Η «πράσινη ανάπτυξη» μπορεί να περιμένει...

Φύλλο και φτερό κάνουν οι επιστήμονες τις διακηρύξεις Παπανδρέου και Μπιρμπίλη περί «πράσινης ανάπτυξης» στον τομέα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Ενώ προεκλογικά ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ διαφήμιζε σε όλους τους τόνους ότι θα βάλει στη γωνία τον λιγνίτη, τώρα φαίνεται πεντακάθαρα ότι κάτι τέτοιο, τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον, είναι αδύνατον.
Το επισημαίνει με ιδιαίτερη έμφαση το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (Τμήμα Δυτικής Μακεδονίας), αναφερόμενο στο παρόν και το μέλλον των –στρατηγικής σημασίας για την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας σε ολόκληρη τη χώρα– μονάδων της ΔΕΗ στην περιοχή. Εξαιρετικά ανησυχητική διαπίστωση, όμως, είναι η εκτίμηση που κάνουν οι επιστήμονες για μεγάλη –εξαιτίας της οικονομικής κρίσης– μείωση της ζήτησης ηλεκτρικού. Ειδικότερα, μέχρι το 2035-2040 προβλέπουν μείωση περίπου έως και 20%-25%. Αρχής γενομένης, βέβαια, από φέτος.
Ειδικότερα, στην εισήγηση που θα παρουσιαστεί στο συνέδριο του ΤΕΕ (αρχίζει σήμερα και θα ολοκληρωθεί στις 10 Μαρτίου) με θέμα «Ο ρόλος και η προοπτική της Δυτικής Μακεδονίας στην ηλεκτροπαραγωγή της χώρας στο πλαίσιο του μακροχρόνιου ενεργειακού σχεδιασμού», ο κ. Α. Κακαλής, συντονιστής μονίμων επιτροπών ενέργειας και ηλεκτροπαραγωγής της ΔΕΗ, μαζί με ομάδα διακεκριμένων ειδικών επιστημόνων και στελεχών της Επιχείρησης, μεταξύ άλλων, σημειώνουν με κατηγορηματικό τρόπο: «Ο λιγνίτης θα πρέπει και στο μέλλον να διατηρήσει τον κυρίαρχο ρόλο του στην ηλεκτροπαραγωγή της περιοχής, αλλά και της χώρας». Ωστόσο, δεν παραλείπουν να τονίσουν ότι είναι «αναγκαία η κατάρτιση ενός συνολικού ρεαλιστικού και επικαιροποιημένου στρατηγικού σχεδίου της ΔΕΗ με βασικούς άξονες την ομαλότερη δυνατή μετάβαση από τη σημερινή κρίσιμη κατάσταση στη μεταλιγνιτική περίοδο».
Από την εισήγηση, η οποία έχει ήδη δοθεί σε όλα τα αρμόδια υπουργεία, προκύπτει με πλήρη σαφήνεια ότι στον νευραλγικό τομέα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, που αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας, ιδιαιτέρως δε σε αυτή την περίοδο κρίσης, δεν χωρούν πειραματισμοί, ερασιτεχνισμοί και υποταγή στις βουλήσεις των μεγάλων ξένων και ντόπιων συμφερόντων. Προέχει το συμφέρον της οικονομίας και της τσέπης των πολιτών-καταναλωτών.

Κίνδυνος χρεοκοπίας
Οι επιστήμονες, επίσης, τονίζουν για πολλοστή φορά τις τελευταίες δεκαετίες ότι υπάρχουν σοβαρά προβλήματα επάρκειας, αλλά και ποιότητας του λιγνίτη. Γεγονός που επιβάλλει να γίνει το πέρασμα στη μεταλιγνιτική περίοδο με ταχείς, αλλά προσεκτικούς ρυθμούς. Ωστόσο, ιδιαιτέρως όσον αφορά το κρίσιμης σημασίας σχέδιο για απόσυρση πολλών μονάδων παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος με λιγνίτη το ΤΕΕ κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. Πρόκειται, αναφέρεται στην έκθεση, για «μη ρεαλιστικά και άκρως επιζήμια σενάρια. Η κοινή λογική επιτάσσει την κατά το δυνατόν ορθολογικότερη εκμετάλλευση των εν λειτουργία μονάδων και ορυχείων».
Και συνεχίζει, επισημαίνοντας ακόμα και το ενδεχόμενο χρεοκοπίας της ΔΕΗ. «Λαμβάνοντας υπόψη τη μεγάλη και παρατεταμένη οικονομική κρίση, στην οποία εισήλθε η χώρα, καθίστανται οι όποιες σκέψεις και απόψεις που θέλουν την πρόωρη απόσυρση μιας σειράς μεγάλων λιγνιτικών μονάδων με απροσδιόριστα και ασαφή τεχνικο-οικονομικά και περιβαλλοντικά κριτήρια και την κατασκευή νέων, επίσης με ασαφή κριτήρια, αλλά σίγουρα με μεγάλο συνολικό κόστος, άκαιρες και επικίνδυνες, γιατί μπορούν να οδηγήσουν την Επιχείρηση και τη χώρα, σε περαιτέρω πτώχευση και τελικά στη χρεοκοπία».

Σταδιακή απόσυρση
Ειδικότερα, αναφερόμενοι στα κυβερνητικά σχέδια, οι επιστήμονες εξηγούν: «Η μείωση της παραγωγής με λιγνίτη στην περιοχή της Δ. Μακεδονίας πρέπει να γίνει με τη σταδιακή απόσυρση των παλιότερων και μικρότερων σε ισχύ μονάδων (κάτω των 300MW), λόγω παλαιότητας, οικονομίας, μικρότερου βαθμού απόδοσής τους και μεγαλύτερων εκπομπών ρύπων. Σε ό,τι αφορά τις μεγάλες λιγνιτικές μονάδες (300MW και πλέον), στις οποίες, μάλιστα, τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει μεγάλες επενδύσεις, είναι προφανές ότι μπορούν να συνεχίσουν τη λειτουργία τους αποδοτικά και πάνω απ’ όλα κερδοφόρα για αρκετά χρόνια ακόμη. Επίσης, με την καθιέρωση, σε μόνιμη βάση, δοκιμασμένων βέλτιστων πρακτικών λειτουργίας, μπορούν όλες οι εν λειτουργία μονάδες των 300MW να ανταποκριθούν κάλλιστα στα νέα δεδομένα και ως προς την ενεργειακή απόδοση και ως προς τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις και δεσμεύσεις».
Να σημειωθεί πως αυτές τις παρατηρήσεις κάνουν οι επιστήμονες, τη στιγμή που ανοικτά τοποθετούνται υπέρ της σταδιακής προώθησης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ). Οι υπάρχουσες λιγνιτικές μονάδες, αναφέρουν, «με τη σταδιακή μείωση της παραγωγής τους, κατά το 2010–2020, μπορούν να συνεχίσουν τη στήριξη της εγχώριας ηλεκτροπαραγωγής, δίνοντας ταυτόχρονα αρκετά χρονικά περιθώρια για τη συστηματική ανάπτυξη των ΑΠΕ και την εφαρμογή μέτρων ορθολογικής χρήσης και εξοικονόμησης ενέργειας. Αρχικά της αιολικής ενέργειας, που έχει ανταγωνιστικό κόστος παραγωγής, της μικρής υδροηλεκτρικής παραγωγής και της ηλιακής ενέργειας, με την ένταξη των φωτοβολταϊκών έργων».
Τέλος, όσον αφορά τις νέες μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που σχεδιάζονται, οι επιστήμονες τονίζουν ότι: «Δεν είναι δυνατή η ένταξη νέων λιγνιτικών μονάδων σε Πτολεμαΐδα και Μελίτη μέχρι το 2018». Εκτός των άλλων, «η λειτουργία της νέας μονάδας στην Πτολεμαΐδα συνδέεται με την αναγκαστική απαλλοτρίωση και μετεγκατάσταση των οικισμών Ποντοκώμης και Μαυροπηγής. Τα προβλήματα που συνδέονται με τη μετεγκατάσταση των οικισμών δείχνουν να είναι ιδιαίτερα σοβαρά, οπότε εκτιμάται ότι η επίλυσή τους θα έχει τουλάχιστον ορίζοντα δεκαετίας, σύμφωνα με την ήδη αποκτημένη εμπειρία ανάλογων μετεγκαταστάσεων στο παρελθόν και μάλιστα μικρότερων οικισμών».

Φυσικό αέριο:Ενεργειακά εξαρτημένη στο μέλλον η Ελλάδα
Η ενεργειακή κατάσταση της Ελλάδας, σύμφωνα με την έκθεση του ΤΕΕ Δυτικής Μακεδονίας, χαρακτηρίζεται εδώ και πολλά χρόνια ως:
Α. Πολύ εξαρτημένη, λόγω του μεγάλου ποσοστού που κατέχουν τα εισαγόμενα καύσιμα (κυρίως πετρέλαιο και φυσικό αέριο), που ανέρχονται στο 70% περίπου έναντι του 50% της Ε.Ε.
Β. Πολύ σπάταλη, λόγω του χαμηλού δείκτη ενεργειακής απόδοσης (περίπου 65%), αρκετά χαμηλότερου από τον αντίστοιχο μέσο Κοινοτικό δείκτη (71%).
Γ. Πολύ ρυπογόνος, λόγω των υψηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2), κυρίως εξαιτίας της χρήσης λιγνίτη στην ηλεκτροπαραγωγή και βέβαια του πετρελαίου.
Με τους υπάρχοντες σχεδιασμούς στη χώρα μας τη δεκαετία 2010–2020 προβλέπεται σταδιακή μείωση της λιγνιτικής παραγωγής κατά 25% λόγω εξάντλησης των «εύκολων» κοιτασμάτων και δυσκολιών που αντιμετωπίζει η εκμετάλλευση των υπολοίπων. Κάτι τέτοιο, αναφέρεται στην εισήγηση, «αναπόφευκτα θα οδηγήσει τα επόμενα χρόνια στην αύξηση της εξάρτησης της Ελλάδας, αποκλειστικά μάλιστα από το φυσικό αέριο. Κατ’ αυτόν τον τρόπο περιορίζεται και η διαφοροποίηση του μίγματος καυσίμων και η ασφάλεια εφοδιασμού». Από την άλλη πλευρά, όμως, «η εξέλιξη αυτή, σε συνδυασμό με την αναμενόμενη μείωση της ζήτησης, λόγω της βαθιάς και –όπως όλα δείχνουν– παρατεταμένης κρίσης θα έχει σαν αποτέλεσμα και την αντίστοιχη μείωση των ρύπων, καθιστώντας έτσι τον έναν τουλάχιστον από τους τρεις στόχους σχετικά εύκολη υπόθεση (20% μείωση ρύπων έως το 2020)». Τέλος, «σε ό,τι τώρα αφορά την επίτευξη των άλλων δύο στόχων, δηλαδή την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης κατά 20% και τη συμμετοχή των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή κατά 20%, η δέσμευση αυτή πρέπει να μετατραπεί σε κύριο εθνικό στόχο και μοναδική ευκαιρία».

Πηγή: Εφημερίδα Ελεύθερος Τύπος