Μόνο έτσι θα βρούμε χρήμα...

Όλες αυτές τις μέρες που ακούω για το PSI, την ανακεφαλαίωση των Τραπεζών, την ανάγκη να βρεθεί ένας τρόπος να υπάρξει ρευστότητα στην αγορά κτλ, σκέφτομαι την σχετικά άγνωστη ιστορία του Άρτουρ Αλβες Ρέις που υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους και πιο χαρισματικούς απατεώνες στην ιστορία της Ευρώπης. Ο Ρέις που γεννήθηκε το 1898 και πέθανε νεότατος και φυλακισμένος το 1955, υπήρξε ο εγκέφαλος ενός μεγάλου κόλπου που πέρασε στην ιστορία ως «η πορτογαλική κρίση των χαρτονομισμάτων». Ο Ρέις είχε δύσκολα παιδικά χρόνια, ο πατέρας του είχε ένα γραφείο κηδειών και χρεοκόπησε γιατί στις αρχές του 1900 στη Λισσαβώνα υπήρχε τόση φτώχια που κανείς δεν ήθελε να πληρώσει για έξοδα μιας αξιοπρεπούς κηδείας. Ο πατέρας Ρέις παρόλα αυτά έστειλε το γιό του στην Αγγλία για να σπουδάσει μηχανικός. Ο Αρτουρ πήγε στην Οξφόρδη, παράτησε σε χρόνο ρεκόρ τις σπουδές του στο Κολέγιο και ανακάλυψε δυο Τέχνες στις οποίες είχε ταλέντο: η μία ήταν η χαρακτική και η άλλη, η σημαντικότερη, η πλαστογραφία εγγράφων. Πλαστογραφώντας ένα πτυχίο του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης πήγε στην Αγκόλα – τότε Πορτογαλική αποικία. Εκεί δούλεψε για λίγο καιρό στο τοπικό Υπουργείο Υγείας – εμπειρία χρήσιμη διότι ανακάλυψε πως ακριβώς η μητριά Πορτογαλία έστελνε χρήματα στις αποικίες της. Ο Ρέις ήταν αρκετά δειλός για να γίνει ληστής Τραπεζών ή χρηματαποστολών και αρκετά φοβητσιάρης για να πλαστογραφήσει νομίσματα. Ηταν όμως αρκετά παρατηρητικός και όπως όλοι οι καλοί απατεώνες εξαιρετικά οργανωτικός και έξυπνος. Εκανε λοιπόν μια απλή σκέψη: αναρωτήθηκε που διάβολο τυπώνονται τα χαρτονομίσματα που η Πορτογαλία στέλνει στην Αγκόλα ως δάνεια. Τον καιρό εκείνο δεν υπήρχαν υπολογιστές και on line συστήματα: το μετρητό κυκλοφορούσε με διπλωματικούς σάκους. Το 1922, αφού προηγουμένως έκανε μια σειρά από απάτες με πλαστές επιταγές, γύρισε στη Λισσαβώνα παριστάνοντας τον «επενδυτή-μεγιστάνα» με σκοπό να κάνει πολιτικές φιλίες και να λύσει αυτό το μυστήριο – να βρει δηλαδή που τυπώνονταν τα χρήματα. Η ανακάλυψή του προφανώς τον ενθουσίασε. Η Πορτογαλία περνούσε μια περίοδο πολιτικά ταραγμένη. Μετά από μια σύντομη γαλλική μεσοβασιλεία (κατά τη διάρκεια των ναπολεόντειων πολέμων), η Πορτογαλία είχε αποκτήσει τη δική της βασιλική οικογένεια. Αυτή ανατράπηκε το 1910 έπειτα από λαϊκή εξέγερση και στρατιωτικό πραξικόπημα. Πρίγκιπες και βασιλιάδες έφυγαν, εγκαταστάθηκε η Πρώτη Πορτογαλική Δημοκρατία, και στα πλαίσια μιας κάποιας φιλολαϊκής πολιτικής οι πρώτοι κυβερνήτες εγκατέλειψαν τον «κανόνα του χρυσού» και έκοψαν νόμισμα. Ο κανόνας του χρυσού πρόβλεπε ότι τα χρήματα που μπορεί να κόβει μια χώρα είναι ανάλογα και κατ αντιστοιχία με τα αποθεματικά της σε χρυσό: αυτό ήθελαν τότε οι δυτικοευρωπαίοι κυρίως οι Αγγλοι και οι Γάλλοι. Οι Πορτογάλοι έβγαλαν το εσκούδο από την υποτιθέμενη νομισματική ένωση της εποχής και τύπωναν χαρτονομίσματα, έως ότου το 1920 έφτασαν στα όρια της χρεοκοπίας! Το εσκούδο δεν είχε καμιά αξία, δεν μπορούσαν να κάνουν εισαγωγές σε τίποτα και κανείς δεν ήθελε τα προϊόντα τους. Η πρώτη Δημοκρατία δεν είχε πετύχει στην οικονομία: όχι τυχαία κυβερνήσεις ανατρέπονταν για πλάκα: μεταξύ του 1910 και του 1925 η Πορτογαλία γνώρισε 45 διαφορετικές! Το 1920 για να ελέγξουν τον πληθωρισμό και να ξαναδώσουν στο εσκούδο αξία οι Πορτογάλοι αποφάσισαν ότι εκτύπωση νομίσματος μπορεί να κάνει μόνο το τυπογραφείο των Γουοτερλόου στο Γουόντφορντ της Αγγλίας και μόνο κατόπιν αίτησης της Τράπεζας της Πορτογαλίας που, όπως η Τράπεζα Ελλάδος, είχε ιδιωτικοποιηθεί, ώστε να μην μπορεί ο κάθε πολιτικός να την ελέγχει και να της επιβάλει τι θα κάνει. Ο Ρέις άρπαξε την ευκαιρία. Το 1922 έφτιαξε μια ομάδα αποτελούμενη από ένα Ολλανδό δήθεν επιχειρηματία, τον Μάραγκ, ένα Γερμανό δήθεν διευθυντή Τραπέζης, τον Χέινς και τον αδερφό του Πορτογάλου πρέσβη στην Αγκόλα Χοσέ Μπαντέιρα. Ο Μάρανγκ, ο Ρέις και ο Χέινζ δήλωσαν εκπρόσωποι της Τράπεζας Επενδύσεων της Πορτογαλίας την ύπαρξη της οποίας εγγυήθηκε ο αδερφός του πρέσβη. Οι τέσσερις τους εμφανίστηκαν στους Αγγλους τυπογράφους και με μια σειρά από πλαστά έγγραφα τους έπεισαν ότι η πορτογαλική κυβέρνηση στα πλαίσια ενός μυστικού σχεδίου επιθυμεί, για την ανάπτυξη της Αγκόλας, όλα τα χαρτονομίσματα των 500 εσκούδων να τυπώνονται εις διπλούν με τον ίδιο σειριακό αριθμό: τα μισά θα έπρεπε να πηγαίνουν στην Πορτογαλία και τα άλλα μισά στην αφρικανική χώρα. Οι τυπογράφοι θα το έκαναν κάθε φορά που η Πορτογαλική κυβέρνηση θα τους ζητούσε χαρτονομίσματα και την μεταφορά στην Αγκόλα θα την οργάνωνε ο αδερφός του πρέσβη. Με τα χρήματα που έφτασαν στην Αγκόλα σε δυο χρόνια ο Ρέις αγόρασε τη μεγαλύτερη Τράπεζα της αφρικανικής χώρας, τη Μητροπολιτική Τράπεζα της Αγκόλα και την ίδια στιγμή έπνιξε την Πορτογαλία στο χρήμα και τις επενδύσεις, αφού γύριζε τα χρήματα που έρχονταν για την ανάπτυξη της Αγκόλα πάλι στην πατρίδα του! Οι κυβερνώντες δεν μπορούσαν να καταλάβουν από πού και πως έρχονταν αυτά τα χρήματα αφού οι ίδιοι ελέγχοντας την εκτύπωση (νόμιζαν ότι) γνώριζαν πόσο φρέσκο χρήμα διοχετεύεται στην αγορά. Τα χαρτονομίσματα δεν ήταν πλαστά και φυσικά ήταν εξαιρετικά δύσκολο να τσεκάρει κάποιος ότι αυτά των 500 είχαν τους ίδιους αριθμούς: για τρία χρόνια η Πορτογαλία γνώρισε ένα επιχειρηματικό μπουμ και ο Ρέις για να ολοκληρώσει το κόλπο επιχείρησε τον Ιανουάριο του 1925 ν αγοράσει την Τράπεζα της Πορτογαλία προσωπικά! Τον Νοέμβριο του 1925 χρειάζονταν 10000 μετοχές για να τα καταφέρει αλλά μια εφημερίδα τον κατηγόρησε ότι είναι άνθρωπος των Γερμανών (χα…) και παίζει το παιγνίδι τους προσπαθώντας να αγοράσει την Πορτογαλία για λογαριασμό τους. Η κατηγορία δεν αποδείχτηκε φυσικά, αλλά στον έλεγχο των δραστηριοτήτων του που επιχειρήθηκε προέκυψε η απάτη: το Τυπογραφείο των Γουοτερλόου, που τύπωνε νομίσματα για δέκα ευρωπαϊκές χώρες καταστράφηκε αλλά η Πορτογαλία έπαθε χειρότερα. Το 1926 η κρίση αξιοπιστίας απέναντι στο εθνικό νόμισμα (κανείς δεν ήξερε ποια χαρτονομίσματα ήταν κανονικά και ποια του Ρέις) οδήγησε στην ανατροπή της Κυβέρνησης από τον δικτάτορα Σαλαζάρ: το καθεστώς του κράτησε τη χώρα στο γύψο μέχρι το 1974. Ο Ρέις πέθανε το 1955 και ο εξόριστος τελευταίος Υπουργός Οικονομικών της πρώτης Πορτογαλικής Δημοκρατία Πάμπλο Κόιμπρα Εστέβες είπε ότι ο έλεγχός του ήταν μάλλον λάθος αφού η σκέψη και η πρακτική του υπήρξε πρωτοποριακή! Κάτι τέτοιο χρειάζεται και η Ελλάδα: να βρούμε που τυπώνονται τα γερμανικά ευρώ π.χ. Και να τους πείσουμε τους τυπογράφους να τα τυπώνουν διπλά και να μας τα στέλνουν στην Ελλάδα. Άλλη λύση δε βλέπω εκτός αν έχει βρει επενδυτές ο Τσάκας…

Πηγή: http://www.sport.gr - Αντώνης Καρπετόπουλος