Παγκόσμια Ημέρα των Προσφύγων...

Έπειτα από πέντε χρόνια σταθερούς μείωσης, ο αριθμός των προσφύγων και των εσωτερικά εκτοπισμένων αυξήθηκε για δεύτερη συνεχή χρονιά το 2007, φτάνοντας συνολικά τα 37,4 εκατ.- περίπου 11,4 εκατ. πρόσφυγες εκτός της πατρίδας τους, τα υπόλοιπα 26 εκατ. εσωτερικά εκτοπισμένοι. Και υπάρχουν δυσοίωνα σημάδια ότι στο μέλλον θα δούμε ακόμα περισσότερους ανθρώπους να ξεριζώνονται.
Τα προειδοποιητικά σημάδια είναι εμφανή εδώ, στα σύνορα Κένυας- Σομαλίας: σχεδόν 200.000
Σομαλοί έχουν αναζητήσει καταφύγιο στο διαρκώς επεκτεινόμενο σύμπλεγμα του Προσφυγικού Καταυλισμού Ντανταάμπ εξαιτίας της φαινομενικά ατέρμονης εμφύλιας διαμάχης στην πατρίδα τους. Και συνεχίζουν να έρχονται- 20.000 μόνο από τον Ιανουάριο.
Στον σημερινό κόσμο, ο ξεριζωμός είναι ένα φαινόμενο πολύ πιο περίπλοκο από ό,τι το 1951, όταν ιδρύθηκε η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Πολλά από τα εμπόδια στην ανθρώπινη κινητικότητα έχουν πλέον αρθεί και νέα, επαναλαμβανόμενα μοτίβα μετακινήσεων έχουν αναδυθεί. Μπορεί οι συγκρούσεις να υποκινούνται από πολιτικά ζητήματα, σε ένα βαθύτερο επίπεδο όμως, είναι επίσης πιθανό να οφείλονται στην οικονομική κακοδιαχείριση, την κακή διακυβέρνηση και πλήθος άλλων παραγόντων, ανάμεσά τους και τον εκφυλισμό που προκαλεί στο περιβάλλον η κλιματική αλλαγή. Οι ακραίες αυξήσεις των τιμών παράγουν αστάθεια και συγκρούσεις σε πολλές περιοχές, με τον κίνδυνο πυροδότησης περισσότερων εκτοπισμών. Η ακραία ένδεια είναι από μόνη της ένας εκλυτικός παράγοντας συγκρούσεων. H διαφοροποίηση ανάμεσα στον πρόσφυγα που δικαιούται προστασία και στον μη πρόσφυγα γίνεται όλο και πιο νεφελώδης. Υπάρχει λοιπόν επείγουσα ανάγκη να βρει η διεθνής κοινότητα τρόπους να αντιμετωπίσει τα ολοένα και πιο περίπλοκα γενεσιουργά αίτια του εκτοπισμού συντονισμένα και αποτελεσματικά.
Πρέπει επίσης να βρεθούν πλαίσια δράσης τα οποία θα διασφαλίσουν ότι η διεθνής κοινότητα μετέρχεται όλα τα διαθέσιμα εργαλεία- οικονομική βοήθεια, εμπόριο, διπλωματία, ασφάλεια και αρωγή- που μπορούν να οδηγήσουν διαλυμένες χώρες στη βιώσιμη σταθερότητα.
Στο μεταξύ, η πρόσβαση σε μια αποτελεσματική διαδικασία ασύλου και η δίκαιη αντιμετώπιση των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων παραμένουν επιτακτική ανάγκη. Γίνονται όμως όλο και πιο δύσκολες σε πολλές χώρες, ανάμεσά τους και οι χώρες εκείνες στις οποίες οι προσπάθειες ελέγχου της παράνομης μετανάστευσης δεν καταφέρνουν να κάνουν τον πρέποντα διαχωρισμό ανάμεσα στους ανθρώπους που επιλέγουν να μετακινηθούν και εκείνους που τρέπονται σε φυγή. Πάρα πολύ συχνά, πρόσφυγες που αναζητούν ασφάλεια απωθούνται στα σύνορα κατά ευθεία παράβαση της Σύμβασης του 1951 για τους Πρόσφυγες. Παρ΄ ότι οι κυβερνήσεις έχουν δικαίωμα να ελέγχουν τα σύνορά τους, παρόμοιοι έλεγχοι θα έπρεπε να λαμβάνουν υπ΄ όψιν τα δικαιώματα προστασίας των προσφύγων. Οι πρόσφυγες επιδεικνύουν εκπληκτικό θάρρος και εγκαρτέρηση ξεπερνώντας τεράστια εμπόδια προκειμένου να ξαναχτίσουν τη ζωή τους. Βοηθώντας τους να λάβουν την προστασία που δικαιούνται βοηθάμε τους εαυτούς μας, διότι τα δικαιώματα των προσφύγων είναι ανθρώπινα δικαιώματα- δικαιώματα που ανήκουν σε όλους.

Το άρθρο του Αντόνιο Γκουτέρες, του Ύπατου Αρμοστή του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, δημοσιεύεται στην Ελλάδα κατ΄ αποκλειστικότητα από «ΤΑ ΝΕΑ»

Καθώς το φαινόμενο της παγκόσμιας θέρμανσης γίνεται όλο και πιο έντονο και οι διαθέσιμοι υδάτινοι πόροι εξαντλούνται, θα πρέπει να είμαστε όλοι έτοιμοι για μια επικείμενη μαζική μετανάστευση, αναφέρουν οι επιστήμονες. Κάθε μέρα χιλιάδες ανθρώπων πληθαίνουν τις τάξεις των περιβαλλοντικών προσφύγων -κυνηγημένοι από την αποδάσωση, τις φυσικές καταστροφές, τα πυρηνικά και βιομηχανικά ατυχήματα.

Το 2007 σε μια πρωτοφανή κίνηση το Συμβούλιο Ασφαλείας έβαλε για πρώτη φορά στην ατζέντα του το θέμα της υπερθέρμανσης του πλανήτη και των γεωπολιτικών της συνεπειών, ενώ το Πεντάγωνο ετοιμάζεται για "νέου τύπου προκλήσεις" έχοντας προσθέσει επισήμως τις κλιματικές αλλαγές στο χάρτη των απειλών για τη διεθνή ασφάλεια.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις τις επόμενες δεκαετίες, εάν όχι νωρίτερα, εκατομμύρια άνθρωποι θα αναγκαστούν να μεταναστεύσουν λόγω των περιβαλλοντικών πιέσεων.
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι μέχρι το 2080, 150-200 εκατομμύρια άνθρωποι θα έχουν μετατραπεί σε "περιβαλλοντικούς πρόσφυγες".

Ως περιοχές υψηλού κινδύνου αναφέρονται η Αφρική, η Ασία και η Μέση Ανατολή.

Οι μικρές και αναπτυσσόμενες χώρες, που έχουν τη μικρότερη συμμετοχή στα ποσοστά εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, θα νιώσουν πρώτες τις συνέπειες των κλιματικών αλλαγών και από αυτές θα δούμε τους πρώτους "περιβαλλοντικούς πρόσφυγες".

Η διαφοροποίηση της σχέσης ανάμεσα στον άνθρωπο και την διαθεσιμότητα των υδάτινων πόρων θα αποτελέσει γενικό φαινόμενο, όπως τονίζεται στη νέα αναφορά από την Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος.
Αυτές οι διαφοροποιήσεις είναι πιθανόν να συμπεριλαμβάνουν την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, ισχυρότερους τροπικούς κυκλώνες, εντονότερες κατακρημνίσεις και συχνότερα φαινόμενα ξηρασίας.
Οι επιπτώσεις θα ποικίλουν ανά γεωγραφικό μήκος και πλάτος. Ιδιαίτερα σημαντική θεωρείται η επικέντρωση της προσοχής μας σε ορισμένους τομείς, όπως σε οικισμούς οι οποίοι βρίσκονται κοντά σε παράκτιες περιοχές, σε πυκνοκατοικημένες και άνυδρες περιοχές αλλά και σε περιοχές της Νοτιοανατολικής Ασίας όπου παρατηρούνται μεγάλα ποσοστά υγρασίας και πλήττονται συχνά από μουσώνες.
Μια σημαντική άνοδος της στάθμης της θάλασσας θα μπορούσε να προκαλέσει την μετανάστευση δεκάδων ή ακόμα και εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων.
Για παράδειγμα, εάν ανεβούν τα επίπεδα της θάλασσας κατά 45 εκατοστά στο Μπανγκλαντές, θα χαθεί το 11% της επικράτειας της χώρας, με αποτέλεσμα την αναγκαστική μετατόπιση περίπου 5,5 εκατ. ανθρώπων.

Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη θεωρείται ότι αν και οι παράκτιες περιοχές χαμηλού υψομέτρου αποτελούν μόνο το 2% της επιφάνειας των ηπείρων ωστόσο αποτελούν το 10% του ανθρώπινου πληθυσμού της γης.

Αντίστοιχα σε πολλές χώρες κάτοικοι στην ενδοχώρα θα αντιμετωπίσουν τεράστια προβλήματα και αυτοί από τη στιγμή που εκατομμύρια άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων των αγροτικών τάξεων, ζουν σε κοιλάδες ποταμών όπου τα συστήματα άρδευσης τροφοδοτούνται από το λιώσιμο των πάγων και του χιονιού.
Η ετήσια απορροή από το λιώσιμο του χιονιού συντελείται όλο και πιο σύντομα κάθε χρόνο καθιστώντας όλο και πιο δύσκολο το συγχρονισμό αυτού του φαινομένου με την εποχή του καλοκαιριού καθώς οι πάγοι εξαφανίζονται όλοι μαζί.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, ένας πολύ μεγάλος αριθμός γεωργών στην περιοχή της κοιλάδας του Κίτρινου Ποταμού της Κίνας πρόκειται να αντιμετωπίσει πολύ μεγάλα προβλήματα που θα σχετίζονται με τη διαθεσιμότητα σε νερό.
Στην Αφρική, όλα δείχνουν ότι οι υποανάπτυκτες και άνυδρες περιοχές πρόκειται να παρουσιάσουν πολύ πιο έντονα φαινόμενα ξηρασίας, εντείνοντας το φαινόμενο της πείνας για πολλά άτομα έχουν εγκατασταθεί σε άγονες και ευπαθείς περιοχές του πλανήτη.
Τα φαινόμενα βίας που έχουν παρατηρηθεί στην περιοχή Νταρφούρ του δυτικού Σουδάν και της Σομαλίας αφορούν κυρίως την ανασφάλεια που υπάρχει σχετικά με την διαθεσιμότητα νερού και τροφής.
Παράλληλα μετά από κάθε κύκλο εμφάνισης του φαινομένου του Ελ Νίνιο, εκατοντάδες νησιά της Ινδονησίας αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα ξηρασίας με κατεστραμμένες σοδιές, λιμούς και αρρώστιες.
Οι περισσότεροι από τους σημερινούς "περιβαλλοντικούς πρόσφυγες" είναι εσωτερικά εκτοπισμένοι (πρόσφυγες στις ίδιες τις χώρες τους) και πρέπει να υπάρξει διεθνής συμφωνία για τις υποχρεώσεις των κρατών να βοηθούν όσους πλήττονται από φυσικές καταστροφές ή επιδείνωση των περιβαλλοντικών συνθηκών.
O πρώτος που προσδιόρισε την ύπαρξη περιβαλλοντικών προσφύγων ήταν ο El-Hinnawi, όταν δούλευε στο UNEP το 1985. Όμως, ακόμη δεν έχουν αναγνωριστεί επίσημα ως πρόσφυγες σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και έτσι δεν μπορούν καν να διεκδικήσουν προστασία ή άσυλο.
Η Σύμβαση της Γενεύης που υιοθετήθηκε από τα Ηνωμένα Έθνη το 1951, δεν καλύπτει τους περιβαλλοντικούς πρόσφυγες. Σύμφωνα με τη Σύμβαση πρόσφυγας είναι αυτός που υφίσταται διωγμό "λόγω της φυλής, της θρησκείας, της εθνικότητας, της συμμετοχής του σε κάποια κοινωνική ομάδα ή της συμφωνίας του με κάποια πολιτική άποψη".
Πρόσφατα ακτιβιστές και ειδικοί από 22 χώρες συγκεντρώθηκαν στη Βενετία της Ιταλίας στη δεύτερη Διεθνή Συνάντηση για τους Πρόσφυγες και τους Ζητούντες Άσυλο, έπ' ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Προσφύγων.

Οι αντιπροσωπείες ζήτησαν επαναθεώρηση της Συνθήκης της Γενεύης. ¨όπως τονίστηκε ο ορισμός του δικαιώματος για άσυλο και για ανθρωπιστική προστασία πρέπει να συμπεριλάβει τις ιστορικές, πολιτικές και περιβαλλοντικές αλλαγές των τελευταίων 50 χρόνων,.
Ειδικά ο "πατέρας" της έννοιας του περιβαλλοντικού πρόσφυγα, ο El-Hinnawi, είπε ότι "μια νέα κατηγορία προσφύγων πρέπει να υιοθετηθεί από τα Ηνωμένα Έθνη. Οι καταστροφές που προκαλούνται από ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν αυξηθεί, οδηγώντας στη μετακίνηση εκατομμυρίων ανθρώπων. Η παροχή επείγουσας βοήθειας καλύπτει μόνο κάποιες συγκεκριμένες (ακραίες) καταστάσεις, αλλά δεν αποτελεί λύση".

Στην κατηγορία των περιβαλλοντικών προσφύγων ανήκουν και οι κάτοικοι των οικισμών που συνορεύουν με την ΔΕΗ Α.Ε και είτε μετεγκαταστάθηκαν (Καρδιά, Εξοχή, Χαραυγή, Κλείτος) είτε επίκειται να μετεγκατασταθούν (???) (Ποντοκώμη, Μαυροπηγή, Ακρινή κ.α).