Τα τρία συστατικά της ευτυχίας...

Tης Τασουλας Καραϊσκακη

Η ελευθερία, η δημοκρατία και η ευημερία κάνουν τους ανθρώπους ευτυχισμένους, έδειξε 25ετή έρευνα σε 52 χώρες, που διεξήγαγαν Αμερικανοί και Γερμανοί επιστήμονες (οι Δυτικοί έχουν έμμονη ιδέα με την ευτυχία), οι οποίοι υποστηρίζουν ότι σήμερα οι άνθρωποι στη γη είναι πιο ευτυχισμένοι από ό,τι είκοσι χρόνια νωρίτερα (επιβεβαιώθηκε στις 45 από τις 52 χώρες).

Ομως, ποια ευημερία; Πολίτες χωρών με 8.200 ευρώ κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι πιο ευτυχισμένοι, έδειξε η έρευνα, από τους Γερμανούς, λ.χ., με 30.000 ευρώ κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Διότι ανάσαναν από ένα αυταρχικό καθεστώς ή διότι η χώρα τους ορθοπόδησε, άσχετα αν είναι φτωχότεροι από άλλους με «κεκτημένη» από χρόνια προσωπική ελευθερία, ευημερία και τα παρελκόμενά της (κυνήγι του χρόνου, αίσθηση πίεσης, μανιώδη ανάλωση φθαρτών και άφθαρτων, προβληματικές σχέσεις, νωθρή ή επιθετική σχέση με το περιβάλλον). Το πώς είναι δομημένο ψυχικά το άτομο έχει να κάνει με το πώς είναι δομημένη η κοινωνία. Στις ευημερούσες δυτικές δημοκρατίες, τα άτομα πιστεύουν ότι έχουν πλαστεί για να παράγουν και να καταναλώνουν. Και καταπίπτουν στην πολιτική απάθεια, τον κομφορμισμό, τον κυνισμό. Στις πιο «καθυστερημένες» κοινωνίες, όπου ακόμη επιζούν αξίες, όπως η εντιμότητα, η ανιδιοτελής προσφορά στην κοινωνία, η εργασία ως πηγή αξιοπρέπειας κι οφέλους για τους άλλους, όπου τα κοινωνικά πρότυπα χαρακτηρίζονται από ανιδιοτέλεια, ακεραιότητα, αφοσίωση υπάρχουν ακόμη αναχώματα στον μηδενισμό, την ισοπέδωση, άρα κι αληθινή χαρά από τον συγχρωτισμό, τη συμμετοχή, τη δράση. Στη Σουηδία, τη Δανία, την Ιαπωνία (περιλαμβάνονται στις 10 πρώτες), ευτυχισμένο δηλώνει το 10%. Στο Μεξικό (κατέχει την πρωτιά), το 33%.

Ευτυχία γεννά η χειραφέτηση που κατακτάται όχι με τον ατομισμό, τη λατρεία της δύναμης και του κέρδους, αλλά με τη μετακύλιση της έννοιας «χρήμα» από υπέρτατο στόχο σε απλό μέσο, με το πάθος της αναζήτησης, της αλήθειας, της ελευθερίας... Προσοχή. Οταν η δημοκρατία, έλεγε ο Ισοκράτης, μαθαίνει στους πολίτες ότι η παρανομία είναι ελευθερία, η αυθάδεια ισότητα και η αναρχία ευδαιμονία, τότε είναι μια κατεστραμμένη, ανύπαρκτη δημοκρατία, που οδηγεί στην πώρωση όχι στην ευτυχία.

Ομως, τι είναι η ευτυχία; Σίγουρα όχι αυτοσκοπός. Η ανησυχία, η αγωνία, ο πόνος, ο πόθος δεν είναι οι κινητήριοι μοχλοί της δημιουργίας; Ούτε καθήκον, υποχρέωση (να πρέπει να είμαστε διαρκώς ευτυχισμένοι, ένοχοι για την όποια αποτυχία ή δυστυχία μας). Δεν είναι η τέχνη του «ευ ζην», ούτε σχετίζεται με την τρέχουσα καταναλωτική ευδαιμονία. Η προσέγγισή της δεν διδάσκεται, ούτε κανείς μπορεί να καθοδηγήσει τα συναισθήματά μας. Η ευτυχία είναι το κύμα που αναβλύζει αβίαστα και «σφραγίζει» -στιγμιαία;- την κάθε μικρή ολοκλήρωση, την κάθε μικρή αναγέννηση, την κάθε μικρή νίκη της σκέψης πάνω στους αδιάλειπτους ανομολόγητους ή ασυνείδητους «θανάτους».

Πηγή: Εφημερίδα Καθημερινή