Κίνδυνος μπλακ άουτ τύπου Καλιφόρνια...

Tην παρέμβαση της πολιτικής ηγεσίας για την άμεση τροποποίηση του ρυθμιστικού πλαισίου που διέπει τη λειτουργία της αγοράς ηλεκτρισμού ζητάει με άρθρο του στην «K» ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΔEH κ. Tάκης Aθανασόπουλος. Mιλάει για κρίση της ελληνικής αγοράς ηλεκτρισμού που φέρει χαρακτηριστικά τύπου «Kαλιφόρνιας» και για επιχειρηματικό περιβάλλον μη βιώσιμο για τη ΔEH.
Ανάμεσα στ’ άλλα προτείνει μεταβατική περίοδο τριών έως πέντε ετών κατά την οποία θα ανασταλεί η εφαρμογή διατάξεων του Kώδικα Συναλλαγών και θα αντικατασταθούν με απλούστερους κανόνες λειτουργίας της χονδρεμπορικής αγοράς.

Του Τακη Αθανασοπουλου

Η ελληνική κοινωνία παρακολουθεί την τελευταία περίοδο έναν έντονο διάλογο για το ενεργειακό πρόβλημα στη χώρα μας. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και ο διάλογος για την προοπτική της ΔΕΗ, για την οποία πρέπει άμεσα να ληφθούν μέτρα κρίσιμης σημασίας για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της ανταγωνιστικότητάς της.
Είναι γνωστό ότι στον θεμελιώδη για το μέλλον της ΔΕΗ τομέα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, η Επιχείρηση αντιμετωπίζει ήδη ανταγωνισμό, έχοντας όμως η ίδια επιφορτιστεί με έναν ιδιαίτερο κοινωνικό ρόλο και αντίστοιχες υποχρεώσεις. Η άρση των διαπιστωμένων στρεβλώσεων του τομέα αυτού είναι αναγκαία, προκειμένου να εξυπηρετηθούν καλύτερα τα συμφέροντα του κοινωνικού συνόλου, να διασφαλιστούν τα υγιή συμφέροντα όλων των συμμετεχόντων, και να γίνουν οι τόσο αναγκαίες επενδύσεις.
Το ισχύον σήμερα μοντέλο αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας θα λειτουργούσε ικανοποιητικά, εάν είχαν ήδη κατασκευαστεί και τεθεί σε λειτουργία νέες μονάδες παραγωγής βάσει των προ πολλού εκδοθεισών αδειών και δεν υφίσταντο οι έντονα δυσμενείς εξελίξεις στις διεθνείς τιμές καυσίμων και πρώτων υλών, τις οποίες ομολογουμένως κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει πριν από λίγα χρόνια.
Ως συνέπεια, η ελληνική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας έχει εισέλθει σε μία δύσκολη και επικίνδυνη περίοδο, η οποία έχει όλα τα στοιχεία μιας βαθιάς κρίσης. Εχει τις παρακάτω προϋποθέσεις για τη μετεξέλιξη σε μία σημαντικότατη κρίση τύπου California:
B Σοβαρή ανεπάρκεια ηλεκτρικής ισχύος και ενέργειας, ραγδαίες αυξήσεις στις τιμές των υγρών καυσίμων και πρώτων υλών, καθώς και της εισαγόμενης ενέργειας, ρυθμιζόμενα τελικά τιμολόγια που δεν αντανακλούν το ύψος και τις διακυμάνσεις του κόστους ενέργειας, τόσο της αγοράς όσο και της ΔΕΗ, υποχρεώσεις καθολικής υπηρεσίας / τελευταίου καταφυγίου για έναν μόνο συμμετέχοντα, χωρίς αντίστοιχη αμοιβή για την παρεχόμενη υπηρεσία, Οριακή Τιμή του Συστήματος η οποία καθορίζεται σε υψηλά επίπεδα ακόμα και για ευρωπαϊκά δεδομένα, κυρίως γιατί λόγω της έλλειψης ισχύος, αλλά και χάριν ευστάθειας του Συστήματος μεταφοράς, λειτουργούν υποχρεωτικά μονάδες με υψηλό κόστος λειτουργίας οι οποίες θα έπρεπε να μένουν σε εφεδρεία.
Οι συνθήκες αυτές δημιουργούν μία στρεβλή και έντονα επιδοτούμενη μέσω της ΔΕΗ ενεργειακή αγορά, δημιουργώντας ένα επιχειρηματικό περιβάλλον μη βιώσιμο γι’ αυτή. Ενδεικτικό είναι ότι όλοι οι παραγωγοί και εισαγωγείς παρότι πωλούν στη χονδρεμπορική αγορά αποφεύγουν να συμμετάσχουν στη λιανική.
Τι απαιτείται
Πιθανή διέξοδο από την κρίση μπορεί να δώσει ο ανασχεδιασμός της αγοράς με βάση τους εξής άξονες:
Καθορισμός μιας μεταβατικής περιόδου, τριών έως πέντε ετών, κατά την οποία θα ανασταλεί η εφαρμογή διατάξεων του Κώδικα Συναλλαγών και θα αντικατασταθούν με απλούστερους κανόνες λειτουργίας της χονδρεμπορικής αγοράς. Συγκεκριμένα, αναστολή της υφιστάμενης μεθόδου υπολογισμού της Οριακής Τιμής του Συστήματος (ΟΤΣ) και της αμοιβής των εγχεόντων ενέργεια στη χονδρεμπορική αγορά, και αντικατάσταση της μεθόδου αυτής με μοντέλο που θα λαμβάνει υπόψη τις υφιστάμενες δυσκολίες της ελληνικής αγοράς, και ιδιαίτερα σε συνθήκες:
ανεπάρκειας ισχύος και ενέργειας,
ρυθμιζόμενων τιμολογίων σε συνδυασμό με υψηλές τιμές καυσίμων, και έλλειψης νερών, όσο αυτή διαρκεί.
Στόχος του νέου μεταβατικού μοντέλου θα πρέπει να είναι η δημιουργία μιας ανταγωνιστικής και δίκαιης για όλους αγοράς, με την εξασφάλιση ευλόγου κέρδους για τους αποτελεσματικούς παίκτες, σε συνθήκες ρυθμιστικής ασφάλειας για την πραγματοποίηση νέων επενδύσεων και ορθολογικών τιμών, ρυθμιστικά ελεγχόμενων, για τους καταναλωτές.
Επιπλέον, είναι αναγκαίο να ληφθούν άμεσα μέτρα, πριν η οικονομική επιβάρυνση της ΔΕΗ φτάσει σε μη αναστρέψιμο σημείο, μερικά από τα οποία θα μπορούσαν να είναι:
Το επιχειρηματικό περιβάλλον της ηλεκτρικής ενέργειας στο οποίο δραστηριοποιείται η ΔΕΗ να προσιδιάζει με το επιχειρηματικό περιβάλλον των άλλων ενεργειακών αγορών (πετρέλαιο, φυσικό αέριο) στη χώρα μας, οδηγώντας έτσι σε ένα ενιαίο πλαίσιο ενεργειακής αγοράς.
Υπολογισμός του κόστους της υποχρέωσης τελευταίου καταφυγίου και απόδοσή του στη ΔΕΗ. Αρση της υποχρέωσης της ΔΕΗ να λειτουργεί σαν τελευταίο καταφύγιο για τους πελάτες που εγχέουν ταυτοχρόνως ενέργεια στην αγορά.
Συμβολαιοποίηση της λειτουργίας των παλαιών και υψηλού κόστους μονάδων της ΔΕΗ, οι οποίες λειτουργούν υποχρεωτικά και αποκλειστικά για την κάλυψη αναγκών του Συστήματος μεταφοράς, παρέχοντας επικουρικές υπηρεσίες στον ΔΕΣΜΗΕ, και μη συμμετοχή τους στον καθορισμό της ΟΤΣ.
Αμεση, από 1ης Οκτωβρίου 2008, εφαρμογή της ρήτρας καυσίμων.
Οσον αφορά τα επιπλέον κόστη που προκύπτουν για τη ΔΕΗ, όπως αυτό των εκπομπών CO2, να ληφθούν ειδικά μέτρα όπως για παράδειγμα:
(α) αύξηση των δικαιωμάτων στον βαθμό που αντιστοιχεί στην υποχρεωτική λειτουργία μονάδων με υψηλές εκπομπές CO2 για την κάλυψη της επάρκειας του Συστήματος και την υποχρεωτική παροχή επικουρικών υπηρεσιών, και (β) για τις υπόλοιπες μονάδες, είτε να δίνονται αντίστοιχα δικαιώματα, είτε το κόστος κάλυψης των εκπομπών να περνάει στα τελικά τιμολόγια για εκείνα τα επίπεδα εκπομπών που θεωρούνται ισοδύναμα των βέλτιστων πρακτικών των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Πέραν αυτών των ορίων, είναι εύλογο το κόστος να το επιβαρύνονται οι παραγωγοί.
Για τους εισαγωγείς, η αμοιβή τους θα μπορούσε να προσδιορίζεται εκτός μηχανισμού αγοράς, με βάση το μέσο μεταβλητό κόστος των μονάδων συνδυασμένου κύκλου προστιθεμένου εύλογου κέρδους, υπολογισμός που είναι απόλυτα δίκαιος βάσει του αποφευχθέντος κόστους.
Αμεση ενεργοποίηση της δυνατότητας οι παραγωγοί να συνάπτουν διμερείς συμφωνίες με τους προμηθευτές, με στόχο την αμοιβαία μείωση του επιχειρηματικού κινδύνου και τη διασφάλιση εύλογου κέρδους.
Είναι βέβαιο ότι υπάρχουν και άλλες ιδέες για μέτρα άμεσης εφαρμογής προκειμένου να διαμορφωθεί περιβάλλον υγιούς ανταγωνισμού και ρυθμιστικής σταθερότητας. Τούτο όμως δεν μπορεί να οδηγήσει σε καθυστερήσεις για την άμεση άρση προφανών στρεβλώσεων στην ελληνική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.
Είναι απαραίτητο να γίνουν άμεσα διορθωτικές παρεμβάσεις στους μηχανισμούς της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, στην κατεύθυνση της εναρμόνισής της με τις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια σε διεθνές και εθνικό επίπεδο.

Ο κ. Αθανασόπουλος είναι Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της ΔΕΗ
Πηγή: Εφημερίδα Καθημερινή