Η αρκούδα πολύ κοντά στον άνθρωπο…

Θεσσαλονίκη, 12.06.2009
Ανακοίνωση τύπου

Η αρκούδα πολύ κοντά στον άνθρωπο…
Με αφορμή τις πρόσφατες εμφανίσεις θηλυκής αρκούδας με μικρό μέσα σε κατοικημένους οικισμούς του Νομού Καστοριάς (Κλεισούρα, Νεστόριο) οι ερευνητές του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ επισκέπτονται τους κατοίκους των περιοχών, όπως και τους εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης για να ενημερώσουν τους πρώτους και να καθησυχάσουν τους δεύτερους.
Η πραγματική αιτία για την παρουσία της αρκούδας μέσα σε κατοικημένους οικισμούς σχετίζεται με κακές διαχειριστικές πρακτικές από την πλευρά του ανθρώπου όπως η διατήρηση μικρών ή μεγάλων σκουπιδότοπων γύρω από τους οικισμούς και η υποβάθμιση του βιοτόπου της (μεγάλα τεχνικά έργα, πυρκαγιές κλπ.). Οι συνθήκες αυτές οδηγούν την αρκούδα πιο κοντά σε κατοικημένους οικισμούς για να βρει τροφή, ειδικά αυτή την εποχή που οι διαθέσιμες τροφικές πηγές δεν βρίσκονται σε αφθονία..

Σε επιτόπια επίσκεψη της ερευνητικής ομάδας του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ την Τετάρτη 10 Ιουνίου, διαπιστώθηκε όντως η παρουσία θηλυκής αρκούδας με μικρό αρκουδάκι 6 μηνών κοντά στην Κλεισούρα, σε μικρό σκουπιδότοπο λίγο έξω από τον οικισμό. Οι κάτοικοι, μάλιστα, της περιοχής επικαλούνταν ότι δεν υπάρχει ουσιαστικό πρόβλημα από την παρουσία της αρκούδας, την οποία, φαίνεται, ότι συχνά ταΐζουν οι ίδιοι με αποτέλεσμα να εξοικειωθεί με την ανθρώπινη παρουσία. Τόσο η διατήρηση του σκουπιδότοπου όσο και το τάϊσμα της αρκούδας αποτελούν τα χειρότερα παραδείγματα διαχειριστικών πρακτικών για την αποφυγή της προσέγγισης των αρκούδων σε κατοικημένες περιοχές, παρά το γεγονός ότι τιμά ιδιαίτερα τους κατοίκους ο σεβασμός και το ενδιαφέρον που δείχνουν για την αρκούδα. Ενδεικτικό μάλιστα είναι ότι σε παρότρυνση των ειδικών του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ για δημιουργία θορύβου για την απομάκρυνση της αρκούδας αντέδρασαν έντονα. Ανέφεραν μάλιστα ότι η αρκούδα τους ανήκει και δεν θέλουν να φύγει από την περιοχή. Τελικά η αρκούδα απομακρύνθηκε μόνη της και αφού πέρασαν από δίπλα της τόσο δύο κάτοικοι της Κλεισούρας όσο και ένα διερχόμενο όχημα... Την ίδια νύχτα συνεργάτης του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ επισκέφθηκε το Νεστόριο χωρίς να διαπιστώσει επαναπροσέγγιση αρκούδας στον οικισμό. Αξίζει να σημειωθεί πως η ίδια θηλυκή αρκούδα με το μικρό της είχε πλησιάσει τη Μονή της Παναγιάς στην Κλεισούρα πριν από ένα μήνα και με παρέμβαση του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ απομακρύνθηκε.

Σε απάντηση κινητοποιήσεων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Νεστορίου για να απομακρυνθεί τεχνητά η αρκούδα με το μικρό υπενθυμίζουμε:

Οποιαδήποτε τεχνητή απομάκρυνσή της θα επιφέρει μεγάλη αναστάτωση τόσο στο ίδιο το ζώο όσο και στην ευρύτερη περιοχή (κατοίκους και πανίδα). Η πρακτική αυτή δεν συνιστάται –σύμφωνα και με την εμπειρία του εξωτερικού- για τον απλούστατο λόγο ότι η αρκούδα θα απομακρυνθεί από το συγκεκριμένο οικισμό και, είτε θα επιστρέψει στον ίδιο οικισμό σε σύντομο χρονικό διάστημα είτε θα επισκεφθεί τον αμέσως επόμενο.
Η παντελής έλλειψη διαχειριστικού σχεδίου για τέτοιες περιπτώσεις στη χώρα μας καθιστά απαγορευτική οποιαδήποτε τέτοια ενέργεια για λόγους ασφαλείας των κατοίκων αλλά και ευζωίας των ζώων.

Η αρκούδα είναι είδος αυστηρά προστατευόμενο από την ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία και η θανάτωσή της τιμωρείται από το νόμο.
Η προσέγγιση κατοικημένων περιοχών από την αρκούδα γίνεται αποκλειστικά για την εξεύρεση τροφής και οι ζημιές που προκαλεί αποζημιώνονται από τον Οργανισμό Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΕΛΓΑ). Η προστασία του γεωργικού και κτηνοτροφικού κεφαλαίου θα πρέπει να επιδιώκεται προς όφελος και των κατοίκων των ορεινών περιοχών αλλά και του περιβάλλοντος συνολικά. Τα μέτρα πρόληψης όπως η εγκατάσταση ηλεκτροφόρων περιφράξεων για τις ορεινές καλλιέργειες και τις μελισσοκομικές μονάδες και η φύλαξη των κοπαδιών από ελληνικούς ποιμενικούς σκύλους είναι τα πιο αποτελεσματικά αλλά και επιδοτούμενα από τα Αγροπεριβαλλοντικά Μέτρα του Υπουργείου Γεωργικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Δυστυχώς τα αγροπεριβαλλοντικά αυτά μέτρα κρίσιμης σημασίας για την αρμονική συνύπαρξη ανθρώπου και άγριας ζωής δεν τέθηκαν ακόμη σε ισχύ, παρόλο που το Δ’ ΚΠΣ, στο οποίο εντάχθηκαν, ήδη διανύει το 3ο έτος ισχύος του.

Το ελπιδοφόρο είναι ότι οι κάτοικοι της Κλεισούρας έχουν αποδεχθεί τη σπουδαιότητα της εμφάνισης της αρκούδας και έχουν διάθεση να προστατεύσουν το ζώο και το βιότοπό του από πιθανούς κινδύνους. Κάτοικοι σε πολλές περιοχές της Ελλάδας που ζουν κοντά στο βιότοπο της αρκούδας δέχονται συχνά τέτοιες περιστασιακές επισκέψεις αρκούδας. Στην κεντρική πλατεία του Μετσόβου μάλιστα έχει στηθεί άγαλμα της αρκούδας καθώς τόσο στην πλατεία όσο και σε κατοικίες της περιοχής Κήπων συχνά εμφανίζονται αρκούδες. Στην Κόνιτσα Ιωαννίνων, στην Καλλιθέα Γρεβενών και αλλού συμβαίνει το ίδιο.
Ας ελπίζουμε ότι η αρχική αμηχανία και ο φόβος των κατοίκων και σε άλλες περιοχές θα δώσουν τη θέση τους στην περηφάνια για την εμφάνιση της καφέ αρκούδας, του σπάνιου και πολύτιμου αυτού είδους στον τόπο τους.

ΖΩΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΚΟΥΔΑ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΖΩΗ ΓΙΑ ΤΑ ΔΑΣΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ

Με την παράκληση να δημοσιευθεί-μεταδοθεί
Για περισσότερες πληροφορίες:
Βάσω Πετρίδου, επικοινωνία-ευαισθητοποίηση κοινού/ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ, 6937422537



Αν είσαι τυχερός και δεις αρκούδα…

Η παράδοση λέει ότι η συνάντηση με αρκούδα σημαίνει υγεία και καλοτυχία.

Για να μειωθεί κατά το δυνατόν ο κίνδυνος συνάντησης με ένα μεγάλο ζώο, όπως η αρκούδα, στο δάσος θα πρέπει κάποιος να γνωρίζει ότι:

• Η αρκούδα έχει εξαιρετική όσφρηση, πολύ καλή ακοή και όχι τόσο καλή όραση
• Έχει εξαιρετική μνήμη και νοημοσύνη
• Ο ζωτικός της χώρος είναι 100-150 χλμ2 για ένα θηλυκό και έως και παραπάνω από 400 χλμ2 για ένα αρσενικό άτομο.
• Αν δεν ενοχληθεί, ακολουθεί συγκεκριμένη ρουτίνα στις καθημερινές της μετακινήσεις: χρησιμοποιεί την ίδια όχθη ρεματιάς και τον δασικό δρόμο για τις μετακινήσεις της, το ίδιο μονοπάτι για να πάει στη φωλιά της, τους ίδιους οπωρώνες για να βρει φρούτα.
• Η όρθια στάση της είναι συμπεριφορά ανίχνευσης ή και φόβου και όχι εκδήλωση επίθεσης

Αυτά σημαίνουν πως αντιλαμβάνεται εύκολα τον γύρω της χώρο και συνήθως καταλαβαίνει πολύ νωρίτερα την παρουσία του ανθρώπου από ό,τι ο άνθρωπος τη δική της παρουσία και απομακρύνεται.

Σε περίπτωση συνάντησης ανθρώπου-αρκούδας υπάρχει ένας βασικός κανόνας:

Η ΑΡΚΟΥΔΑ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΝΟΙΩΣΕΙ ΟΤΙ ΑΠΕΙΛΕΙΤΑΙ από τον άνθρωπο

Αυτό σημαίνει:

1. Κρατάμε την ψυχραιμία μας
2. Μένουμε ακίνητοι
3. Δεν παίρνουμε «απειλητικά» αντικείμενα όπως πέτρες, κλαδιά κτλ.
4. Προσπαθούμε να οπισθοχωρήσουμε σταδιακά αναγνωρίζοντας την «κυριαρχία» της αρκούδας στο χώρο
5. Σε άμεση θέα προς την αρκούδα, προσπαθούμε να φανούμε μεγαλύτεροι
6. Δεν τρέχουμε
7. Σε περίπτωση στενών χώρων δημιουργούμε χώρο διαφυγής για την αρκούδα και δεν της «κόβουμε» το δρόμο

Το πιο πιθανό είναι ότι μέχρι να τα σκεφθούμε όλα τα παραπάνω η αρκούδα θα έχει φύγει.

Εφόσον η αρκούδα επισκέπτεται τακτικά μια κατοικημένη περιοχή:
 Φροντίστε να κάνετε συνεχώς θόρυβο εφόσον βρίσκεστε σε εξωτερικό χώρο ή να μιλάτε διαρκώς.
 Μαζεύετε τα σκουπίδια από τους εξωτερικούς χώρους, τις πλατείες, τις αυλές των σπιτιών καθώς και ό,τι άλλο μπορεί να αποτελεί τροφική πηγή για την αρκούδα και επομένως να την ελκύει στην περιοχή.
 Καθαρίστε υπολείμματα από περυσινή σοδειά που μπορεί να υπάρχουν σε γειτονικά χωράφια.

Να θυμάστε ότι η αρκούδα κινείται κυρίως από το σούρουπο ως την αυγή καθώς και ότι μπορεί να χρησιμοποιεί την περιοχή ως πέρασμα.

Ενημερώστε τις τοπικές αρχές: Δήμο, Δασική Υπηρεσία, Αστυνομία

Ενημερώστε τον ΑΡΚΤΟΥΡΟ στα τηλέφωνα 2310 555920 (Δε ως Πα, 9.00-17.00) και 23860 41500 (κάθε μέρα –εκτός Τετάρτης- και τα σαββατοκύριακα 9.00-17.00).