Δ. Μακεδονία: Τα επτά χωριά που… θυσιάστηκαν για την εξόρυξη του λιγνίτη – Οι κάτοικοί τους μετεγκαταστάθηκαν σε άλλες περιοχές...

Επτά χωριά της Δυτικής Μακεδονίας «θυσιάστηκαν» για να γίνει η εξόρυξη του λιγνίτη, του ορυκτού που φωτίζει την Ελλάδα. Για να δημιουργηθεί ο ΑΗΣ Πτολεμαΐδας καθώς και τα λιγνιτωρυχεία περιουσίες απαλλοτριώθηκαν και άνθρωποι μετεγκαταστάθηκαν σε άλλες περιοχές. Οι κάτοικοι των χωριών αισθάνονται παραγκωνισμένοι αφού πιστεύουν «ότι ελάχιστα έγιναν με γνώμονα τον άνθρωπο». Αρκετοί από αυτούς που «ξεριζώθηκαν» έχουν μετακομίσει στους νέους οικισμούς που δημιουργήθηκαν στις παρυφές της Κοζάνης και της Πτολεμαΐδας ή εγκαταστάθηκαν στις πόλεις.

Τα χωριά που… φώτισαν την Ελλάδα
Τα λιγνιτωρυχεία έχουν αντικαταστήσει το φυσικό περιβάλλον και τις εύφορες εκτάσεις με τεράστιες άγονες εκτάσεις σκαμμένες με εκατοντάδες μέτρα βάθος. Ανάμεσα στην Κοζάνη και στην Πτολεμαΐδα οι Ατμοηλεκτρικοί Σταθμοί (ΑΗΣ) όπως αυτός της Καρδιάς, έργα της ΔΕΗ, αποτελούν την «καρδιά» της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας μας. Οι μονάδες περιβάλλονται από τα τεράστια λιγνιτωρυχεία, που «κατάπιαν» κατοικημένες εκτάσεις επιβάλλοντας την κυριαρχία τους στην περιοχή.

Η Καρδιά
Πρώτος οικισμός που απαλλοτριώθηκε για τη λειτουργία των λιγνιτωρυχείων ήταν αυτός της Καρδιάς που έδωσε μάλιστα και το όνομά του στον Ατμοηλεκτρικό Σταθμό. Οι κάτοικοι μετεγκαστάθηκαν το 1976 και χωρίστηκαν στη Νέα Καρδιά Κοζάνης, η οποία μαζί με τα Κοίλα και τα Μελίσσια αποτελεί την τοπική κοινότητα των Κοίλων, και στην Καρδιά Πτολεμαΐδας. Σήμερα στη θέση του οικισμού βρίσκεται συγκρότημα εγκαταστάσεων της ΔΕΗ και τίποτα δεν θυμίζει την παλιά κατοικημένη περιοχή.

Ο Κόμανος
Δυτικά της Καρδιάς υπήρχε ένα άλλο χωριό, ο Κόμανος. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του δήμου Εορδαίας, το χωριό ήταν ένα από τα παλιότερα, αφού αναφέρεται από περιηγητές τον 18ου αιώνα, ενώ στο υπέδαφος του έχουν εντοπιστεί λουτρά και ψηφιδωτά δάπεδα του 5ου π.Χ. αιώνα και βυζαντινό χωριό. Αξίζει ακόμη ν’ αναφερθεί ότι το χωριό περιλαμβανόταν στην απογραφή του 2021 με 0 κατοίκους. Αντίθετα στην απογραφή του 2011 «μετρούσε» 107 κατοίκους. Οι κάτοικοι έχουν μετακομίσει σε γειτονικές πόλεις και χωριά και κυρίως στην Πτολεμαΐδα.

Η Μαυροπηγή
Δυτικά του Κόμανου και της Καρδιάς βρισκόταν –θα μπορούσε να πει κάποιος ότι βρίσκεται ακόμη- η Μαυροπηγή, ένα χωριό η μετεγκατάσταση του οποίου βρίσκεται σε εξέλιξη. Σύμφωνα με τον δήμο Εορδαίας, μπορεί η εξορυκτική δράση να οδήγησε στον αφανισμό του χωριού, όμως θα μείνει στην ιστορία για όσα έκρυβε λίγα μέτρα κάτω από το υπέδαφός του. Συγκεκριμένα, έχει εντοπιστεί μία από τις πιο πρώιμες εγκαταστάσεις γεωργοκτηνοτρόφων στην Ευρώπη που χρονολογείται γύρω στο 6.600 π.Χ.

Ο Πτελεώνας
Βορειοδυτικά της Καρδιάς βρισκόταν ο Πτελεώνας, ένα μικρό χωριό που σφύζει στο πράσινο, όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του δήμου Εορδαίας. Άλλωστε και η ονομασία του χωριού οφείλεται στα αιωνόβια δέντρα πτελέας. Οι κάτοικοι έζησαν το 2004 μια τραυματική εμπειρία, όταν μια κατολίσθηση παρέσυρε χιλιάδες τόνους χώματος από τις αποθέσεις της ΔΕΗ καταπλακώνοντας τα κοιμητήρια του χωριού.

Ο Κλείτος
Ο Κλείτος, ένα ακόμη χωριό που… κατάπιαν τα λιγνιτορυχεία. Στον παλιό οικισμό έχουν βρεθεί δύο προϊστορικοί οικισμοί της Νεολιθικής περιόδου, αλλά και κατάλοιπα διαχρονικής κατοίκησης της περιοχής μέχρι και την πρώιμη βυζαντινή περίοδο. Οι οικισμός εγκαταλείφθηκε σταδιακά στις αρχές της δεκαετίας του 2000, με τη δημιουργία του νέου χωριού. Ο Νέος Κλείτος βρίσκεται νοτιοδυτικά της πόλης της Κοζάνης και, σύμφωνα με την απογραφή του 2021, έχει 374 μόνιμους κατοίκους.

Η Χαραυγή
Η Χαραυγή βρισκόταν στα νότια της Καρδιάς. Η απομάκρυνση των κατοίκων ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του 1980 και στην απογραφή του 2011 υπήρχαν μόλις 6 μόνιμοι κάτοικοι. Στη συγκεκριμένη περιοχή βρίσκονται πλέον μόνο τα ορυχεία. Οι κάτοικοι μετοίκησαν στη Νέα Χαραυγή, ανατολικά της πόλης της Κοζάνης. Στην απογραφή του 2021 οι κάτοικοι έφταναν τους 1.185.

Η Εξοχή
Η Εξοχή βρισκόταν ανατολικά της Χαραυγής και του Κλείτου. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 ολοκληρώθηκε σταδιακά η μετεγκατάσταση των κατοίκων του χωριού. Η Νέα Εξοχή δημιουργήθηκε δίπλα στην Κοζάνη, «κολλημένη» στη Νέα Καρδιά. Στην περιοχή όπου βρισκόταν ο παλιός οικισμός είχαν βρεθεί μικρός βωμός του 2ου αιώνα και ναός της θεάς Ενοδίας. Η παλιά Εξοχή καλύφθηκε από τις αποθέσεις των λιγνιτωρυχείων.

Και άλλοι οικισμοί για μετεγκατάσταση
Εκτός από τα παραπάνω χωριά, σε διαδικασία απαλλοτρίωσης και μετεγκατάστασης βρίσκονται άλλοι τρεις οικισμοί σε Κοζάνη, Πτολεμαΐδα και Φλώρινα. Πρόκειται για τα χωριά Ποντοκώμη (Κοζάνης), Σπηλιά (Εορδαίας) και Ανάργυροι (Αμυνταίου Φλώρινας). Την ίδια ώρα οι κάτοικοι του οικισμού Ακρινή στην Κοζάνη ζητούν τη μετεγκατάσταση του χωριού τους, καθώς η τέφρα από τη δραστηριότητα της γειτονικής μονάδας της ΔΕΗ έχει μειώσει την καλλιεργήσιμη έκταση και όπως υποστηρίζουν «μολύνει σε μεγάλο βαθμό την ατμόσφαιρα και το έδαφος του χωριού τους».

Πηγή: https://thesseconomy.gr/%ce%b4-%ce%bc%ce%b1%ce%ba%ce%b5%ce%b4%ce%bf%ce%bd%ce%af%ce%b1-%cf%84%ce%b1-%ce%b5%cf%80%cf%84%ce%ac-%cf%87%cf%89%cf%81%ce%b9%ce%ac-%cf%80%ce%bf%cf%85-%ce%b8%cf%85%cf%83%ce%b9%ce%ac%cf%83/