Απειλείται η μισή Ελλάδα...

Ποιες περιοχές της Ελλάδας βρίσκονται στο «κόκκινο», σύμφωνα με τις μετρήσεις του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ); «Στη Θεσσαλία καταγράφουμε μεγάλη μείωση των υπόγειων αποθεμάτων. Οι γεωτρήσεις φθάνουν πλέον σε βάθος τουλάχιστον 250 μέτρων», εξηγεί ο διευθυντής Υδρογεωλογίας του ΙΓΜΕ κ. Νικ. Σιέμος. «Χειρότερη είναι η κατάσταση στο αργολικό πεδίο, όπου παρατηρούμε μια προέλαση του θαλάσσιου μετώπου στα υπόγεια νερά σε βάθος πολλών χιλιομέτρων, ενώ σοβαρά προβλήματα καταγράφουμε στη λεκάνη της Μεσσαράς στην Κρήτη, στη Ρόδο, στη Χίο. Γενικά τα προβλήματα είναι πιο έντονα κυρίως στις παράκτιες ζώνες, όπου υπάρχει αυξημένη πληθυσμιακή πυκνότητα και μεγάλος τουριστικός φόρτος, με αποτέλεσμα η ζήτηση να υπερβαίνει τους διαθέσιμους υδατικούς πόρους. Επίσης έντονο είναι το πρόβλημα στα νησιά, που ούτως ή άλλως έχουν περιορισμένους σε έκταση υπόγειους υδροφορείς, αλλά και σε περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας με έντονη γεωργική δραστηριότητα».
Οι επιπτώσεις που προκαλεί η υπεράντληση του νερού από τις υπόγειες «αποθήκες» δεν είναι εύκολα μετρήσιμες, για τον απλούστατο λόγο ότι η ελληνική πολιτεία δεν έχει εικόνα ούτε του αριθμού των γεωτρήσεων ούτε των ποσοτήτων νερού που αντλούν από το υπέδαφος! Τα συμπεράσματα προκύπτουν μόνο εμμέσως, από τις παρατηρούμενες μεταβολές στην ποιότητα και στην ποσότητα των υπογείων νερών. Ποια είναι, λοιπόν, η κατάσταση των υπογείων αποθεμάτων νερού της χώρας ανά περιοχές;

Δυτική Μακεδονία

Στη Δυτική Μακεδονία, η εντατική άρδευση αλλά και η καταστροφή των υπόγειων υδροφορέων από τις εξορυκτικές δραστηριότητες της ΔΕΗ στην ευρύτερη περιοχή της Πτολεμαΐδας έχουν ως αποτέλεσμα την πτώση της στάθμης στον υπόγειο υδροφορέα Αμυνταίου. Η υπεράντληση για άρδευση καλλιεργειών έχει επηρεάσει δυσμενώς τις πηγές του Εδεσσαίου ποταμού, τη στάθμη της Βεγορίτιδας, τον υδροφορέα κοντά στη λίμνη Καστοριάς και Σεβαστιανών Εδεσσας. Προβλήματα παρουσιάζονται και στα «υδροσυστήματα» Κατερίνης, Φλώρινας και Κολινδρού, ενώ σε ορισμένες παράκτιες περιοχές στερεύουν τα αβαθή φρεάτια ή γίνονται υφάλμυρα (Κορινός Πιερίας).


Θεσσαλία

Το «επίκεντρο» της αλόγιστης άντλησης νερού βρίσκεται στον θεσσαλικό κάμπο. Δεκαετίες κατασπατάλησης του νερού από τους αγρότες οδήγησαν τους υπόγειους υδροφορείς σε εξάντληση (παράλληλα, βέβαια, με τους επίγειους). Οι γεωτρήσεις φθάνουν ολοένα και πιο βαθιά, αλλά τα μέτρα περιορισμού της σπατάλης είναι ακόμη πολύ περιορισμένα. Το μεγαλύτερο πρόβλημα παρατηρείται στα κεντρικά τμήματα της Θεσσαλίας, ανάμεσα στην Καρδίτσα και τη Λάρισα, όπου η στάθμη των υπόγειων υδροφορέων έχει πέσει δραματικά. Σοβαρά προβλήματα παρουσιάζονται και βόρεια του Βόλου, αλλά και στα νότια του νομού Λάρισας, στα σύνορα με τη Φθιώτιδα.

Στη Θεσσαλία, το πρόβλημα δεν αφορά μόνο στην ποσότητα των διαθέσιμων υδάτων, αλλά και στην ποιότητα. Η συστηματική αγροτική εκμετάλλευση του κάμπου και η εντατική χρήση αζωτούχων λιπασμάτων επί δεκαετίες έχει αυξήσει κατακόρυφα τα επίπεδα των νιτρικών στη Μαγνησία, στη Λάρισα και στην Καρδίτσα. Αποτέλεσμα είναι σε πολλές περιπτώσεις το νερό να είναι ακατάλληλο ακόμα και για άρδευση, αφού ξεπερνάει τα ανώτατα επιτρεπτά όρια. Τα φαινόμενα υφαλμύρισης είναι ακόμα περιορισμένα στη λεκάνη του Αλμυρού Βόλου και στην Κάρλα.

Δυτική Ελλάδα

Η Δυτική Ελλάδα θεωρείται γενικά πλεονασματική σε υπόγεια και επίγεια νερά. Η υπεράντληση, κυρίως για την ικανοποίηση των αυξημένων υδρευτικών αναγκών της θερινής περιόδου, οδηγεί στην υφαλμύριση των υπόγειων υδροφορέων Αίνου και Aτρους στην Κεφαλονιά και Βραχίωνα στη Ζάκυνθο.

Ηπειρος

Πρόκειται για την πιο «ευνοημένη» υδατικά περιοχή της χώρας, καθώς οι υπόγειοι υδροφορείς της παρουσιάζουν πλεόνασμα. Αιτία δεν είναι μόνο οι πολλές βροχοπτώσεις, αλλά και... η έλλειψη ανθρωπογενών δραστηριοτήτων! Σύμφωνα με το ΙΓΜΕ, μάλιστα, νερά από επιλεγμένους υπόγειους υδροφορείς της Ηπείρου θα μπορούσαν μελλοντικά (σε ενδεχόμενο παρατεταμένης λειψυδρίας) να μεταφερθούν σε γειτονικές περιοχές, σε σημεία όπου υπάρχει σοβαρό υδατικό πρόβλημα (λ.χ. στη Μακεδονία). Προβλήματα υπεράντλησης και υφαλμύρισης παρατηρούνται στην παράκτια ζώνη της Πρέβεζας και της Αρτας. Στον κάμπο της Πρέβεζας παρατηρείται έντονη τοπικά παρουσία νιτρικών.

Κεντρική Μακεδονία

Η υπεράλντηση νερού δημιουργεί προβλήματα επάρκειας στους υπόγειους υδροφορείς Λουδία, Αξιού, Γαλλικού, Πάικου, Μυγδονίας, Δοϊράνης, Ανθεμούντα, Δυτικής Χαλκιδικής και Κασσάνδρας. Η πτώση της στάθμης στους υπόγειους υδροφορείς επηρεάζει τα αποθέματα της Κορώνειας (μείωση κατά 80%!) και της Δοϊράνης. Υφαλμύριση παρατηρείται έντονα στις υπόγειες λεκάνες Ανθεμούντα, Επανομής - Καλαμαριάς και στη Xερσόνησο της Κασσάνδρας. Ιδιαίτερα προβληματική κρίνεται η κατάσταση στη Χαλκιδική, στην οποία όμως η οικιστική και τουριστική ανάπτυξη επεκτείνεται συνεχώς με αντίστοιχες συνέπειες στα λιγοστά πλέον αποθέματα νερού.

Θράκη

Τα υπόγεια αποθέματα νερού δεν είναι κατανεμημένα εξίσου σε όλη τη Θράκη. Αποτέλεσμα, να δημιουργούνται προβλήματα τοπικής φύσης, όπου οι ανάγκες είναι πιο αυξημένες. Οι τελευταίες μετρήσεις του ΙΓΜΕ υποδεικνύουν ότι τα υδροφόρα συστήματα Ξάνθης - Κομοτηνής και του Δέλτα του Νέστου δέχονται σήμερα σοβαρές πιέσεις.

Κρήτη

Θύμα της κακής και εντατικής αγροτικής και τουριστικής εκμετάλλευσης πέφτουν και τα υπόγεια υδάτινα αποθέματα του νησιού. Οι πεδινές παράκτιες περιοχές και οι εσωτερικές λεκάνες του νησιού υφίστανται μεγάλες πιέσεις, λόγω των μεγάλων αντλήσεων νερού για άρδευση, ύδρευση και βιομηχανία. Σύμφωνα με τις πλέον πρόσφατες μετρήσεις του ΙΓΜΕ, προβλήματα παρατηρούνται στις λεκάνες Μαλίων, Λακωνίων, Ρεθύμνου, Μεσσαράς και Καστελίου. Στα Μάλια και στο Ρέθυμνο, οι παράκτιοι υδροφορείς είναι πλέον υφάλμυροι, ενώ στη Μεσσαρά και στο Καστέλι οι αβαθείς υδροφορείς έχουν πλέον στερέψει...