρέπει να βοηθήσει την προσπάθεια που γίνεται στον τομέα της εξοικονόμησης ενέργειας σε κτίρια και κατοικίες. Πρέπει να δοθούν κίνητρα σε όσους ?με αποδείξεις? μειώνουν την ενεργειακή κατανάλωση, έτσι ώστε να μπορέσουν να αποκτήσουν σύγχρονο εξοπλισμό, διότι η εξοικονόμηση δεν επιτυγχάνεται μόνο με τα φωτοβολταϊκά, αλλά με διάφορους τρόπους», υποστηρίζει ο Αλκης Μητσοτάκης. Διπλά τζάμια και σύγχρονοι λέβητες, συστήματα γεωθερμίας, νέα δομικά υλικά και σύγχρονα συστήματα φωτισμού χρειάζονται και τη βοήθεια του κράτους για να ανθίσουν.

Οι διακόπτες της ενέργειας

Νέες και παρωχημένες πρακτικές, προβλήματα και μοντέλα εξοικονόμησης ενέργειας.

Ενεργειακός επιθεωρητής
Κάθε οικία από εδώ και στο εξής θα πρέπει να έχει πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης, υπογεγραμμένο από τον ενεργειακό επιθεωρητή (φυσικό πρόσωπο). Θα προηγείται επιθεώρηση του σπιτιού και σύνταξη εγγράφου.

Τέλος ΑΠΕ
Πρόκειται για ένα τέλος που περιλαμβάνεται στον λογαριασμό της ΔΕΗ, με το οποίο οι καταναλωτές ενισχύουν την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών στη χώρα. Σήμερα, το τέλος είναι €0,3 ανά 1.000 κιλοβατώρες, το πολύ €3 ευρώ τον χρόνο.

Κλάση Α+
Η αντικατάσταση των ενεργοβόρων συσκευών του παρελθόντος με νέες, ενεργειακά αποδοτικές συσκευές (ψυγείο, φούρνος, κλιματιστικό) είναι ένα από τα πρώτα μέτρα που πρέπει να λάβουμε στο σπίτι μας για να μειώσουμε την κατανάλωση ρεύματος.

Διασύνδεση νήσων
Το πρόβλημα της ελληνικής ενεργειακής αγοράς: Τα νησιά όπου υπάρχει τρομερό ηλιακό και αιολικό δυναμικό δεν είναι συνδεδεμένα με το ηπειρωτικό σύστημα και δεν μπορούν ούτε να τροφοδοτηθούν με ρεύμα ούτε να τροφοδοτήσουν.

Καύσιμα
Το μεγάλο ρεζερβουάρ της ενέργειας: Οι μετακινήσεις και οι μεταφορές καταναλώνουν το ένα τρίτο της παγκόσμιας ενέργειας και το κακό είναι ότι δεν μπορούν να μειωθούν. Λύση είναι η αλλαγή καυσίμων. Βιοαιθανόλη, βιοντίζελ, κυψέλες υδρογόνου ενόψει.

Λιγνίτης
Προικισμένη από τη φύση με το ενεργειακά ισχυρό αυτό ορυκτό, η Ελλάδα βάσισε επί δεκαετίες την ενεργειακή της επάρκεια στα κοιτάσματα λιγνίτη. Το ορυκτό λιγοστεύει, ενώ η καύση του κάποια στιγμή θα απαγορευτεί γιατί ρυπαίνει.

Πράσινο ρεύμα

Κιλοβατώρες, διαδικαστικά, κόστος και χρεώσεις της ανανεώσιμης ενέργειας.

0,82% το μερίδιο των ελληνικών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο παγκόσμιο δυναμικό των ΑΠΕ είναι απειροελάχιστο.
1,53 εκατ. οι μεγαβατώρες ενέργειας που συνεισφέρουν σε ετήσια βάση οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
8-10 μήνες Το χρονικό διάστημα για την αδειοδότηση ενός έργου ανανεώσιμων πηγών. Τρία με πέντε χρόνια χρειάζονταν μέχρι πρότινος!
€0,55 σε αυτήν την τιμή αγοράζει η ΔΕΗ το ρεύμα ανά κιλοβατώρα που παράγουν οι ιδιώτες στην Ελλάδα από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Το διαθέτει στην αγορά με €0,12 (λόγω επιδότησης).

Το εναλλακτικό αλλά και το «πράσινο» ρεύμα αποκτούν σταδιακά «ρεύμα» στη χώρα.

Πηγή: Εφημερίδα Έθνος-ΘΑΝΑΣΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ, ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ & ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ