Αιθαλομίχλη με ολίγον Τσέρνομπιλ...

Σε πρόσφατη δημοσίευσή του το Εργαστήριο Πυρηνικής Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου αναφέρει ότι ανίχνευσε στην ατμόσφαιρα της Θεσσαλονίκης ραδιενεργό 137Cs (καίσιο). Το 137Cs είχε να φανεί στην ατμόσφαιρα από την εποχή του Τσέρνομπιλ, με εξαίρεση την περίοδο του ατυχήματος της Φουκουσίμα όταν έφτασε και στη χώρα μας, σε αμελητέες ευτυχώς ποσότητες λόγω της πολύ μεγάλης απόστασης από την Ιαπωνία. Υπενθυμίζεται ότι το 137Cs που διέρρευσε την περίοδο του Τσερνομπίλ (1986) βρίσκεται ακόμη στο έδαφος και στα οικοσυστήματα όλης της Ευρώπης. Στη χώρα μας η μεγαλύτερη εναπόθεση 137Cs καταγράφτηκε στη Μακεδονία και Θεσσαλία. [Ο Ν. Κοζάνης με βάση έρευνα του 1987 (Μ. Αντωνόπουλος κ.α, ΑΠΘ) είχε καταταχτεί στην 1η θέση με μέση τιμή 52 kBq/m2 και ο Ν. Ημαθίας στη 2η με 45 kBq/m2].
Η ραδιενεργός δόση που προκαλεί σήμερα το ραδιoκαίσιο του εδάφους είναι αμελητέα, όμως η επανεμφάνισή του στην ατμόσφαιρα προκαλεί ανησυχίες και ερωτηματικά.
Το Εργαστήριο Πυρηνικής Φυσικής του ΑΠΘ, αξιολογώντας τις περσινές μετρήσεις του διαπίστωσε ότι το 137Cs εμφανίστηκε μόνο τη χειμερινή περίοδο και συνοδεύτηκε από αντίστοιχη αύξηση 13-25% των μικροσωματιδίων (PM10 & PM2.5). Το γεγονός αποδίδεται ευθέως στην καύση προϊόντων βιομάζας και ειδικά ξύλων από τα δάση της κεντρικής Μακεδονίας, τα οποία είχαν «αποθηκεύσει» ραδιοκαίσιο στον κορμό των δέντρων τους την περίοδο του Τσέρνομπιλ. Το συμπέρασμα του ΑΠΘ ενισχύεται και από το ότι οι τιμές 137Cs στην ατμόσφαιρα εμφανίζονται αυξημένες τα Σαββατοκύριακα, οπότε οι κάτοικοι χρησιμοποιούν τη θέρμανση περισσότερες ώρες.
Η ραδιομόλυνση από την καιόμενη βιομάζα γενικά δεν είναι επικίνδυνη για την ανθρώπινη υγεία όταν περιορίζεται στην εξωτερική ακτινοβόληση (δόση αμελητέα), αλλά μπορεί να γίνει επικίνδυνη μέσω του εισπνεόμενου καπνού και των αεροζόλ (εσωτερική ακτινοβόληση).
Οι ερευνητές τέλος έκαναν προκαταρκτικές μετρήσεις σε καυσόξυλα προερχόμενα από Ημαθία, Χαλκιδική, Βουλγαρία, Ρουμανία και Σερβία και σύγκριναν τις συγκεντρώσεις τους σε 137Cs.v Το ραδιοκαίσιο λοιπόν επανεμφανίστηκε στην ατμόσφαιρα μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης λόγω της μερικής αλλαγής της καύσιμης ύλης (από πετρέλαιο σε βιομάζα). Πιθανόν «η αιθαλομίχλη με ολίγον .. Τσέρνομπιλ» να μην αφορά μόνο τη Θεσσαλονίκη αλλά κι άλλες περιοχές της χώρας, στις οποίες όμως η έλλειψη μετρήσεων δεν επιτρέπει την κατηγορηματική και ασφαλή διάγνωση. Και η Δυτική Μακεδονία, όπου η χρήση καυσοξύλων έχει αυξηθεί κατακόρυφα, ανήκει σε αυτή την κατηγορία, ειδικά οι περιοχές με διαπιστωμένη αιθαλομίχλη και μεγάλη πυκνότητα πληθυσμού. (Εξαιρούνται η Κοζάνη – Πτολεμαίδα που έχουν τηλεθέρμανση)
Προφανώς υπάρχει ένα ανοιχτό ζήτημα με την έλλειψη μετρήσεων 137Cs στην ατμόσφαιρα όλης της χώρας (πλην Θεσσαλονίκης), αλλά το κύριο είναι τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν (αλλαγές στα συστήματα θέρμανσης των κτιρίων, εξοικονόμηση ενέργειας κλπ).
Ξαναλέμε τη γνωστή δέσμη των προτάσεων μας, μήπως και συγκινηθεί κανένας :
-Μετρήσεις των μικροσωματιδίων PM2.5 κι όχι μόνο των PM10. Στη Δυτ. Μακεδονία τα PM2.5 μετρά το ΤΕΙ και το ΚΕΠΕ (όχι η ΔΕΗ). Επίσης το ΤΕΙ μετρά και τα «αόρατα» PM1).
-Αυστηρές προδιαγραφές για καύσιμα/καυστήρες βιομάζας, δρακόντειες ποινές για παράνομη υλοτομία.
-Πιστή εφαρμογή και τήρηση έκτακτων μέτρων σε επεισόδια ατμοσφαιρικής ρύπανσης. (Βέβαια τα αναποτελεσματικά μέτρα της κυβέρνησης «περί ελέγχου των τζακιών και επιβολής προστίμων» το μόνο που κάνουν είναι να την εκθέτουν και να θυμίζουν την αναξιοπιστία της και την έλλειψη βούλησης, όπως π.χ. στο μέτρο της απαγόρευσης του καπνίσματος).
-Κίνητρα για μετατροπή των συμβατικών τζακιών σε ενεργειακά (70% μεγαλύτερη απόδοση).
-Κίνητρα αντικατάστασης κλιματιστικών με σύγχρονα [COP>5]
-Αποτελεσματική ενίσχυση των οικιακών συστημάτων ΑΠΕ που δίνουν απάντηση και στο πρόβλημα της θέρμανσης των κτιρίων (π.χ τα φωτοβολταϊκά στις στέγες εξασφαλίζουν δωρεάν «πράσινο» ρεύμα για θέρμανση).
-Μαζικό πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων με ευρωπαϊκούς πόρους, ΕΣΠΑ κλπ. Πρόσθετη ενίσχυση των ενεργειακά φτωχών νοικοκυριών. Το επίδομα θέρμανσης δεν είναι λύση και επιτείνει την εξάρτηση από το πετρέλαιο. Οι δικαιούχοι θα μπορούσαν να διαλέγουν – ως εναλλακτική λύση – ένα πολλαπλάσιο «ΕΠΙΔΟΜΑ ΜΟΝΩΣΗΣ». -Η μόνωση συμφέρει περισσότερο στη τσέπη μας, κάνει απόσβεση σε μια πενταετία, αναθερμαίνει τον παγωμένο οικοδομικό κλάδο και αποτελεί καλύτερη δημοσιονομικά λύση για το κράτος.
Η ενεργειακή εξοικονόμηση μπορεί να βοηθήσει γενικότερα στην επανεκκίνηση της οικονομίας (εγχώρια κατασκευή εξοπλισμού ΑΠΕ, βιομηχανία κουφωμάτων και μονώσεων, ενεργειακή ανεξαρτησία, θέσεις εργασίας, προστασία περιβάλλοντος και υγείας).

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΚΟΖΑΝΗΣ

30-1-2014

Πηγή: S. Stoulos, A. Ioannidou, E. Vagena, P. Koseoglou, M. Manolopoulou, Post-Chernobyl 137Cs in the atmosphere of Thessaloniki: a consequence of the financial crisis in Greece, Journal of Environmental Radioactivity 128 (2014) 68-74. http://www.uh.edu/ethicsinscience/Media/Post-Chernobyl.pdf