Τι αναφέρει δημοσίευμα του CNN για την επιστροφή στο λιγνίτη,την Ακρινή και το ΣΔΑΜ...

Δυτική Μακεδονία, Ελλάδα (CNN): Ο Δημήτρης Μητσάρης ανοίγει την πόρτα του γκαράζ του και αναδύεται η μυρωδιά των σταφυλιών που ζυμώνουν, καθώς το πρώτο πρωινό φως αναπηδά από δεκάδες ατσάλινες δεξαμενές. Ο Μητσάρης και η οικογένειά του ζουν εδώ, στον Άγιο Παντελεήμονα, ένα ορεινό χωριό με μόλις 800 κατοίκους στη βόρεια Ελλάδα, και έχουν μετατρέψει το σπίτι τους σε ένα μικρό οινοποιείο. «Δεν έχω ούτε ρεύμα εδώ ακόμα», λέει γελώντας ο Μητσάρης.
Είναι αστείο για τον Μητσάρη γιατί μόλις μέχρι τον περασμένο Δεκέμβριο, ο 40χρονος είχε περάσει 17 χρόνια από τη ζωή του δουλεύοντας στα ανθρακωρυχεία της κρατικής ΔΕΗ για να κρατά τα φώτα αναμμένα στα σπίτια των ανθρώπων. Τελικά εγκατέλειψε το κάρβουνο για το κρασί, καταλαβαίνοντας ότι τα ορυκτά καύσιμα ήταν στο δρόμο προς την έξοδο.
Ο Μητσάρης, του οποίου ο πατέρας εργαζόταν επίσης στην εξόρυξη άνθρακα, αγόρασε 44 στρέμματα αμπελώνα. Αλλά τώρα αναρωτιέται αν έκανε τη σωστή επιλογή — εδώ ο άνθρακας αρνείται να παραιτηθεί. «Φοβάμαι για το μέλλον», είπε. «Έχω δύο μικρές κόρες να μεγαλώσω ».

Ο άνθρακας είναι το πιο ρυπογόνο από τα ορυκτά καύσιμα κα ι είναι ο μεγαλύτερος μεμονωμένος παράγοντας στην κλιματική κρίση, και η Ελλάδα προσπαθούσε σκληρά να απογαλακτίσει. Αλλά η χώρα — μαζί με άλλα ευρωπαϊκά έθνη — καθυστερεί αυτά τα σχέδια σταδιακής κατάργησης ως απάντηση στην ενεργειακή κρίση, η οποία έχει μετατραπεί σε πλήρη κρίση από τότε που η Ρωσία ξεκίνησε τον πόλεμό της κατά της Ουκρανίας.
Μόλις πριν από ένα χρόνο, η Ελλάδα ήταν πεπεισμένη ότι θα μπορούσε να κλείσει όλες τις υπάρχουσες μονάδες καύσης άνθρακα έως το 2023. Σχεδίαζε να κατασκευάσει ένα τελευταίο εργοστάσιο άνθρακα φέτος στην ευρύτερη περιοχή όπου ζει ο Μήτσαρης, τη Δυτική Μακεδονία, η οποία παράγει περισσότερο από το ήμισυ της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας. Το νέο εργοστάσιο, η Πτολεμαΐδα 5, θα λειτουργούσε το 2025 με φυσικό αέριο, ένα άλλο ρυπογόνο ορυκτό καύσιμο, αλλά γενικά λιγότερων εντάσεως άνθρακα από τον λιγνίτη ή τον καφέ άνθρακα, που βρίσκεται σε αυτό το μέρος της Ελλάδας.
Όλο αυτό το χρονοδιάγραμμα είναι πλέον καπνός.

Η προθεσμία για τον τερματισμό της χρήσης άνθρακα σε όλα τα υπάρχοντα εργοστάσια έχει καθυστερήσει από το 2023 στο 2025 και ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης πρότεινε πρόσφατα ότι το νέο εργοστάσιο της Πτολεμαΐδας θα χρειαστεί ρεαλιστικά να καίει άνθρακα τουλάχιστον μέχρι το 2028. Και η Ελλάδα σχεδιάζει να αυξήσει την παραγωγή εξόρυξης άνθρακα κατά 50% τα επόμενα δύο χρόνια για να αντισταθμιστεί η έλλειψη φυσικού αερίου, καθώς ο Βλαντιμίρ Πούτιν σφίγγει τις στρόφιγγες που ρέουν προς την ΕΕ.
Ήδη οι αλλαγές είναι κραυγαλέες. Τον Ιούνιο του 2021, ο άνθρακας παρήγαγε 253,9 γιγαβατώρες (GWh) ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτόν τον Ιούνιο, ο άνθρακας ήταν υπεύθυνος για 468,1 GWh, σχεδόν διπλάσια.
Και αυτό ενώ η χώρα μάχεται με τις πυρκαγιές στην ηπειρωτική χώρα και τα νησιά της, που τροφοδοτείται από ένα καύσωνα που προκαλείται από την κλιματική αλλαγή — η οποία προέρχεται κυρίως από την καύση ορυκτών καυσίμων από τον άνθρωπο, όπως ο άνθρακας. Οι πυρκαγιές έχουν αφήσει τα σπίτια σε στάχτες, οι άνθρωποι έχουν διασωθεί από τις παραλίες και οι ιδιοκτήτες επιχειρήσεων σε νησιά όπως η Λέσβος αντιμετωπίζουν μια οικονομικά επώδυνη περίοδο διακοπών.

Οι σημαντικές επιλογές ζωής, όπως το πού να ζεις και να εργάζεσαι, είναι δύσκολο να γίνουν όταν τα σχέδια της κυβέρνησης αλλάζουν συνεχώς. Για τον Μητσάρη, το να φύγει από το χωριό του όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε δεν αποτελεί επιλογή αυτή τη στιγμή.
“Η γυναίκα μου δούλευε σε ένα εργοστάσιο γαλακτοκομικών προϊόντων, το οποίο επίσης έκλεισε πριν από λίγα χρόνια. Της πρότειναν δουλειά στην Αθήνα, αλλά τότε ο μισθός μου ήταν αρκετός για να ζήσω όλη την οικογένεια, οπότε αποφασίσαμε να μείνουμε”, είπε. «Αν ήξερα ότι θα καταλήξουμε στην κατάσταση που είμαστε τώρα, τότε θα είχα πάει στην Αθήνα».
Η ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί να πείσει τον κόσμο ότι η επιστροφή της στον άνθρακα είναι μόνο προσωρινή. Αλλά η αναζωπύρωση του άνθρακα δελεάζει τους ανθρώπους στη Δυτική Μακεδονία να επιστρέψουν στη βιομηχανία.
Η ενεργειακή εταιρεία ΔΕΗ έχει προσφέρει σταθερή απασχόληση σε χιλιάδες ανθρώπους στη Δυτική Μακεδονία, όπου σχεδόν 1 στους 5 είναι άνεργοι
Εδώ — όπου όλοι αναφέρονται στον άνθρακα ως “ευλογία και κατάρα” — η επιστροφή στα ορυκτά καύσιμα μπορεί να κάνει τη διαφορά μεταξύ παραμονής και αποχώρησης.
Ήδη, τόσοι πολλοί έχουν φύγει σε μεγαλύτερες πόλεις, ή ακόμα και μετακόμισαν στο εξωτερικό, για να βρουν νέες ζωές.
Ένα χωριό σε παρακμή
Όσον αφορά τη μετάβαση από τον άνθρακα, η Ελλάδα ήταν μια ιστορία επιτυχίας. Πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Ελλάδα βασιζόταν στον άνθρακα μόνο για περίπου το 9% του ενεργειακού εφοδιασμού της, από 25% μόλις πριν από έξι χρόνια. Ήταν η πρώτη χώρα στα Βαλκάνια που εξαρτώνται από τον άνθρακα , που ανακοίνωσε βραχυπρόθεσμο στόχο για τον τερματισμό της χρήσης των ορυκτών καυσίμων.
Αλλά η μετάβαση είχε πάντα τις προκλήσεις της — κυρίως, ποιες ευκαιρίες μπορεί να προσφέρει η χώρα στους πρώην εργαζόμενους σε πόλεις με άνθρακα; Στη Δυτική Μακεδονία – που παρέχει το 80% του άνθρακα της Ελλάδας — η ΔΕΗ έχει απαλλοτριώσει δεκάδες χωριά για να μπορεί να εξορύξει τον άνθρακα από κάτω τους, μετακινώντας ολόκληρες κοινότητες στις περιφέρειες. Και ήταν οι τυχεροί.

Κατά τη διάρκεια αυτής της αμήχανης ενδιάμεσης φάσης — όταν ο άνθρακας εξακολουθεί να εξορύσσεται αλλά τα χρόνια του είναι μετρημένα — οι κάτοικοι του χωριού Ακρίνη δεν μπορούν να μετακινηθούν, παρόλο που τα πάντα γύρω τους καταρρέουν.
Οι κάτοικοι εδώ έχουν διαφωνία για περισσότερο από μια δεκαετία με τη ΔΕΗ, λέγοντας ότι δικαιούνται αποζημίωση που θα τους βοηθήσει να μετεγκατασταθούν από το χωριό, το οποίο εδώ και χρόνια είναι εκτεθειμένο σε υψηλά επίπεδα στάχτης από τις επιχειρήσεις άνθρακα που τους περιβάλλουν. Άσκησαν επιτυχώς πιέσεις για το δικαίωμα μετεγκατάστασης, το οποίο κατοχυρώνεται τώρα σε νόμο του 2011.
Η ΔΕΗ είπε στο CNN σε ένα email ότι δεν είναι υπεύθυνη για τους ανθρώπους στο χωριό και δεν απάντησε σε επακόλουθες ερωτήσεις όταν τους παρουσιάστηκε ο νόμος που δηλώνει ότι δικαιούνται βοήθεια για τη μετεγκατάσταση έως το 2021.
Ο Χαράλαμπος Μουρατίδης, 26 ετών, δεν ξέρει πραγματικά τι να κάνει μετά.
Όπως και ο Μητσάρης, έχει επιδιώξει να κάνει μια νέα ζωή αφότου άφησε τη δουλειά του στη ΔΕΗ σε ένα ανθρακωρυχείο, όπου εργαζόταν και ο πατέρας του. Αλλά ο Μουρατίδης δεν είχε ποτέ την ίδια εργασιακή ασφάλεια με τον μπαμπά του. Εργάστηκε σε βάρδιες για οκτώ μήνες με μια βραχυπρόθεσμη σύμβαση καθαρίζοντας τη στάχτη από τα μηχανήματα μέσα στο ορυχείο.
Η αστάθεια, οι χαμηλές αμοιβές και οι βαριές επιπτώσεις της τοξικής τέφρας στην υγεία του τον έσπρωξαν έξω από τη βιομηχανία.

Τώρα διευθύνει ένα αγρόκτημα βοοειδών, το οποίο βρίσκεται σε έναν λόφο με θέα την Ακρινή, καθώς στο βάθος αναδύονται λοφία καπνού και ατμού από τις καμινάδες και τους πύργους ψύξης των εργοστασίων άνθρακα γύρω του.
Εκτός από την εκτροφή βοοειδών του, επίσης κάνει και δεύτερη δουλειά, σε μια εταιρεία ηλιακών πάνελ, συνήθως 13 ώρες την ημέρα μεταξύ τους για να τα βγάλουν πέρα.
Η εργασία στην εταιρεία ηλιακών συλλεκτών είναι μια πράσινη δουλειά που παρέχει στον Μουρατίδη κάποιο επιπλέον εισόδημα. Αλλά η ηλιακή επέκταση καταλαμβάνει επίσης ολοένα και περισσότερη γη, αφήνοντας λιγότερη για καλλιέργεια ή βόσκηση, επομένως η απόκτηση άδειας για επέκταση γεωργικής γης στην Ακρινή είναι σχεδόν αδύνατη, είπε.
Εκτός από τα ηλιακά πάρκα, όλα τα άλλα έργα υποδομής στην Ακρινή έχουν ακυρωθεί. Το χωριό αφήνεται να πεθάνει σιγά σιγά.
«Ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη γεωργία, ελπίζοντας να έχω ένα πιο σταθερό μέλλον, και τώρα ακόμη και αυτή η προσπάθεια διακυβεύεται», είπε ο Μουρατίδης. «Όλοι έχουν φτάσει σε αδιέξοδο σε αυτό το χωριό».

Τι ακολουθεί
Η ελληνική κυβέρνηση έχει καταστρώσει ένα σχέδιο 7,5 δισεκατομμυρίων ευρώ (7,9 δισεκατομμύρια δολάρια) για να βοηθήσει τη χώρα να μετατραπεί από μια οικονομία που βασίζεται στα ορυκτά καύσιμα σε μια πράσινη καινοτόμο χώρα. Το Σχέδιο Ανάπτυξης Δίκαιης Μετάβασης, όπως είναι γνωστό σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει λάβει 1,63 δισεκατομμύρια ευρώ σε χρηματοδότηση από την ΕΕ.
Η Δυτική Μακεδονία βρίσκεται στο επίκεντρο του σχεδίου και θα πρέπει να λάβει πολλά χρήματα, εν μέρει για να γίνει κέντρο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη χώρα.
Και ενώ το σχέδιο χαιρετίζεται από πολλούς ανθρώπους εδώ, πολλοί αμφιβάλλουν ότι όλα αυτά μπορούν να επιτευχθούν στα έξι χρόνια, πριν το τελευταίο εργοστάσιο άνθρακα βγει εκτός λειτουργίας.
Ο Μουρατίδης είναι δύσπιστος ότι τα χρήματα θα τον βοηθήσουν.

“Δεν είμαι σίγουρος ότι πολλά από αυτά θα φτάσουν σε ανθρώπους σαν εμένα, που διευθύνουν μικρές επιχειρήσεις. Κάποια χρήματα θα καταλήξουν σε αυτούς που υποστηρίζουν ανοιχτά την τρέχουσα κυβέρνηση και τα περισσότερα από αυτά θα παραμείνουν σε αυτούς που διαχειρίζονται αυτά τα κεφάλαια.” αυτός είπε. “Αυτό μας έδειξε η ιστορία. Ακόμη και κατά τη διάρκεια του Covid-19, η υποστήριξη που δόθηκε σε μεγάλες εταιρείες και επιχειρήσεις ήταν πολύ μεγαλύτερη από την υποστήριξη που πήραμε”.
Αλλά δεν χάνεται κάθε ελπίδα. Καθώς πολλοί εργαζόμενοι στρέφονται από τον άνθρακα στη γεωργία, κάποια στήριξη από την ΕΕ ρέει. Μόλις λίγα χιλιόμετρα από την Ακρινή, ο Νίκος Κολτσίδας και ο Στάθης Πασχαλίδης προσπαθούν να δημιουργήσουν βιώσιμες λύσεις για όσους έχασαν τη δουλειά τους στην πράσινη μετάβαση και είναι πρόθυμοι να ασχοληθούν με την αιγοπροβατοτροφία.
Μέσω της πρωτοβουλίας τους “Proud Farm” , λειτουργούν ως θερμοκοιτίδες για τους Έλληνες που θέλουν να καλλιεργούν με βιώσιμους τρόπους, προσφέροντάς τους πρόσβαση σε εκπαίδευση και γνώση γύρω από τις πιο πρόσφατες τεχνολογίες που έχουν στη διάθεσή τους.

«Θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα δίκτυο αυτοβιώσιμων εκμεταλλεύσεων, με σεβασμό στο περιβάλλον και τα ζώα, που θα απαιτούν πολύ χαμηλά κεφάλαια από τους νέους κτηνοτρόφους», είπε ο Πασχαλίδης με τα πρόβατά του να βελάζουν στο βάθος.
Ο Κολτσίδας είπε ότι ήθελε να διαδώσει τη λέξη στον τοπικό πληθυσμό ότι η γεωργία δεν είναι αυτό που ήταν και μπορεί να προσφέρει ένα σταθερό μέλλον. «Δεν απαιτεί την προσπάθεια που έκανε στο παρελθόν, όπου ο αγρότης έπρεπε να είναι όλη μέρα στο αγρόκτημα, να βόσκει τα ζώα ή να τα αρμέγει με τα χέρια του», είπε.
«Σε όσους σκέφτονται να επιστρέψουν στην εργασία στον άνθρακα, θα πρέπει να δουν όλες τις περιοχές που ευδοκιμούν χωρίς αυτόν», είπε. «Δεν χρειάζεται να μείνουμε κολλημένοι σε αυτά τα ξεπερασμένα μοντέλα της ΔΕΗ».

Πηγή: Cnn.com και www.prlogos.gr/