Στα "άρρωστα κτίρια" η ρύπανση είναι πιο επικίνδυνη απ' αυτήν της ατμόσφαιρας...

Να ανοίξουμε ένα παράθυρο στη ζωή προτρέπουν οι επιστήμονες, επισημαίνοντας: Χιλιάδες ελληνικά κτίρια που έχουν ερευνηθεί –κι ανάμεσά τους νοσοκομεία και σχολεία–βρέθηκαν να νοσούν από εσωτερική ρύπανση. Η οποία είναι πιο βλαπτική από αυτήν της ατμόσφαιρας, επειδή περνούμε το 80% του βίου μας «εντός των θυρών» και πιο επικίνδυνη όταν οι χώροι δεν αερίζονται. Η υπόθεση, άλλωστε, ήρθε στο προσκήνιο μετά το θάνατο της νοσηλεύτριας και τα αλλεπάλληλα περιστατικά αλλεργίας από αδιευκρίνιστη αιτία στους εργαζομένους του μαιευτηρίου «Έλενα».
Το θέμα είναι εδώ και χρόνια γνωστό στο εξωτερικό.
Χαρακτηρίζεται «σύνδρομο του άρρωστου κτιρίου» κι έχει προκαλέσει σοβαρές παθήσεις, αλλά και θανάτους. Με πρώτο και βασικότερο παράγοντα το καρκινογόνο ραδόνιο. Το οποίο, μόνον στις ΗΠΑ, ευθύνεται για την απώλεια 15.000 ανθρώπων ετησίως, αφού έχει χαρακτηριστεί η δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο του πνεύμονα, μετά το τσιγάρο. Οι καπνιστές, μάλιστα, που εκτίθενται στο συγκεκριμένο ραδιενεργό στοιχείο μέσα σε κλειστές αίθουσες έχουν δέκα φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να νοσήσουν σε σχέση με τους μη καπνιστές.
Για όλους αυτούς τους λόγους πολλές χώρες αντιμετώπισαν δραστικά την «αόρατη» απειλή. Στην Ελλάδα, δυστυχώς, ελάχιστα πράγματα έχουν γίνει κυρίως στον τομέα της ενημέρωσης, καθώς πολύς κόσμος δεν γνωρίζει το «σύνδρομο», ούτε καν τους στοιχειώδεις τρόπους προφύλαξης. Αυτά όμως είναι τα άσκημα τα νέα.
Τα καλά έχουν να κάνουν με το γεγονός ότι το «άρρωστο κτίριο» αντιμετωπίζεται σχεδόν με «ασπιρίνη», αφού συχνά αρκεί ο καλός αερισμός. Ενώ ως προς το ραδόνιο η μέτρησή του γίνεται εύκολα και αξιόπιστα και οι λύσεις αποκαθιστούν το πρόβλημα.
Λύσεις που ξεκινούν πρωτίστως από τον καλό αερισμό, περνούν από κατασκευαστικές προτάσεις και καταλήγουν σε μέτρα που μπορούν να ληφθούν σε κάθε υπό ανέγερση κτίριο.
Να ανοίξουμε, λοιπόν, άμεσα το παράθυρο στη ζωή. Γιατί σε μερικά θέματα δεν φαίνεται να υπάρχει η πολυτέλεια των χαμένων στιγμών…
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας που έκανε πριν από λίγα χρόνια η Ομάδα Φυσικής Κτιριακού Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο 75% με 80% των 1.100 κτιρίων που μετρήθηκαν, εντοπίστηκε τουλάχιστον ένας ρυπαντής πάνω από τα επιτρεπτά όρια που έχει θεσπίσει η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας. Στο 35% εξ αυτών εντοπίστηκαν δύο ρυπαντές πάνω από τα όρια και στο 15% βρέθηκαν τρεις έως τέσσερις ρυπαντές που ξεπερνούσαν τις διεθνώς αποδεκτές τιμές.
«Ο συνηθέστερος, και ίσως από τους πιο επικίνδυνους ρύπους, είναι οι λεγόμενες οργανικές πτητικές ενώσεις», επισήμανε στο πλαίσιο αυτής της έρευνας ο εκπρόσωπος της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση για θέματα εσωτερικού περιβάλλοντος και αναπληρωτής καθηγητής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Ματθαίος Σανταμούρης. Κι όπως εξήγησε:
«Οι ενώσεις αυτές οφείλονται κυρίως σε προϊόντα καθαρισμού χαλιών, πλαστικά δάπεδα και συνθετικές μοκέτες, αλλά και σε αποσμητικά χώρου κ.ά. Ιδιαίτερα έχει ενοχοποιηθεί η γνωστή πια φορμαλδεΰδη, που χρησιμοποιείται σε υποκατάστατα ξύλου, όπως αυτά από τα οποία έχουν φτιαχτεί κατά καιρούς τα σχολικά θρανία. Ακολουθούν ο μόλυβδος και οι τοξικές ενώσεις που υπάρχουν σε χρώματα, σε βερνίκια ξύλων κ.λπ. Κι από κοντά είναι τα διαλυτικά από κόλλες και το όζον που εκπέμπεται από φωτοτυπικά μηχανήματα και εκτυπωτές λέιζερ. Και, βέβαια, δεν πρέπει να παραλείψουμε τους ρύπους που εκπέμπονται από ανθρώπινες δραστηριότητες. Για παράδειγμα, το διοξείδιο του άνθρακα που προκύπτει από το κάπνισμα, αλλά και από την ανάσα μας. Και το οποίο αν και δεν βλάπτει την υγεία, εν τούτοις σε υψηλές συγκεντρώσεις μειώνει δραματικά την παραγωγικότητα των ανθρώπων και προκαλεί υπνηλία. Σε πολλά σχολεία μετρήθηκε σε τιμές τέσσερις και πέντε φορές επάνω από τα επιτρεπτά όρια».
Οι επιπτώσεις στον οργανισμό από τη ρύπανση των εσωτερικών χώρων, ανάλογα με το ρύπο, μπορεί να είναι: Πονοκέφαλος, τσούξιμο στα μάτια, απόφραξη στη μύτη, σοβαρό άσθμα και αλλεργίες, προβλήματα στους πνεύμονες, καρκίνοι και θάνατος, στην περίπτωση που έχει υπάρξει παρατεταμένη έκθεση του ανθρώπου σε μείγμα ρυπαντών.

Λύσεις υπάρχουν και μάλιστα απλές.
«Η πιο εφικτή», εξήγησε ο επιστήμονας, «είναι να αερίζεται καλά ο χώρος, είτε μη μηχανήματα είτε με φυσικό τρόπο. Διότι είναι προτιμότερο να μπει η εξωτερική ρύπανση, παρά να παραμένει η εσωτερική. Έχει διαπιστωθεί πως όταν τηρούνται τα διεθνή και εθνικά στάνταρ αερισμού, στο 95% των περιπτώσεων οι ρύποι μειώνονται τόσο ώστε δεν προκαλούν πρόβλημα. Δυστυχώς, όμως, δεν εφαρμόζονται σε κτίρια όπως νοσοκομεία, σχολεία και γραφεία. Ως προς τις κατοικίες οι άνθρωποι πρέπει ν’ αφήνουν τουλάχιστον για μία ώρα κάθε μέρα τα παράθυρα ανοιχτά. Η δεύτερη λύση είναι η απομάκρυνση από το χώρο των πηγών που εκπέμπουν ρύπανση. Όπως για παράδειγμα, της συνθετικής μοκέτας που παίζουν τα παιδιά»…
«Κλειδώνουμε αμπαρώνουμε» αλλά το βλαβερό ραδόνιο είναι μέσα στα σπίτια μας, όπου και καθίσταται πολύ πιο επικίνδυνο από ό,τι στον εξωτερικό χώρο. Σύμφωνα με έκθεση του 2005 της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας, το ραδόνιο είναι ένα φυσικό ραδιενεργό αέριο, το οποίο εκλύεται από το ράδιο που υπάρχει στο έδαφος και στα πετρώματα της γης. Είναι άχρωμο, άοσμο, άγευστο. Ως αδρανές αέριο, όταν του δίνεται η δυνατότητα διαφεύγει από το έδαφος ή τα οικοδομικά υλικά και εισέρχεται στον ατμοσφαιρικό αέρα.
«Αυτό που εκλύεται από το έδαφος», αναφέρεται στην έκθεση, «έχει πολλές οδούς εισόδου σ’ ένα κτίριο: Τις μικρορωγμές στα τσιμεντένια δάπεδα, τα κενά ή τις ρωγμές στους τοίχους, τα κενά στα σημεία σύνδεσης τοίχου δαπέδου, τα διάκενα στα ξύλινα πατώματα, τα διάκενα στις πόρτες και τα παράθυρα, τα κενά στα σημεία εισόδου σωλήνων ύδρευσης και αποχέτευσης. Οι κυριότεροι παράγοντες που επηρεάζουν τη διαμόρφωση της συγκέντρωσης του ραδονίου στον εσωτερικό χώρο ενός κτιρίου είναι ο ρυθμός εκροής του από το έδαφος, το είδος θεμελίωσης της οικοδομής, το ύψος της κατοικίας, η εκροή του από τα οικοδομικά υλικά, ο εξαερισμός και η διαφορά πίεσης ανάμεσα στο εσωτερικό και το εξωτερικό περιβάλλον».
Η συγκέντρωση ραδονίου στον εσωτερικό αέρα των κατοικιών μεταβάλλεται στη διάρκεια της ημέρας, αλλά και μεταξύ χειμώνα και καλοκαιριού, κυρίως λόγω της διαφοράς θερμοκρασίας μέσα και έξω. Συνήθως τα επίπεδά του είναι υψηλότερα τη νύχτα και το χειμώνα. Επίσης, έρευνες στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έδειξαν υψηλές συγκεντρώσεις ραδονίου σε ορισμένα υπόγεια νερά, ιδίως σε περιοχές με κρυσταλλικά πετρώματα. Γι’ αυτό το λόγο η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέδωσε τη σύσταση «Περί της προστασίας του πληθυσμού από την έκθεση σε ραδόνιο στις παροχές πόσιμου νερού» 2001/928/ Ευρατόμ, στην οποία ορίζεται ως επίπεδο δράσης για λήψη μέτρων για το πόσιμο νερό τα 1.000 Bg/ l.
Ως προς τους χώρους εργασίας οι πιο πιθανοί για εμφάνιση υψηλών συγκεντρώσεων ραδονίου, σύμφωνα πάντα με την έκθεση της ΕΕΑΕ, είναι: Οι ιαματικές πηγές, τα σπήλαια, τα ορυχεία, οι υπόγειοι χώροι ή οι υπέργειοι χώροι εργασίας σε καθορισμένες ζώνες. Επίσης, εργασίες στις οποίες γίνεται χρήση, αποθήκευση υλικών ή παραγωγή καταλοίπων, που συνήθως δεν θεωρούνται ραδιενεργά, αλλά περιέχουν φυσικά ραδιονουκλίδια, όπως είναι η παραγωγή φωσφορικών λιπασμάτων, η παραγωγή πετρελαίου κ.λπ.
Το ραδόνιο και τα θυγατρικά του ισότοπα εισέρχονται στον οργανισμό με την αναπνοή και μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στις κυψελίδες του πνεύμονα, αυξάνοντας έτσι την πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου.
«Επιδημιολογικές μελέτες που εκπονήθηκαν», αναφέρεται στην έκθεση, «στηρίζουν αυτό το γεγονός. Λόγω των βιολογικών επιπτώσεών του το ραδόνιο θεωρείται ισχυρός καρκινογόνος παράγοντας και κατατάσσεται στην κορυφή αυτής της κατηγορίας, σύμφωνα με το Διεθνή Οργανισμό Υγείας. Γενικώς πάντως, οι διεθνείς οργανισμοί συμφωνούν με τις εκτιμήσεις ότι το ραδόνιο προκαλεί χιλιάδες θανάτους ετησίως από καρκίνους του πνεύμονα, οι οποίοι μπορούν να προληφθούν».

Τρομακτικά είναι και τα συμπεράσματα αγγλικής έρευνας, όπως τα μετέδωσε το BBC.

Το ραδόνιο, αναφέρθηκε, είναι υπεύθυνο για την πρόκληση 20 χιλιάδων θανάτων κάθε χρόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση από καρκίνο των πνευμόνων. Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος για τους καπνιστές. Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από τη μεγαλύτερη έρευνα του είδους που πραγματοποιήθηκε από τη βρετανική Ιατρική Επιθεώρηση και χρηματοδοτήθηκε από τη βρετανική Επιτροπή Έρευνας για τον Καρκίνο και από την Ε.Ε. Η έρευνα των Βρετανών επιστημόνων συνδύασε πληροφορίες από 13 μικρότερες μελέτες που είχαν πραγματοποιηθεί σε ολόκληρη την Ευρώπη και σ’ αυτήν μελετήθηκαν οι περιπτώσεις 7.000 ανθρώπων που είχαν αναπτύξει καρκίνο των πνευμόνων και 14.000 ανθρώπων που ήταν υγιείς. Όπως διαπιστώθηκε, η έκθεση στο ραδόνιο μπορεί να προκαλέσει καρκίνο των πνευμόνων ακόμη και στους μη καπνιστές, αλλά γι’ αυτούς ο κίνδυνος ήταν μικρός. Αντίθετα, οι καπνιστές που εκτίθενται στο ραδόνιο έχουν 25 φορές μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπτύξουν την ασθένεια.
Η καθηγήτρια Sarah Darby, από το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, που συμμετείχε στην έρευνα ανέφερε: «Στα σπίτια το ραδόνιο προκαλεί περίπου το 9% των θανάτων κάθε χρόνο στην Ευρώπη από καρκίνο των πνευμόνων, ενώ στη Βρετανία, όπου τα επίπεδα ραδονίου είναι χαμηλότερα από τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, προκαλεί περίπου 1.000 θανάτους κάθε χρόνο, οι οποίοι αντιστοιχούν περίπου στο 1% όλων των θανάτων από καρκίνο». Πρόσθεσε, επίσης, ότι υπάρχει ανιχνεύσιμος κίνδυνος ακόμη και στα σπίτια με επίπεδα κάτω από 200 Bq/m3, που είναι αυτή την περίοδο το συνιστώμενο όριο ασφαλείας στη Βρετανία.
Παρά το σοβαρό κίνδυνο, οι ειδικοί της ΕΕΑΕ γράφουν στην έκθεσή τους πως μέχρι το 2005 είχαν διενεργήσει οι ίδιοι ή διάφορα εργαστήρια μετρήσεις σε 2.048 κατοικίες ανά την Ελλάδα. Ποσοστό αναμφίβολα εξαιρετικά μικρό, τη στιγμή μάλιστα που σε άλλα κράτη έχουν ληφθεί μέτρα εδώ και δεκαετίες. Ωστόσο, μας προτρέπουν να δραστηριοποιηθούμε οι ίδιοι ως εξής:
«Η μέτρηση του ραδονίου», τονίζουν, «είναι εύκολη. Μπορείτε να απευθυνθείτε στην ΕΕΑΕ ή σε άλλο εξουσιοδοτημένο εργαστήριο, προκειμένου να προμηθευτείτε μία συσκευή ανίχνευσης ραδονίου. Η διαδικασία είναι απλή, αξιόπιστη κι εντελώς ακίνδυνη. Το κόστος κυμαίνεται από 30 έως 80 ευρώ». Τα τηλέφωνα της ελληνικής επιτροπής είναι: 210 6506700, 2106506714, 2106506702.

Οι στρατηγικές για τη μείωση του ραδονίου στα σπίτια

1. Να εντοπιστούν και να σφραγιστούν τα σημεία εισόδου του ραδονίου στα σπίτια.
2. Να βελτιωθεί ο αερισμός του σπιτιού, με περισσότερα ανοιχτά παράθυρα ή με ανεμιστήρες.
3. Επιλογή μη ραδιενεργών κατασκευαστικών υλικών.
4. Να μονωθούν οι ρωγμές των κτιρίων.
5. Μια ποικιλία από κατασκευαστικές λύσεις είναι διαθέσιμες στους ιδιοκτήτες σπιτιών και περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, συστήματα αερισμού στα θεμέλια του σπιτιού. Τα καινούρια σπίτια μπορούν να χτιστούν με χαρακτηριστικά που εμποδίζουν την είσοδο ραδονίου και επιτρέπουν την αντιμετώπιση των προβλημάτων, τα οποία μπορεί να εμφανισθούν στο μέλλον. Κοστίζουν ελάχιστα εάν τοποθετηθούν κατά τη διάρκεια της κατασκευής του σπιτιού και διατηρούν τις τιμές του ραδονίου σε επίπεδα χαμηλότερα των 2pCi/L

Πηγή: Εφημερίδα Απογευματινή