Downshifting και εναλλακτικοί τρόποι ζωής...

Downshifting ονομάζεται αυτή η νέα τάση, που μπορεί να χαρακτηριστεί και κίνημα, σύμφωνα με την οποία, επιβραδύνοντας τους ρυθμούς της ζωής μας, βγαίνοντας από την πεπατημένη, μπορούμε να ξεφύγουμε από πολλά δεινά.
Ο λαός, ο απλός άνθρωπος, το ήξερε εδώ και πάρα χρόνια, θεωρητικά, σαν κάτι που θα μπορούσε να συμβεί. Ότι για να για να αλλάξουν πραγματικά τα πράγματα, πρέπει να γίνει κυρίαρχος της κοινωνίας, των νόμων που την διέπουν, και να υποτάξει τον οικονομικό μηχανισμό έτσι ώστε να εξυπηρετεί την ανθρώπινη ευτυχία.
Φαίνεται ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι συνειδητοποιούν ότι η ουσία της φτώχειας δεν έγκειται στο ότι δεν έχουμε να φάμε, όλοι μας, λίγο-πολύ, τρώμε ένα πιάτο φαγητό καθημερινά, αλλά στη συνειδητοποίηση του πολύ τραγικού γεγονότος ότι κατάντησαν τροχοί μιας πανίσχυρης μηχανής που τους συνθλίβει, ότι κατάντησαν ρομπότ, “αυτόματα”, εξαρτήματα που δεν που δεν μπορούν να πάρουν αποφάσεις, ότι η ζωή τους είναι άδεια και έχει χάσει κάθε νόημα. Αυτοί οι άνθρωποι αντιδρούν, σήμερα, συμμετέχουν στα κοινά, μας δείχνουν κάποιο δρόμο.
Tα σύγχρονα κινήματα διαφέρουν από τα παλιά σε ένα πολύ βασικό σημείο. Δεν είναι θεωρητικά, δεν βασίζονται στις θεωρίες κάποιου μεγαλοφυούς Μαρξ ή Φρόυντ, αλλά είναι καθαρά πρακτικά κινήματα. Δείχνουν, με το καλύτερο δυνατό παράδειγμα, την ίδια τους την ύπαρξη, ότι μπορεί κάποιος να πει όχι στον ξέφρενο καλπασμό του καπιταλισμού, ενός από τα πιο απάνθρωπα συστήματα που είδε ποτέ ο κόσμος, ζώντας διαφορετικά, υιοθετώντας κάποιον εναλλακτικό τρόπο ζωής.
Το βασικό σύγχρονο κίνημα ονομάζεται Downshifting και δεν μεταφράζεται απευθείας στα ελληνικά. Όταν οδηγώ, κάνω Downshifting σημαίνει ότι κατεβάζω ταχύτητα, και η γενική έννοια του όρου ότι ζω όσο πιο απλά γίνεται, αντιδρώντας στους ξέφρενους ρυθμούς της καθημερινότητας, ξεφεύγοντας από το άγχος και την -ψυχολογική κυρίως- κούραση, και βρίσκοντας χρόνο να αφιερώσω στον εαυτό μου, τον οποίο όλα αυτά τα χρόνια τον είχα παραμελήσει.
Φαίνεται ότι από τις αρχές του 20ου αιώνα, η ζωή πήρε πολύ διαφορετικό νόημα. Οι συνθήκες ζωής βελτιώνονταν και στόχος των ανθρώπων έγινε η εργασία, όχι για την ίδια, για τα καλά που πρόσφερε στον συνάνθρωπο και στην κοινωνία, αλλά για τις οικονομικές απολαβές, για το χρήμα, που έγινε κυριολεκτικά Θεός της ανθρώπινης κοινωνίας.
Οι άνθρωποι έπεσαν με τα μούτρα στις επαγγελματικές δραστηριότητες, είτε για να επιβιώσουν, είτε για να πλουτίσουν, παραμελώντας άλλες βασικές ανάγκες τους. Σε αυτό τον καπιταλιστικό κόσμο, όλα κυλούν πολύ γρήγορα, επιβραβεύεται όποιος τρέχει και προλαβαίνει, και βέβαια, από πολύ νωρίς, είδαμε τα αποτελέσματα στην ψυχοπαθολογία των ανθρώπων, ειδικά στις περισσότερο καπιταλιστικά αναπτυγμένες κοινωνίες. Όπως παρατήρησαν ειδικοί, από τις αρχές του 20ου αιώνα, αυξήθηκαν κατακόρυφα οι ψυχικές ασθένειες, όλο και περισσότεροι άνθρωποι άρχισαν να υποφέρουν από διαταραχές των νεύρων, άγχος, νευρώσεις, υπερκόπωση και εθισμούς σε ποικίλες ουσίες.
Η νέα τάση ακούει στο όνομα «Downshifting» και σύμφωνα με αυτή, κάθε άτομο ζει πιο απλά και προσπαθεί να ξεφύγει από τους γρήγορους ρυθμούς της καθημερινότητας και να μειώσει το άγχος και την ψυχολογική κούραση προσπαθώντας να βρει τρόπο να ισορροπήσει ελεύθερο χρόνο και δουλειά.
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή… Από τον 20ο αιώνα η ζωή άρχισε να αποκτά διαφορετικό νόημα. Καθώς οι συνθήκες ζωής βελτιώνονταν με γρήγορους ρυθμούς, κύριο μέλημα των ανθρώπων έγινε η εργασία με στόχο τις οικονομικές απολαβές. Αυτό βέβαια οδήγησε τους ανθρώπους να ξεχάσουν πολλές από τις ανάγκες τους και να δώσουν βάρος μόνο στη δουλειά τους. Έτσι λοιπόν ξεκίνησαν τα προβλήματα άγχους, ψυχικής και σωματικής κόπωσης, σχετικών νευρώσεων, εθισμών σε ουσίες, κλπ. Βρισκόμαστε σε έναν κόσμο όπου όλα κυλούν γρήγορα και οι εργαζόμενοι νιώθουν πως αν δεν “τρέξουν” δεν θα προλάβουν τίποτα.
Παραμελούν στην ουσία τον εαυτό τους και γίνονται έρμαια τους νέου γρήγορου τρόπου ζωής και του χρήματος που θα τους εξασφαλίσει, καθώς φοβούνται πως κινδυνεύουν ανα πάσα στιγμή να χάσουν τη δουλειά τους και να καταλήξουν στον δρόμο. Φυσικά όλα αυτά έχουν ορατό αντίκτυπο στις σχέσεις των ανθρώπων αλλά και στην υγεία τους. Ο γρήγορος τρόπος ζωής άλλαξε πολύ και διαμόρφωσε το ανθρώπινο περιβάλλον, φέρνοντάς το στα μέτρα του. Ένα αποτέλεσμα του γρήγορου τρόπου ζωής (που εκθειάστηκε πολύ τόσο από τους Φουτουριστές όσο και από τους θεωρητικούς του Ναζισμού) είναι τα καταστήματα φαστ-φουντ, όπου μπορούμε να φάμε ένα σύντομο γεύμα ή να αγοράσουμε φαγητό σε πακέτο. Αυτοί οι γρήγοροι ρυθμοί, που ενίοτε γίνονται ξέφρενοι, κούρασαν ή αηδίασαν πολλούς ανθρώπους που ήθελαν να ξεφύγουν και να ζήσουν μια πιο γεμάτη ζωή, με λιγότερο άγχος και περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Κάτι που θεωρητικά τουλάχιστον, κατέχουν μόνον οι πλούσιοι.
Αυτή η ζωή, με λιγότερο άγχος και περισσότερο ελεύθερο χρόνο, απαιτεί κάποια αυτονόητη θυσία και αυτή μεταφράζεται πρακτικά, στο ότι ξέρουμε καλά ότι στο εξής θα ζούμε με λιγότερα χρήματα. Για να περάσω τώρα στην εξιστόρηση, το ξεκίνημα της αντίδρασης αυτόνομων πολιτών ενάντια στην ασχήμια του καπιταλισμού, έγινε το 1986, όταν θέλησαν να ανοίξουν ένα κατάστημα φαστ-φουντ στην πλατεία Piazza di Spagna, το πολιτιστικό κέντρο της Ρώμης. Κάτι σαν να θέλουν να ανοίξουν ένα φαστ-φούντ στον Παρθενώνα…
Αυτοί οι πολίτες δημιούργησαν την οργάνωση της «slow food» , μιας μη-κερδοσκοπικής Ιταλικής οργάνωσης με έδρα το Τορίνο, που στη συνέχεια έγινε διεθνής. Στην Ιταλία, αριθμεί σήμερα γύρω στα 40.000 μέλη, ενώ έχει και 104 χώρες-μέλη. Αυτή η οργάνωση κατάφερε να κλείσει το φαστ-φουντ! Ήταν μια μεγάλη νίκη του συνασπισμένου κοινού πολίτη ενάντια στην καπιταλιστική στάση εμπορευματοποίησης των πάντων. Αν τους άφηνες, φυσικά και θα άνοιγαν φαστ-φουντ στην Ακρόπολη… Ο θόρυβος που έκανε αυτή η ιστορία, υποχρέωσε πάρα πολλούς ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν τη μεγάλη ανάγκη που έχουν για μια καλύτερη, πιο ισορροπημένη διατροφή η οποία δεν θα επιβαρύνει την υγεία τους. Θα θυμάστε το θόρυβο που είχε κάνει κάποτε το βιβλίο που έγινε σύνθημα, με τίτλο: Είμαστε ό,τι Τρώμε…
Μετά τη slow food, δημιουργήθηκε η Slow Money, που προσπαθεί να στρέψει επενδυτές και φιλάνθρωπους να επενδύσουν κεφάλαια σε μικρές επιχειρήσεις που παράγουν παραδοσιακή, καλή τροφή, σε αγροκτήματα, βίο-καλλιέργειες, οι οποίες είχαν εκτοπιστεί από τις μεγάλες βιομηχανίες.
Αυτά τα κινήματα, κάτω από τη γενική ονομασία Downshifting, βασίζονται στην ανικανοποίηση από τις υπάρχουσες συνθήκες ζωής και εργασίας. Προσπαθούν να αντικαταστήσουν την αρχή της κυρίαρχης ιδεολογίας “ζήσε για να εργάζεσαι” με την αρχή “εργάσου για να ζεις”. Η φιλοσοφίας τους λέει ότι, μειώνοντας το εισόδημά μου, μειώνω -πολύ πρακτικά- και τις ώρες εργασίας, καταναγκασμού.
Υπάρχουν τόσο πολλά πράγματα που θέλω να κάνω στη ζωή μου και δεν μπορώ να τα κάνω, επειδή είμαι υποχρεωμένος να εργάζομαι σαν σκλάβος. Μπορώ να κάνω περισσότερα πράγματα με λιγότερα χρήματα, περικόπτοντας περιττές δαπάνες, καταλαβαίνοντας καλύτερα τις πραγματικές ανάγκες μου, δημιουργώντας έντιμες σχέσεις συναλλαγής με τους συνανθρώπους μου. Γενικότερα, ο όρος Downshifting σκιαγραφεί μια νέα τάση, μια κοινωνική συμπεριφορά την οποία υιοθετούν τα άτομα για να ξεφύγουν αφενός από τους ξέφρενους ρυθμούς στους οποίους οδηγεί η αδιάκοπη επιθυμία για περισσότερα υλικά αγαθά, και για να έρθουν κοντύτερα στον εαυτό τους τον οποίο είχαν ξεχάσει. Ο καπιταλισμός θέλει πάρα πολύ να ξεχνάμε τον εαυτό μας, να “κοιμόμαστε”, να παραμένουμε στην επιφάνεια των πραγμάτων και να μην την σκαλίζουμε ποτέ. H συνεργασία και η αλληλεγγύη εξακολουθούν να είναι πανίσχυρα όπλα, όπως και η ελπίδα ότι είναι δυνατόν να υπάρξει καλύτερο μέλλον.
Ο καλός ζωγράφος πέφτει με τα μούτρα στη δουλειά, κολλημένος, κυριολεκτικά, στον πίνακα, αλλά μετά τη φρενήρη μάχη του με το πινέλο και τον μουσαμά, πάντα σταματά και κάνει δυο βήματα πίσω για να συνειδητοποιήσει τι ακριβώς έχει ζωγραφίσει, για να κρίνει την εργασία του. Εδώ μιλάμε για κάτι πολύ βασικό, για τον ίδιο το στόχο της ζωής. Μήπως μερικές βασικές αρχές της ζωής μας είναι πολύ, μα πάρα πολύ λανθασμένες; Μήπως μας κοροϊδεύουν μπροστά στα μάτια μας; Μήπως έχουμε εγκλωβιστεί στην αναζήτηση αυτού που -εξ’ ορισμού- ποτέ δεν είναι αρκετό, του χρήματος, και παραμελούμε άλλα, πολύ σημαντικά πράγματα;

Πηγή: http://kala-nea.gr