Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων: Οι υγροτόποι ακόμα ένα θύμα της κρίσης...

Η οικονομική κρίση αποτελεί το άλλοθι για την εγκατάλειψη της προστασίας του περιβάλλοντος στη χώρα μας, τη χαλάρωση των θεσμών και των προστατευτικών μέτρων. Δυστυχώς οι υγρότοποι αποτελούν ένα ακόμα από τα θύματα της κρίσης. Κι αυτό ενώ οι αξίες των υγροτοπικών οικοσυστημάτων είναι πολλαπλές, μεταφραζόμενες και σε οικονομικούς όρους, και διεθνώς αναγνωρισμένες. Η διατήρηση της βιοποικιλότητας, η αντιπλημμυρική και αντιδιαβρωτική προστασία, η παροχή υδρευτικού και αρδευτικού ύδατος, η παραγωγή ενέργειας, η βελτίωση του μικροκλίματος, η αναψυχή είναι μερικές μόνο από αυτές. Η στενά όμως συνυφασμένη σχέση των υγροτόπων και των ανθρώπινων δραστηριοτήτων έχει πολύ συχνά ως αποτέλεσμα την υποβάθμισή τους (ρύπανση, καταπατήσεις, υπεραντλήσεις, ανεξέλεγκτες αμμοληψίες, αποξηράνσεις, λαθροθηρία, αλόγιστη οικιστική ανάπτυξη). Η χώρα μας παρουσιάζει ένα ιδιαίτερα αξιόλογο υγροτοπικό πλούτο, τόσο σε έκταση όσο και σε ποιότητα, που λίγες χώρες στην Ευρώπη και τη Μεσόγειο διαθέτουν. Εξαιτίας της γεωμορφολογίας και του κλίματός της οι περισσότεροι και σπουδαιότεροι υγρότοποι βρίσκονται σε πεδινές και παραθαλάσσιες εκτάσεις, οπού ζει το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού και ασκούνται οι περισσότερες δραστηριότητες. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την έλλειψη πολιτικής βούλησης για ουσιαστική προστασία του περιβάλλοντος και εν γένει των υγροτόπων έχει ως αποτέλεσμα να υφίστανται συνεχή υποβάθμιση. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα όλων αποτελεί η πολύπαθη λίμνη Κορώνεια. Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα περιμένει την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για την αδυναμία εφαρμογής του Σχεδίου Περιβαλλοντικής Αποκατάστασης της λίμνης. Και ενώ το Ταμείο Συνοχής ανέστειλε τη χρηματοδότηση του, το έργο – αμφιλεγόμενο πλέον για τη χρησιμότητά του - εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ και αναμένεται να συνεχιστεί με την ίδια έως σήμερα λογική, δηλαδή προκρίνοντας τα τεχνικά έργα έναντι της λήψης μέτρων για την αναίρεση των αιτιών που οδήγησαν στην υποβάθμιση της λίμνης. Πλήθος άλλων υγροτόπων ανά την επικράτεια υποφέρουν από διαφορετικές αιτίες λόγω των ανθρωπογενών επεμβάσεων και δραστηριοτήτων. Η περίπτωση του Αχελώου και του σχεδιαζόμενου εδώ και χρόνια παράλογου έργου της εκτροπής του μας θυμίζει την ανάγκη της βιώσιμης διαχείρισης των υδατικών πόρων σε επίπεδο λεκάνης απορροής. Η ρύπανση του Ασωπού ακόμη δεν έχει αντιμετωπιστεί θέτοντας σε συνεχή κίνδυνο την υγεία των κατοίκων της περιοχής. Ο Αλιάκμονας τείνει να μετατραπεί σε «ιδιωτικό» ποτάμι της ΔΕΗ με τα υπάρχοντα, αλλά και τα σχεδιαζόμενα φράγματα στην κοίτη του. Η άναρχη οικιστική και τουριστική ανάπτυξη απειλεί πολλούς, κυρίως παράκτιους, υγροτόπους με χαρακτηριστικά παραδείγματα την αυθαίρετη εγκατάσταση beach bar στον υγρότοπο του Αγ. Μάμα στη Χαλκιδική, την παράνομη δόμηση στην Τουρλίδα στη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου, και τις οικιστικές πιέσεις που δέχονται οι υγρότοποι στην Καλλονή Λέσβου και στον Κορινό Πιερίας, καθώς και η λίμνη Παμβώτιδα. Οι παράνομες πρακτικές αλιείας και οι λαθροθηρία αποτελούν χρονίζουσες καταστάσεις που οι αρμόδιες υπηρεσίες αδυνατούν να αντιμετωπίσουν. Από την άλλη μεριά μέτρα που θα μπορούσαν να «ανακουφίσουν» από τις πιέσεις που δέχονται πολλά υγροτοπικά οικοσυστήματα, όπως η αποκατάσταση των οικοσυστημάτων που βρίσκονται σε σοβαρή μόνιμη υποβάθμιση, ο έλεγχος των αμμοληψιών, η αποκατάσταση ενός οικολογικά βιώσιμου τμήματος υγροτοπικών εκστάσεων που έχουν αποξηρανθεί στο παρελθόν, η καταγραφή και διάσωση των μικρών νησιωτικών υγροτόπων, ο συστηματικός έλεγχος της διατήρησης της οικολογικής παροχής των ποταμών σε μικρά και μεγάλα υδροηλεκτρικά έργα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες δεν φαίνεται να βρίσκονται στις προτεραιότητες της πολιτικής ηγεσίας. Και ενώ οι υγρότοποί μας αντιμετωπίζουν όλες αυτές τις απειλές, υπό το βάρος των δημοσιονομικών περικοπών, θεωρήθηκε ότι οι Φορείς Διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό και έτσι αποφασίστηκε η κατάργηση κάποιων και η συγχώνευση των υπόλοιπων, με ότι αυτό συνεπάγεται στην εύρυθμη λειτουργία τους και στην αποτελεσματικότητά τους στο έργο που επιτελούν. Αξίζει να σημειωθεί ότι στους φορείς που καταργούνται περιλαμβάνονται αυτοί των λιμνών Καστοριάς, Ιωαννίνων και Κάρλας με τις αρμοδιότητές τους απλά να περνάνε στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση και την Περιφέρεια. Την ίδια στιγμή τα σχέδια διαχείρισης των λεκανών απορροής, μετά από καθυστέρηση ετών, μπαίνουν πια στην τελική φάση ολοκλήρωσής τους, με τη διαδικασία διαβούλευσης να έχει περάσει στα «ψιλά», χωρίς να έχουν συσταθεί τα Περιφερειακά Συμβούλια Υδάτων που είναι αρμόδια για την έγκρισή τους και με εκκρεμότητες για κάποια υδατικά διαμερίσματα για τα οποία δεν έχουν κατατεθεί ακόμα ούτε καν τα προσχέδια. Με δικαιολογία δε την καταγραφή των υφιστάμενων χρήσεων ύδατος είναι εδώ και ενάμιση χρόνο σε ισχύ κοινή υπουργική απόφαση που επιτρέπει ουσιαστικά την αδειοδότηση όλων των παράνομων έως σήμερα υδροληψιών νερού, την πλειοψηφία των οποίων αποτελούν ιδιωτικές γεωτρήσεις. Και το κερασάκι στην τούρτα είναι οι προωθούμενες, με τη διαδικασία του κατεπείγοντος, ιδιωτικοποιήσεις των εταιριών ύδρευσης Αθήνας και Θεσσαλονίκης που θα έχουν ως αποτέλεσμα, εκτός των άλλων το πέρασμα, της διαχείρισης πολύτιμων υδατικών πόρων σε χέρια ιδιωτών, με ότι αυτό συνεπάγεται για την προστασία τους. Η προστασία και διατήρησή των υγροτοπικών οικοσυστημάτων είναι κοινός τόπος ότι είναι απαραίτητη. Τα λάθη του παρελθόντος δεν δικαιολογούνται πλέον. Η επιστημονική γνώση είναι πλούσια, οι λύσεις υπάρχουν, συνήθως όμως λείπει η θέληση. Κι όταν η τελευταία υπάρχει βρίσκει εμπόδιο στην «αναπτυξιακή» πολιτική που θεωρεί τους υδατικούς αλλά και όλους τους φυσικούς πόρους, ως καταναλωτικά αγαθά μιας χρήσης, το φυσικό περιβάλλον ως εμπόδιο στην ανάπτυξη, ενώ οι ευαισθητοποιημένοι πολίτες αντιμετωπίζονται συχνά ως γραφικοί τύποι. Το νομοθετικό πλαίσιο στην Ελλάδα είναι επαρκές, λείπει όμως η πολιτική βούληση με αποτέλεσμα ακόμα και οι υγρότοποι που προστατεύονται από διεθνείς συμβάσεις να αντιμετωπίζουν σοβαρότατα προβλήματα. Τα ευχολόγια πρέπει να τελειώσουν κάποτε. Είναι η ώρα για πράξεις!