To πράσινο σύνδρομο της Στοκχόλμης...

Ενώ η παγκόσμια διάσκεψη για την κλιματική αλλαγή στην Κοπεγχάγη ολοκληρώθηκε με αμφίσημα συμπεράσματα, υπάρχουν ήδη μικρά οικολογικά θαύματα σε πόλεις που ενδιαφέρονται πραγματικά για το περιβάλλον. Το Χάμαρμπι Χόσταντ της Στοκχόλμης είναι ένας πρότυπος οικισμός που προοριζόταν για Ολυμπιακό Χωριό σε περίπτωση που η σουηδική πρωτεύουσα έπαιρνε τους Αγώνες το 2004. Τελικά, τους πήραμε εμείς...
Η έμπνευση για το συγκεκριμένο οικιστικό εγχείρημα προήλθε από το νερό. Η περιοχή είναι χτισμένη γύρω από τη λίμνη Χάμαρμπι Χο, στο νοτιοανατολικό άκρο της πρωτεύουσας της Σουηδίας. Τα πρώτα σχέδια για την ανάπλαση της μέχρι τότε βιομηχανικής και επισκευαστικής ζώνης έγιναν γύρω στο 1990. Η βασική ιδέα ήταν να δημιουργηθεί μια πρωτοποριακή και μοντέρνα γειτονιά, με γνώμονα το υγρό στοιχείο. Η ανάπλαση της περιοχής θα ολοκληρωθεί με την παράδοση των τελευταίων κτισμάτων το 2017, με την εκχώρηση ακόμη 11.000 κατοικιών για περίπου 25.000 ανθρώπους και τη φιλοξενία συνολικά 35.000 κατοίκων.
Το Χάμαρμπι προοριζόταν να γίνει το Ολυμπιακό Χωριό που θα φιλοξενούσε τους αθλητές στην υποψηφιότητα της Στοκχόλμης για τους Αγώνες του 2004. Η εξέλιξη της ιστορίας είναι λίγο-πολύ γνωστή σε όλους, ωστόσο δεν πτόησε τους ευφάνταστους Σουηδούς, οι οποίοι συνέχισαν την ανάπλαση με περισσότερο μακροπρόθεσμες προθέσεις, εφαρμόζοντας το μεγαλύτερο οικιστικό εγχείρημα της πόλης για πολλά χρόνια. Ως φυσική προέκταση της πόλης προς τον Νότο, ο συνδυασμός του φυσικού περιβάλλοντος με τις αναπλάσεις παλιών βιομηχανικών χώρων, την ανάδειξη των προσόψεών τους, τα καινούργια κτίρια με την έμφαση στο φως, τα μπαλκόνια, τις ταράτσες και τις εσωτερικές αυλές, αποτελεί πρότυπο, ιδιαίτερα για μια βορειοευρωπαϊκή χώρα όπου οι χειμώνες είναι μακρείς και ιδιαίτερα σκοτεινοί. Το όραμα ήταν και παραμένει η υψηλή ποιότητα ζωής σε μοντέρνα διαμερίσματα χτισμένα σε γεωμετρικά τετράγωνα, ο συνδυασμός ενός κλειστού οικισμού με τον ανοιχτό σχεδιασμό και, το κυριότερο, με έμφαση στο περιβάλλον. Αυτό είναι άλλωστε το σπουδαιότερο επίτευγμα αυτού του «πειράματος». Οπως λέει η υπεύθυνη του GlashusEtt, του κέντρου ενημέρωσης και πληροφόρησης της περιοχής, Μαλένα Κάρλσον, ως «πείραμα» χαρακτηρίζεται κάθε νέα και διαφορετική οικιστική προσπάθεια, αφού ο σχεδιασμός και η οργάνωση μιας κατοικημένης περιοχής απαιτούν χρόνο ώσπου να συμπεριληφθεί ουσιαστικά και ο ανθρώπινος παράγοντας, δηλαδή ο κάτοικος. Πέρα λοιπόν από τα ποταμάκια, τις λιμνούλες και τις άψογες ξύλινες αποβάθρες για περπάτημα και ποδηλασία, η ουσία βρίσκεται σε αυτά που δεν είναι άμεσα ορατά.
Στο Χάμαρμπι Χόσταντ ανακυκλώνονται σχεδόν τα πάντα. Το «μοίρασμα» των απορριμμάτων χωρίζεται σε τρεις κατηγορίες: Σπιτιού, κτιρίου και τετραγώνου. Παράξενοι κάδοι με στρογγυλές οπές είναι διάσπαρτοι σχεδόν παντού, για χαρτί, πλαστικό, γυαλί, οργανικά απόβλητα. Ενα αυτόματο σύστημα αναρρόφησης στέλνει αυτά τα απόβλητα σε μικρούς σταθμούς έξω από την κατοικημένη περιοχή όπου και διαχωρίζονται αυτόματα, γεμίζοντας μεγαλύτερους κάδους. Αυτοί με τη σειρά τους συλλέγονται από φορτηγά ειδικά διαμορφωμένα για αυτούς τους κάδους, χωρίς να χρειάζεται ο εργάτης αποκομιδής να σηκώσει κάτι βαρύ και δίχως να απαιτείται η είσοδος του ειδικού οχήματος στην κατοικημένη περιοχή. Επικίνδυνα απόβλητα, όπως χημικά, μπογιές και μπαταρίες, παραδίδονται στο GlashusEtt. Ηλεκτρικές συσκευές και παλιά ηλεκτρονικά μηχανήματα εναποτίθενται στους ειδικούς κάδους του οικοδομικού τετραγώνου.
Από τη στιγμή που θα ολοκληρωθούν τα έργα στο Χάμαρμπι Χόσταντ, οι κάτοικοι θα μπορούν να παράγουν το 50% της ενέργειας που καταναλώνουν, με απώτερο σκοπό ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό τα αμέσως επόμενα χρόνια: Χρησιμοποιημένο νερό και οικιακά απόβλητα θα μετατρέπονται σε θέρμανση, ψύξη και ηλεκτρισμό. Ηδη λειτουργούν πειραματικά φωτοβολταϊκά συστήματα στις προσόψεις ορισμένων κτιρίων. Τα νερά της αποχέτευσης που επεξεργάζονται στον σταθμό του Χένρικσνταλ λειτουργούν ως ένα μίνι υδροηλεκτρικό σύστημα που είναι υπεύθυνο για τη θέρμανση. Αντίστοιχα λειτουργεί και η ψύξη, με κρύο επεξεργασμένο νερό που κυκλοφορεί σε ένα δαιδαλώδες σύστημα σωληνώσεων.
Ενας από τους κύριους στόχους του Χάμαρμπι Χόσταντ είναι ο περιορισμός κατανάλωσης νερού. Στη Στοκχόλμη η μέση κατανάλωση νερού ανά άτομο είναι περίπου 200 λίτρα καθημερινά. Στο Χάμαρμπι σήμερα είναι 150 λίτρα και σκοπεύουν να την περιορίσουν στα 100 λίτρα ως το 2017. Ενας επιπλέον στόχος είναι η αποχέτευση καθαρότερων υδάτων: μέσω επεξεργασίας, τα καθαρότερα υπολείμματα με βιολογικά στερεά θα χρησιμοποιούνται στις αγροτικές καλλιέργειες, ενώ και όσα καταλήγουν στο Αρχιπέλαγος της Στοκχόλμης θα είναι λιγότερο μολυσμένα. Ηδη, το επίπεδο επικίνδυνων ουσιών έχει πέσει κατά 50%, ενώ το 95% του φωσφόρου που θα διαχωρίζεται θα χρησιμοποιείται στη γεωργία ως λίπασμα. Τα νερά της βροχής από τις αυλές, τις οροφές και τους δημόσιους χώρους δεν φεύγουν στο αποχετευτικό σύστημα, συλλέγονται και επαναφέρονται στην περιοχή, για κάθε χρήση. Αυτή η λειτουργία ονομάζεται LOD και από τα αρχικά στα σουηδικά της Επεξεργασίας Υδάτων Τοπικών Καταιγίδων. Η λυματολάσπη, πάλι, χρησιμοποιείται έπειτα από επεξεργασία ως φυσικό αέριο (biogas), το πιο φιλικό προς το περιβάλλον καύσιμο σήμερα. Χρησιμοποιείται για την κίνηση λεωφορείων και αυτοκινήτων αλλά και σε περίπου 1.000 σόμπες στην περιοχή. Φυσικά, οι οροφές των κτιρίων είναι πράσινες, κυριολεκτικά και μεταφορικά: Ενα φυσικό χαλί βρύων δεν αφήνει τα νερά να εξατμίζονται γρήγορα και προσφέρουν μια πολύ όμορφη εικόνα από ψηλά.
Πέρα από τα τεχνολογικά και επιστημονικά επιτεύγματα όμως, οι συζητήσεις στη Σουηδία κινούνται περισσότερο γύρω από τον άνθρωπο, τις συνήθειές του και τη συνειδητοποίηση των επιπτώσεων που έχουν οι επεμβάσεις του στο περιβάλλον. Ενα σύστημα από μόνο του δεν αρκεί. Η μείωση της χρήσης του αυτοκινήτου και παράλληλα η χρήση οικολογικών μέσων μεταφοράς όπως τραμ, λεωφορεία και ποδήλατα είναι ψηλά στην ατζέντα. Στο Χάμαρμπι λειτουργεί ένα σύστημα δανεισμού αυτοκινήτων από ένα κεντρικό πάρκινγκ για τις ανάγκες των κατοίκων, προς αποφυγή των ΙΧ. Σήμερα τα μέλη του είναι 450 και τα αυτοκίνητα, που βρίσκονται ήδη εκεί προς χρήση, περισσότερα από 25, ενώ το πιλοτικό αυτό πρόγραμμα προβλέπει ότι ο αριθμός τους μέσα στα επόμενα χρόνια θα διπλασιαστεί. Ωστόσο, το ποδήλατο ως μέσο μεταφοράς είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο στη γεμάτη λόφους, ανηφόρες, πλακόστρωτα, ανισόπεδα, κρύο, βροχή και σκοτάδι (κατά το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου) Στοκχόλμη. Το αυτοκίνητο χάνει διαρκώς έδαφος, όχι μόνο για περιβαλλοντικούς λόγους αλλά και γιατί αποδεικνύεται ιδιαίτερα δαπανηρό.
Η φιλοσοφία του Χάμαρμπι Χόσταντ και η εφαρμογή της δεν συγκαταλέγονται στα πιο εύκολα «πειράματα». Από την αρχική ιδέα ως την υλοποίησή της και από εκεί μέχρι να γίνει δεύτερη φύση του ανθρώπου, ο δρόμος είναι μακρύς. Οι πόλεις-πρότυπα όμως δείχνουν τον δρόμο.

Πηγή:Δημοσιεύθηκε στο BHMagazino