Ενημέρωση σχετικά με την πρόταση απαλλοτρίωσης του οικισμού Ποντοκώμης

Στην πρόταση του Υπουργείου Ανάπτυξης για την απαλλοτρίωση του οικισμού Ποντοκώμης γίνεται αναφορά στο άρθρο 3 και στην παράγραφό 5 του νόμου 2882/2001. Ο νόμος 2882 αφορά τις αναγκαστικές απαλλοτριώσεις ακινήτων και το συγκεκριμένο άρθρο κάνει λόγο για το γεγονός πως "Για την κήρυξη αναγκαστικής απαλλοτρίωσης απαιτείται επίσης, σε κάθε περίπτωση, ανακοίνωση της υπηρεσίας που προτείνει την απαλλοτρίωση, στην οποία να αναφέρεται ο σκοπός της απαλλοτρίωσης και να προσδιορίζεται η απαλλοτριωτέα έκταση ή η ευρύτερη περιοχή στην οποία βρίσκεται αυτή. Με την ανακοίνωση καλούνται οι ενδιαφερόμενοι να προβούν σε προσφορά ή υπόδειξη κατάλληλων για το σκοπό της απαλλοτρίωσης ακινήτων. Η ανακοίνωση δημοσιεύεται σε μια ημερήσια εφημερίδα που εκδίδεται στην Αθήνα ή στη Θεσσαλονίκη, εάν η απαλλοτριωτέα έκταση ή το μεγαλύτερο τμήμα αυτής βρίσκεται στα όρια αρμοδιότητας του Υπουργείου Μακεδονίας - Θράκης, ή σε μια εφημερίδα που εκδίδεται στην πρωτεύουσα του νομού στην περιφέρεια του οποίου βρίσκεται η απαλλοτριωτέα έκταση ή το μεγαλύτερο τμήμα αυτής. Παραλλήλως, γίνεται τοιχοκόλληση της ανακοίνωσης στο κατάστημα του δήμου ή της κοινότητας στην περιφέρεια των οποίων βρίσκονται τα απαλλοτριωτέα ακίνητα. Για την τοιχοκόλληση συντάσσεται πρακτικό από όργανο του δήμου ή της κοινότητας, το οποίο υποβάλλεται στην υπηρεσία που εξέδωσε την ανακοίνωση. Η δημοσίευση της ανακοίνωσης και η τοιχοκόλληση γίνονται έναν τουλάχιστον μήνα πριν τη δημοσίευση της απόφασης κήρυξης της απαλλοτρίωσης στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και η σχετική δαπάνη βαρύνει τον υπόχρεο για την καταβολή της αποζημίωσης. Ανακοίνωση δεν απαιτείται προκειμένου περί απαλλοτριώσεων που κηρύσσονται για την κάλυψη στρατιωτικών και έκτακτων κοινωνικών αναγκών."

Η συνήθης διαδικασία απαλλοτριώσεων περιλαμβάνει κάποια στάδια. Παρακάτω περιγράφονται τα στάδια και η μέση εκτιμώμενη διάρκεια δραστηριότητας

Η διαδικασία απαλλοτρίωσης (που συνήθως ξεκινά με την έγκριση της οριστικής μελέτης του έργου και με την προϋπόθεση ότι έχει εκδοθεί η απόφαση έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων) μίας έκτασης για την κατασκευή έργου οδοποιίας σε περιοχές εκτός σχεδίου πόλεως, με φορέα εκτέλεσης το Δημόσιο ολοκληρώνεται σε τέσσερα βασικά στάδια:

Ι. Σύνταξη Κτηματολογίου

Περιλαμβάνεται η ανάθεση, η σύνταξη, ο έλεγχος και η έγκριση του κτηματολογίου (κτηματολογικοί πίνακες ή πίνακες αναλογισμού και κτηματολογικά διαγράμματα).

Μέση εκτιμώμενη διάρκεια δραστηριότητας: 5 μήνες

ΙΙ. Διαδικασία Κήρυξης Απαλλοτριώσεων

Περιλαμβάνεται η διαδικασία σύνταξης του σχεδίου κήρυξης της απαλλοτρίωσης, η έκδοση της απόφασης κήρυξης του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας, ή της Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ Υπουργών ΠΕΧΩΔΕ και Οικονομίας και Οικονομικών) και η δημοσίευσή της στο Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβέρνησης (ΦΕΚ).

Μέση εκτιμώμενη διάρκεια δραστηριότητας: 5 μήνες

ΙΙΙ. Διαδικασία Αποζημίωσης Απαλλοτριώσεων

Περιλαμβάνει την κίνηση δίκης για τον προσδιορισμό της αποζημίωσης από τα πολιτικά δικαστήρια, την έκδοση της σχετικής δικαστικής απόφασης, την παρακατάθεση της αποζημίωσης και την σχετική με την παρακατάθεση ανακοίνωση στο Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβέρνησης (ΦΕΚ), με την οποία επέρχεται συντέλεση.

Μέση εκτιμώμενη διάρκεια δραστηριότητας: 13,25 μήνες

ΙV. Διαδικασία Αναγνώρισης δικαιούχων

Περιλαμβάνει τη δικαστική διαδικασία για αναγνώριση των δικαιούχων από το αρμόδιο Μονομελές Πρωτοδικείο ή τη διοικητική αναγνώριση δικαιούχων. Επίσης περιλαμβάνει τη διόρθωση των κτηματολογικών στοιχείων, όπου απαιτείται.

Εκτελείται παράλληλα με την διαδικασία αποζημίωσης των απαλλοτριώσεων (Στάδιο ΙΙΙ).

Μέση εκτιμώμενη διάρκεια δραστηριότητας: ~7 μήνες

Συνολική Εκτιμώμενη Διάρκεια Διαδικασίας : 23,5 μήνες


Β. Διαδικασία Κατεπείγουσας Απαλλοτρίωσης

Η κατεπείγουσα απαλλοτρίωση εξυπηρετεί το Δημόσιο Συμφέρον και κηρύσσεται προκειμένου να εκτελεσθούν σημαντικά για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας τεχνικά έργα. Ακολουθεί τα ίδια βήματα με την Συνήθη Διαδικασία Απαλλοτριώσεων, με την διαφορά ότι απλουστεύονται ορισμένες ενέργειες και μειώνονται σημαντικά οι χρόνοι.

Συνολική Εκτιμώμενη Διάρκεια Διαδικασίας : 18 μήνες

Γ. Διαδικασία Ανάκλησης Απαλλοτρίωσης

Μία απαλλοτρίωση μπορεί να ανακληθεί αυτοδικαίως εάν δεν έχει συντελεσθεί μετά από 18 μήνες από την έκδοση της δικαστικής απόφασης. Επίσης μπορεί να ανακληθεί αυτοδικαίως, εάν δεν έχει καθοριστεί δικαστικά η αποζημίωση, 4 χρόνια μετά την κήρυξη της απαλλοτρίωσης. Τέλος, μπορεί να ανακληθεί μερικώς ή ολικώς πριν ή μετά την συντέλεσή της. Η βεβαίωση της πράξης της ανάκλησης γίνεται με την έκδοση σχετικής Απόφασης της Αρχής που κήρυξε την απαλλοτρίωση. Η Απόφαση δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ).

Δ. Διαδικασία Επίταξης

Η διαδικασία της επίταξης αφορά στην έγκαιρη δέσμευση των προς απαλλοτρίωση εκτάσεων και στην συντομότερη απόδοσή τους για εγκατάσταση του Αναδόχου και έναρξη κατασκευής του έργου. Ξεκινά αμέσως μετά την έκδοση της απόφασης κήρυξης, ενώ παράλληλα η συνήθης διαδικασία της απαλλοτρίωσης εξελίσσεται κανονικά μέχρι την ολοκλήρωσή της.

Συνολική Εκτιμώμενη Διάρκεια Διαδικασίας : 5 μήνες
εκ των οποίων 20 μέρες για να ληφθεί η υπογραφή του Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. για την έγκριση της επίταξης.

Ε. Διαδικασία Απαλλοτριώσεων για έργα με Φορέα εκτέλεσης Ανώνυμη Εταιρεία

Προκειμένου περί οδικών αξόνων ακολουθούνται οι συνήθεις διαδικασίες απαλλοτριώσεων, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Με την διαφορά ότι με νεώτερους νόμους και ρυθμίσεις που διέπουν την λειτουργία τους, οι Ανώνυμες Εταιρείες του Δημοσίου, αφενός μεν έχουν αναλάβει αυξημένες αρμοδιότητες, αφετέρου παρουσιάζουν μεγαλύτερη ευελιξία στην διεκπεραίωση των διαδικασιών, με αποτέλεσμα την ταχύτερη ολοκλήρωση διαφόρων ενεργειών.

ΣΤ. Διαδικασία Απαλλοτριώσεων σε περιοχές εντός σχεδίου πόλεως

Η διάνοιξη οδών σε εντός σχεδίου πόλεως περιοχές επισπεύδεται από το Δημόσιο με Απόφαση του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ, η οποία δημοσιεύεται σε ΦΕΚ. Η διαδικασία απαλλοτριώσεων διαφέρει της συνήθους κυρίως ως προς τον τρόπο σύνταξης των κτηματολογικών διαγραμμάτων, των κτηματολογικών πινάκων και της έκθεσης προεκτίμησης, Κατά τα λοιπά ισχύουν οι διαδικασίες της οικείας νομοθεσίας, όπως αυτές αναλύονται στον Οδηγό.

Συνολική Εκτιμώμενη Διάρκεια Διαδικασίας : 24-30 μήνες

Ζ. Απαλλοτριώσεις υπέρ άλλων Φορέων

• Υπέρ Δήμων και Κοινοτήτων

Γενικά ισχύουν οι διατάξεις για τις αναγκαστικές απαλλοτριώσεις υπέρ του Δημοσίου του Ν. 2882/2001, εφ’ όσον δεν είναι αντίθετες με τις διατάξεις του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα (Π.Δ.410/95).

Σύμφωνα με το άρθρο 274 του Π.Δ.410/95, επιτρέπεται να απαλλοτριωθούν υπέρ των Δήμων και Κοινοτήτων, αγροτικά ή αστικά ακίνητα για μία σειρά έργων δημόσιας ωφέλειας.

Η διαδικασία διαφοροποιείται της συνήθους κυρίως ως προς τα δύο πρώτα στάδια, δηλαδή μέχρι την κήρυξη της απαλλοτρίωσης. Κατά τα λοιπά ακολουθούνται οι διατάξεις του Ν. 2882/2001, όπως αυτές αναλύονται στον Οδηγό.

Συνολική Εκτιμώμενη Διάρκεια Διαδικασίας : 24-30 μήνες

• Υπέρ ΟΣΚ α.ε.

Γενικά ακολουθούνται τα βήματα απαλλοτριώσεων υπέρ Δήμων και Κοινοτήτων, αλλά με φορέα διενέργειας της απαλλοτρίωσης τον Κύριο του Έργου (π.χ. τον Οργανισμό Σχολικών Κτιρίων – ΟΣΚ α.ε. – προκειμένου περί κατασκευής σχολείων) και με κάποιες διαφοροποιήσεις στα αρχικά στάδια διατύπωσης του αιτήματος.

Συνολική Εκτιμώμενη Διάρκεια Διαδικασίας : 24-30μήνες

ΙΙΙ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Συνοψίζοντας τις βασικές διαδικασίες και τις αντίστοιχες μέσες διάρκειες για την πλήρη συντέλεση μίας απαλλοτρίωσης, για έργο οδοποιίας εκτός σχεδίου πόλεως, και φορέα εκτέλεσης το Δημόσιο, προκύπτει ότι για την απόκτηση της γης που απαιτείται για την κατασκευή ενός μέσου μεγέθους τυπικού οδικού έργου, χρειάζονται περίπου 2 χρόνια από την ημερομηνία ανάθεσης της σύνταξης του κτηματολογίου (συνήθως αμέσως μετά την έγκριση της οριστικής μελέτης του έργου και με την προϋπόθεση ότι έχει εκδοθεί η απόφαση έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων) μέχρι την συντέλεση και απόδοση της έκτασης ελεύθερης για την εκτέλεση του έργου.

Εάν δε εφαρμοσθούν και οι διαδικασίες της επίταξης στην συνήθη διαδικασία των απαλλοτριώσεων, τότε ο Ανάδοχος του έργου μπορεί να εγκατασταθεί εντός 15 μηνών περίπου από την ημερομηνία ανάθεσης της σύνταξης του κτηματολογίου, ή ακόμη και εντός 12 μηνών (που είναι και η ελάχιστη δυνατή διάρκεια), εάν συνδυαστεί η επίταξη με κατεπείγουσα απαλλοτρίωση.

Θεωρείται λοιπόν ότι το 12μηνο ως εφικτός χρόνος για την εγκατάσταση του Αναδόχου, σε μία όμως ταχύρρυθμη και καλά οργανωμένη διαδικασία. Συνεπώς, εάν υποτεθεί ότι το κτηματολόγιο αρχίζει να συντάσσεται 6 μήνες περίπου πριν την ημερομηνία δημοπράτησης του έργου (χρόνος που συνήθως απαιτείται, μετά την οριστική μελέτη, για την ολοκλήρωση των μελετών εφαρμογής, των τευχών δημοπράτησης, κλπ.) και ότι οι διαδικασίες δημοπράτησης, η επιλογή, η ανάδειξη αναδόχου, η υπογραφή σύμβασης, κλπ., διαρκούν συνήθως άλλους 6 μήνες, τότε με την ανακήρυξη του αναδόχου είναι δυνατόν να είναι και η έκταση διαθέσιμη για την έναρξη των εργασιών εκτέλεσης του έργου.

Οι προαναφερθείσες διάρκειες αποτελούν μέσες εκτιμήσεις βασισμένες στην μέχρι σήμερα εμπειρία, αλλά και στην ισχύουσα νομοθεσία. Είναι δε αρκετά ρεαλιστικοί χρόνοι, υπό την προϋπόθεση ότι:

 δεν θα υπάρξουν αδικαιολόγητες καθυστερήσεις στη χρονική αλληλοδιαδοχή των διαδικασιών,
 δεν θα συμβούν αναβολές ή επαναλήψεις των δικασίμων, κάτι που μπορεί να ανατρέψει τα χρονοδιαγράμματα,
 δεν θα υπάρξουν μακροχρόνιες καθυστερήσεις για να ληφθούν οι υπογραφές υπουργών και Περιφερειάρχη.

Περισσότερες πληροφορίες στο site www.pontokomi.com, στην ενότητα Υλικό και Αρχεία κειμένου