«Πράσινα» σπίτια που κάνουν οικονομία...

Οι βιοκλιματικές κατοικίες ελαττώνουν την κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση και κλιματισμό
Εξοικονόμηση ενέργειας για ψύξη και θέρμανση από 70% έως 100% προσφέρουν οι βιοκλιματικές κατοικίες, σύμφωνα με τους ειδικούς. Ακόμα όμως και τα διαμερίσματα παλαιών πολυκατοικιών, με μερικές μικρές αλλά σημαντικές βιοκλιματικές πινελιές, μπορούν να εξοικονομούν έως και το 40% της ενέργειας για τον κλιματισμό- ανάλογα με τον προσανατολισμό τους.
Ήταν αρχές της δεκαετίας του 1990, όταν η αρχιτέκτονας κ. Έλλη Γεωργιάδου έφτιαξε μία πρότυπη βιοκλιματική κατοικία στο Πανόραμα Θεσσαλονίκης. «Η εξοικονόμηση στην ενέργεια θέρμανσης στο συγκεκριμένο σπίτι ανέρχεται στο 70%, ενώ στην ψύξη στο 100%. Σε ήπια, εύκρατα, μεσογειακά κλίματα, όπως το δικό μας, τα κτίρια μπορούν, εάν σχεδιαστούν σωστά, να θερμαίνονται από τον ήλιο σ΄ ένα ποσοστό 60 έως 70% τον χειμώνα και το καλοκαίρι να διατηρούνται δροσερά χωρίς κλιματισμό - και όλα αυτά με μηδενικό επιπλέον κόστος, όταν το χτίζεις από την αρχή», εξηγεί η κ. Γεωργιάδου. Σύμφωνα με τους ειδικούς, κύρια προϋπόθεση για τον δροσισμό της βιοκλιματικής κατοικίας το καλοκαίρι είναι ο καλός νυχτερινός αερισμός που διώχνει τον θερμό εσωτερικό αέρα της προηγούμενης μέρας προς τα έξω και εισάγει τον δροσερό νυχτερινό αέρα μέσα στο κτίριο, ώστε να ψυχθούν καλά οι εσωτερικοί τοίχοι. Νωρίς το πρωί πρέπει να κλείνουν καλά όλα τα παράθυρα και να παραμένουν κλειστά. Τότε μόνο οι ψυχροί τοίχοι απορροφούν από τον εσωτερικό αέρα- που θερμαίνεται κατά τη διάρκεια της ημέραςθερμότητα και τον ψύχουν διατηρώντας τους χώρους δροσερούς. Οι εσωτερικοί τοίχοι πρέπει να είναι κατασκευασμένοι από βαριά και πυκνά υλικά για να έχουν αρκετή θερμοχωρητικότητα, ενώ τα σωστά σχεδιασμένα ανοίγματα επιτρέπουν τον πλήρη και διαρκή νυχτερινό αερισμό. «Μ΄ αυτόν τον τρόπο μπορούμε να διατηρήσουμε εσωτερικές θερμοκρασίες 23-25, το πολύ 27 βαθμούς Κελσίου χωρίς κλιματιστικά, όταν οι εξωτερικές θερμοκρασίες φτάνουν ακόμη και τους 40 έως και 42 βαθμούς Κελσίου», αναφέρει η κ. Γεωργιάδου. Ανάμεσα σε τεχνικές που χρησιμοποιούνται για τον δροσισμό των χώρων περιλαμβάνονται οι ηλιακές καμινάδες που απομακρύνουν τον ζεστό αέρα, σωλήνες που μεταφέρουν αέρα από δροσερότερα σημεία κ.ά.


Ηλιοπροστασία. Βασικό κομμάτι του σχεδιασμού της βιοκλιματικής κατοικίας είναι η ηλιοπροστασία που επιτυγχάνεται με τα σκίαστρα: το καλοκαίρι που ο ήλιος κινείται ψηλά στο στερέωμα, οι μικρές οριζόντιες προεξοχές (εξώστες, στέγες, πέργκολες) στη νότια πλευρά μπορούν να σχεδιαστούν ώστε να σκιάζουν εντελώς τη νότια όψη και τα νότια ανοίγματα του κτιρίου, τα οποία συγκεντρώνουν την περισσότερη ζέστη. Στην ανατολική και τη δυτική πλευρά, η ηλιοπροστασία επιτυγχάνεται με κατακόρυφα σκίαστρα- τέντες, στόρια, εξωτερικές κουρτίνες, δικτυωτά πλέγματα με αναρριχώμενα φυτά ή και συστάδες δέντρωντοποθετημένα παράλληλα προς την ανατολική και τη δυτική όψη. Όταν τα ανατολικά και δυτικά σκίαστρα απέχουν από την επιφάνεια του κτιρίου, δημιουργείται ανάμεσα σ΄ αυτά και στο σπίτι ένας σκιερός αεριζόμενος χώρος.

Περισσότερο πράσινο. Ιδιαίτερα σημαντική θεωρείται η φύτευση γύρω αλλά και πάνω στο κτίριο- και αυτό γιατί τα φυτά απορροφούν και καταναλώνουν την ηλιακή ενέργεια για τη φωτοσύνθεση. Δεν θερμαίνονται και δεν προκαλούν θερμικές ανακλάσεις, όπως για παράδειγμα τα κεραμίδια μειώνουν δραστικά την εξωτερική θερμοκρασία το καλοκαίρι και μονώνουν αποτελεσματικά από τη ζέστη και το κρύο. Σύμφωνα με έρευνες, η κατανάλωση ενέργειας για τον κλιματισμό στον όροφο κάτω από μία πράσινη ταράτσα μειώνεται κατά 30%, ενώ στους υπόλοιπους ορόφους η μείωση ανέρχεται στο 10%.

Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, το κόστος ανέγερσης ενός βιοκλιματικού σπιτιού δεν διαφέρει από αυτό ενός συμβατικού. «Δεν υπάρχει διαφορά στην τιμή. Το σπίτι θα πρέπει να είναι προσανατολισμένο σωστά και να υπάρχουν παράθυρα στον νότο και στον βορρά. Φυσικά θα πρέπει να έχει και κάποιον ελεύθερο χώρο γύρω του για να το βλέπει ο ήλιος και να κυκλοφορεί ο αέρας», λέει στα «ΝΕΑ» ο κ. Νίκος Φιντικάκης, διευθυντής του προγράμματος «Αρχιτεκτονική και Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας» της Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων. «Ακόμα όμως και στις παλαιές πολυκατοικίες υπάρχουν περιθώρια παρεμβάσεων για να αποκτήσουν βιοκλιματικά χαρακτηριστικά», συμπληρώνει.

Το μικροκλίμα. Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο πλέον σημαντικός παράγοντας που καθορίζει τον σχεδιασμό κατά τη βιοκλιματική αρχιτεκτονική είναι το μικροκλίμα της περιοχής όπου θα ανεγερθεί το κτίριο. Στο ελληνικό κλίμα ο προσανατολισμός των παραθύρων- η σχεδίασή τους, το μέγεθος, οι μονωμένοι υαλοπίνακες και τα υλικά των κουφωμάτων παίζουν μεγάλο ρόλο- κατά κύριο λόγο πρέπει να είναι προς τον νότο και οι κανόνες επιτάσσουν την τοποθέτηση σκιάστρων ώστε να μη θερμαίνονται υπερβολικά οι χώροι κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

«Μέχρι το 1950 όλα τα σπίτια που χτίζονταν υπάκουαν σε βιοκλιματικούς κανόνες: οι κατασκευαστές λάμβαναν υπόψη τους τον προσανατολισμό, το χρώμα της κατοικίας, τη θέση των ανοιγμάτων. Όλα τα πέτρινα σπίτια- από τα αθηναϊκά έως αυτά στα Ζαγοροχώρια- είχαν πολύ καλή μόνωση και γενικότερα τα χαρακτηριστικά που επιζητούμε. Ωστόσο, η διείσδυση της βιοκλιματικής δόμησης στην Ελλάδα σήμερα δεν είναι καθόλου ικανοποιητική. Η ευρεία χρήση του σκυροδέματος, η μετά Μάρσαλ ανορθολογική δόμηση έξω από κάθε πολεοδομικό σχεδιασμό οδήγησε στη σημερινή ασφυκτική κατάσταση που επικρατεί όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά διεθνώς», επισημαίνει ο κ. Φιντικάκης.

Όταν οι εξωτερικές θερμοκρασίες φτάνουν ακόμη και στους 40 έως και 42 βαθμούς Κελσίου, σε ένα βιοκλιματικό κτίριο μπορούν να διατηρηθούν στους 23-25, το πολύ 27 βαθμούς


Δωρεάν θέρμανση από τον νότο

«Για να πετύχουμε τη θέρμανση από τον ήλιο, στρέφουμε τη μεγάλη πλευρά των κτιρίων προς τον νότο. Τα πυκνά και μεγάλα νότια ανοίγματα επιτρέπουν τον χειμώνα τη διείσδυση του ήλιου, που κινείται χαμηλά στον εσωτερικό χώρο. Μια κατασκευή που αποτελείται από βαριά υλικά (τούβλο, πέτρα, μπετόν, πηλό, πλακάκι, μάρμαρο) μπορεί να αποθηκεύσει την ενέργεια του ήλιου και να τη συγκρατήσει, διατηρώντας θερμούς τους χώρους ώς το πρωί, όταν θα ξαναβγεί ο ήλιος για να τους ξαναζεστάνει. Προϋπόθεση βέβαια είναι η καλή εξωτερική μόνωση και η διάταξη των κύριων χώρων χρήσης στη νότια ζώνη των κτιρίων», επισημαίνει η κ. Γεωργιάδου. Η θέρμανση των κτιρίων τον χειμώνα βελτιώνεται με την προσθήκη παθητικών ηλιακών συστημάτων στον νότο. Ένα από τα συστήματα που χρησιμοποιούνται για τη συλλογή θερμότητας είναι οι τοίχοι τρομπ: στην εξωτερική τους πλευρά υπάρχει γυαλί ή άλλο διάφανο υλικό, ενώ ένα κενό μήκους 10-12 εκατοστών μεσολαβεί ανάμεσα στη διάφανη επιφάνεια και τον εσωτερικό τοίχο που έχει πάχος περίπου 40 εκατοστά και είναι βαμμένος σε σκούρο χρώμα.

Διαθέτουν ανοίγματα τα οποία κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου επιτρέπουν στον αέρα που θερμαίνεται να εισέρχεται στους εσωτερικούς χώρους του σπιτιού, ενώ το καλοκαίρι σκιάζεται συνεχώς και τα ανοίγματα παραμένουν κλειστά για να μην εισέρχεται η θερμότητα στο σπίτι.

Πηγή:Εφημερίδα Τα Νέα -Χάρης Καρανίκας