Την εικοσαετία 1987-2007, η χώρα μας απώλεσε περισσότερα από έξι εκατομμύρια στρέμματα φυσικών εκτάσεων, έναντι μιας αντίστοιχης αύξησης των γεωργικών και δευτερευόντως των λοιπών, κυρίως αστικών, καλύψεων. Το παραπάνω αλλά και πολλά ακόμη σημαντικά στοιχεία, σχετικά με τις καλύψεις γης και κυρίως τις αλλαγές που διαχρονικά παρατηρούνται, προκύπτουν από την έκδοση, «Η Ελλάδα τότε και τώρα: Διαχρονική χαρτογράφηση των καλύψεων γης 1987-2007», την οποία παρουσίασε το WWF Ελλάς.
Μέσα από αυτήν την τεκμηριωμένη αποτύπωση καταδεικνύεται η διαχρονική, συνεχής και άναρχη μείωση των φυσικών εκτάσεων, προς όφελος της επέκτασης της γεωργικής γης, των υποδομών και των οικισμών. Μια υποχώρηση που κρύβει αρκετές εκπλήξεις και αποτελεί τη συνισταμένη πολλών αντικρουόμενων παραγόντων. Σίγουρα όμως χαρακτηρίζεται από την απόλυτη έλλειψη τεκμηριωμένου και μακροχρόνιου εθνικού χωροταξικού σχεδιασμού.
Χαρακτηριστικά, κατά την εικοσαετία 1987 – 2007, υπήρξαν σε απόλυτα νούμερα οι εξής μεταβολές στις καλύψεις γης:
Δάση: μειώθηκαν συνολικά κατά 1.311.382 στρέμματα.
Εκτάσεις θαμνώδους και χαμηλής βλάστησης: μειώθηκαν συνολικά κατά 4.886.431 στρέμματα
Γεωργικές εκτάσεις: Αυξήθηκαν κατά 5.736.939 στρέμματα
Λοιπές καλύψεις (δόμηση, έργα υποδομής κλπ): Αυξήθηκαν κατά 333.675 στρέμματα
Τα απόλυτα νούμερα των αλλαγών όμως δεν διηγούνται τη συνολική ιστορία, καθώς εξίσου σημαντική με τις αλλαγές στην έκταση είναι και η μετατόπιση των καλύψεων γης ανάμεσα σε διαφορετικές περιοχές. Ενδεικτική είναι η αντίφαση που προκύπτει, εξετάζοντας τις γεωργικές εκτάσεις στα γεωγραφικά διαμερίσματα Ιονίων Νήσων και Πελοποννήσου.
Στα Ιόνια Νησιά, σχεδόν 289.000 στρέμματα φυσικής γης (12,6% της συνολικής έκτασης) μετατράπηκαν σε γεωργική. Από την άλλη μεριά, φαίνεται ότι εγκαταλείπεται η αγροτική παραγωγή στα ορεινά της χώρας, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την Πελοπόννησο, όπου 1.390.000 στρέμματα γεωργικής γης μετατράπηκαν διαχρονικά σε άλλες καλύψεις.
Όλες αυτές οι αλλαγές αποτελούν διαφορετικές ψηφίδες μιας εικόνας εντατικοποίησης της χρήσης του χώρου και σταδιακής ομογενοποίησης της φυσιογνωμίας του. Πιο συγκεκριμένα, τα βασικά συμπεράσματα μπορούν να συνοψιστούν στα εξής:
- Οι πλέον θιγόμενες φυσικές εκτάσεις είναι οι περιοχές χαμηλής βλάστησης, οι οποίες, κατά κύριο λόγο, απορροφούν τις πιέσεις επέκτασης της γεωργικής γης, των οικισμών και των υποδομών.
- Οι πιέσεις για μετατροπή των καλύψεων (και κατά συνήθη συνέπεια των χρήσεων) της γης, δεν εκδηλώνονται πάντα στιγμιαία, αλλά είναι, συχνά, απόρροια πολλών διαδοχικών βημάτων. Η απευθείας μετατροπή π.χ. ενός δάσους σε τεχνητή επιφάνεια είναι σπάνια και συνοδεύεται από πολλές νομικές περιπλοκές. Η σταδιακή αλλαγή ενός δάσους όμως μέσω επαναλαμβανόμενων πυρκαγιών και η μετέπειτα κατάληψή της από τεχνητές καλύψεις είναι μία συνήθης πρακτική.
- Η εφαρμογή της νομοθεσίας για τον χώρο χωλαίνει σε έντονο βαθμό ενώ ο οποιοσδήποτε σχεδιασμός πάσχει από έλλειψη μακροχρόνιας προοπτικής και συνοχής.
«Η συγκεκριμένη έκδοση εστιάζει στις χωρικές μεταβολές και τις πιέσεις πάνω στον φυσικό χώρο και τα οικοσυστήματα. Είναι η πρώτη φορά που απεικονίζονται οι καλύψεις γης για όλη την Ελλάδα σε βάθος εικοσαετίας, ανοίγοντας μια ουσιαστική συζήτηση για την εξέλιξη και διαχείριση του χώρου στην Ελλάδα. Η αποτυχία στην αποτελεσματική διαχείριση αυτών των αλλαγών, δεν θα λειτουργήσει μονάχα εις βάρος του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά εν τέλει, θα υποσκάψει και την ίδια την προοπτική ανάπτυξης της χώρας μας, ειδικά μάλιστα, σε ό, τι αφορά τους οικονομικούς κλάδους του τουρισμού και του πρωτογενούς τομέα», υπογραμμίζει ο γενικός διευθυντής του WWF Ελλάς, Δημήτρης Καραβέλλας, για να προσθέσει: «Ειδικά στην εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο που διανύουμε, θα έπρεπε η πολιτική ηγεσία της χώρας να αντιμετωπίσει για ιστορικά πρώτη φορά την εθνική ανάγκη για βιώσιμο αναπτυξιακό σχεδιασμό, βασισμένο στη διατήρηση του φυσικού κεφαλαίου και την οικολογικά ορθή, κοινωνικά δίκαιη και νομικά ασφαλή τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας».
Σημειώσεις προς συντάκτες:
Δείτε
εδώ τη σύνοψη αποτελεσμάτων και συμπερασμάτων.
Δείτε
εδώ χάρτη με τις βασικές καλύψεις γης στην Ελλάδα για το 2007 και
εδώ σχετικό poster με χαρακτηριστικές περιπτώσεις ανά τη χώρα.
Η έκδοση «Η Ελλάδα τότε και τώρα: Διαχρονική χαρτογράφηση των καλύψεων γης, 1987-2007» πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος το Μέλλον των Δασών, το οποίο συγχρηματοδοτήθηκε από τα Ιδρύματα Ι.Σ. Λάτση, Α.Γ. Λεβέντη και Μποδοσάκη, καθώς και με την υποστήριξη ιδιωτών.
Δείτε
εδώ την πλήρη έκδοση σε ηλεκτρονική μορφή.
Η χαρτογράφηση των αλλαγών καλύψεων γης 1987-2007 υλοποιήθηκε από το Εργαστήριο Δασικής Διαχειριστικής και Τηλεπισκόπησης της Σχολής Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ.
Περισσότερες πληροφορίες:
Ιάσονας Κάντας, Yπεύθυνος Tύπου WWF Ελλάς, τηλ: 210 33 14 893, κιν: 697 185 9632, i.kantas@wwf.gr
Ακούμε συνεχώς πόσο επιτακτική είναι η ανάγκη να προστατεύσουμε τη φύση και το περιβάλλον στο οποίο ζούμε. Ωστόσο έχουμε αναρωτηθεί ποτέ πόσο κερδίζουμε πραγματικά αν περιορίσουμε την μόλυνση και την αποψίλωση των δασών;
Στο ερώτημα αυτό απαντάει μία ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα μελέτη που περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Tropical Rainforest Research – Current Issues» και αναλύει με ακρίβεια πόσα χρήματα εξοικονομούνται από κάθε δέντρο που υπάρχει στη φύση.
Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στη μελέτη του καθηγητή Τ.Μ.Ντας από το Πανεπιστήμιο της Καλκούτα, ένα δέντρο ηλικίας 50 ετών αξίζει 193.250 δολάρια.
Αναλυτικότερα, σύμφωνα με την έρευνα, ένα δέντρο ηλικίας 50 ετών, παράγει οξυγόνο συνολικής αξίας 31.250 δολαρίων και παρέχει περιορισμό της περιβαλλοντικής μόλυνσης αξίας 62.000 δολαρίων.
Παράλληλα συμβάλει στη διαδικασία ελέγχου διάβρωσης του εδάφους και αυξάνει την γονιμότητα του, διαδικασίες οι οποίες κανονικά θα στοίχιζαν 31.250 δολάρια, ενώ ανακυκλώνει νερό συνολικής αξίας 37.500 δολαρίων και παρέχει στέγη και τροφή σε ζώα, που κανονικά θα στοίχιζε 31.250 δολάρια.
Όλα αυτά, σύμφωνα με τη μελέτη του δρ Ντας, μπορεί να τα κάνει ένα και μόνο δέντρο και χωρίς να λάβουμε υπόψιν τις έξτρα παροχές που προσφέρει, όπως τους καρπούς του και το αισθητικό μέρος.
Η μελέτη αυτή έχει γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής παγκοσμίως, και στο Εθνικό Πάρκο Έντεν της πόλης Νταβάο στις Φιλιππίνες, χρησιμοποίησαν τη συγκεκριμένη μελέτη ώστε να υπενθυμίσουν τη σημασία της φύσης στους επισκέπτες με μία πολύ έξυπνη πινακίδα όπως θα δείτε στην εικόνα παρακάτω.
Διαβάσετε ολόκληρη τη μελέτη σε e-book εδώ
.gif)
