Ποινικοποίηση της κουκούλας ή “κουκούλωμα” του ποινικού δικαίου;;;

Ποινικοποίηση της κουκούλας ή “κουκούλωμα” του ποινικού δικαίου;
Την ψήφιση και επεξεργασία νέου νομοσχεδίου εξήγγειλε η κυβέρνηση δια στόματος του Υπουργού Δικαιοσύνης κύριου Δένδια, πυροδοτώντας έντονη κοινωνικοπολιτική συζήτηση με επιχειρήματα ένθεν και ένθεν. Η γενικόλογη εξαγγελία, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την σημερινή διατύπωσή της, αναφέρεται στην ποινικοποίηση (: την καταγραφή, δηλαδή, ως πράξης που επισύρει ποινική κύρωση) της χρήσης κουκούλας σε περιπτώσεις διάπραξης των εγκλημάτων σωματικής βλάβης, διακεκριμένων περιπτώσεων φθοράς ξένης ιδιοκτησίας (άρθρο 382ΠΚ), στάσης (άρθρο 170 ΠΚ) και διατάραξης ειρήνης πολιτών (άρθρο 190 ΠΚ). Σημειωτέον δε ότι δεν είναι η πρώτη φορά που ποινικός νόμος ορίζει κύρωση σε περιστατικά αποτύπωσης τέτοιων συμπεριφορών. Το άρθρο 167§2 ΠΚ αναφέρει χαρακτηριστικά ότι : "Αν οι πράξεις που προβλέπει η προηγούμενη παράγραφος ("όποιος μεταχειρίζεται βία ή απειλή βίας για να εξαναγκάσει κάποια αρχή ή υπάλληλο να ενεργήσουν πράξη που ανάγεται στα καθήκοντά τους ή να παραλείψει νόμιμη πράξη καθώς και όποιος βιαιοπραγεί κατά υπαλλήλου ή προσώπου που έχει προσληφθεί ...") έγιναν από πρόσωπο που οπλοφορεί ή φέρει αντικείμενα με τα οποία μπορεί να προκληθεί σωματική βλάβη ή έχει καλυμμένα ή αλλοιωμένα τα χαρακτηριστικά του ή έγιναν από περισσότερους, καθώς και αν το πρόσωπο κατά του οποίου στράφηκε η πράξη διέτρεξε σοβαρό προσωπικό κίνδυνο, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών, εφόσον η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα με άλλη διάταξη. Βλέπουμε, λοιπόν, πως η τακτική δεν είναι άγνωστη στον ποινικό νομοθέτη. Πάντως σε κάθε περίπτωση, δε σημαίνει ότι νόμος που επιβλήθηκε κάποτε, υπό το πρίσμα ιστορικών ενδεχομένως ή άλλων συγκυριών, τίθεται στο απυρόβλητο και δε μπορεί ανά πάσα στιγμή να επαναπροσδιοριστεί ή ακόμη και να καταργηθεί εάν το άλλοτε πρόσφορο έδαφος εφαρμογής του απαλείφθηκε.
Απευθυνόμενο το παρόν άρθρο αδιακρίτως προς κάθε άτομο που ενδεχομένως να μην έχει οιαδήποτε σχέση με το νομικό αντικείμενο (και δη το αμιγώς ποινικό τμήμα του), υποχρεούται στην παροχή ορισμένων διασαφηνιστικών παραμέτρων.
Καταρχάς, βασική σταθερά του ποινικού δικαίου αποτελεί το γεγονός ότι η επιβολή οποιασδήποτε ποινής έρχεται σε απάντηση της προσβολής ενός εννόμου αγαθού( : ενός στοιχείου, κατάστασης ή και -κατά ορισμένους θεωρητικούς- σχέσης, αναγνωρισμένου από την κοινωνία ως προστατευτέου λόγω της υψηλής σημασίας διατήρησής του). Αυτό παραπέρα σημαίνει ότι για να υπάρχει λόγος επιβολής ποινής πρέπει πρώτα να διαπιστώνεται η ύπαρξη ενός από τα ως άνω έννομα αγαθά (όπως πχ. η ζωή, η περιουσία, η τιμή του ατόμου, η δημόσια τάξη κλπ.) έτσι ώστε η επιβολή ποινής να απαντά στην προσβολή αυτού. Και εδώ τίθεται το πρώτο θέμα στην ποινικοποίηση της κουκούλας. Αν το να φορά κανείς κουκούλα ποινικοποιηθεί ως τρόπος τέλεσης ενός εγκλήματος στη βάση ότι πρόκειται για πράξη (η ένδυση με κουκούλα) που σχετίζεται με τον αντικειμενικά άδικο χαρακτήρα της, κάτι που ευχής έργο θα ήταν να βρίσκεται μακριά από τη λογική της κυβέρνησης, τότε εύλογα αναρωτιέται κανείς ποιο ακριβώς έννομο αγαθό βλάπτει κάποιος φορώντας κουκούλα; Προσωπικά, η γράφουσα δεν έχει βρει απαντήσει ικανή να στοιχειοθετήσει λόγο επιβολής ποινικής κύρωσης.
Θα μπορούσε ίσως εδώ να υποστηριχθεί ότι η υπό την ένδυση κουκούλας τέλεση μιας πράξης δυσχεραίνει εξαιρετικά την ανίχνευση και συγκεκριμενοποίηση στην απόδοση ευθυνών ως προς το δράστη ( : η αστυνομία δηλαδή δε μπορεί να διακριβώσει ποιος τέλεσε τι), και υπό αυτήν την έννοια παρεμποδίζεται το έργο απονομής της δικαιοσύνης. Παραμένει όμως αναπάντητο ή έστω ισχνώς περαιωμένο το ερώτημα περί του εννόμου αγαθού που βλάπτεται απ' την πράξη του να φέρει κάποιος κουκούλα ( : "κουκουλοφόρος"). Επιπλέον, πρέπει να επισημανθεί εδώ ότι η εύρεση και σύλληψη ενός δράστη έχει να κάνει με ποινικές διαδικασίες δικονομικού χαρακτήρα ( : σύνδεση της σύλληψης με την άσκηση της ποινικής δίωξης εκ μέρους των ρητά οριζόμενων στο νόμο για αυτό πράξη), ήτοι ο νόμος που ποινικοποιεί μια πράξη (εδώ την ένδυση με κουκούλα)προκειμένου να διευκολύνει τα όργανά του να προβούν σε πιο ευχερή άσκηση ποινικής δίωξης, ουσιαστικά αντιμετωπίζει το άτομο-δράστη ως αντικείμενο προς απόδειξη της πράξης του ( : "Μη φοράς κουκούλα γιατί με εμποδίζεις από το να βρω ποιος είσαι. Όταν δε φοράς κουκούλα σε βρίσκω και σου ασκώ συγκεκριμένα και ονομαστικά πλέον ποινική δίωξη. ). Κάτι τέτοιο, όμως αντίκειται στο Σύνταγμα μας που ρητά στο άρθρο 2 ορίζει ότι ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της πολιτείας. Ερμηνεύοντας αυτή τη διάταξη, την απόλυτα συμπλέουσα με το Πρωτόκολλο της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) θα λέγαμε τα εξής : Όταν η Πολιτεία έχει ορίσει τον εαυτό της ως το μέγιστο θεματοφύλακα της ανθρώπινης αξίας, χρησιμοποιώντας αυτή η Πολιτεία (μέσω των οργάνων της) τον άνθρωπο ως μέσο, πλέον, προς απόδειξη και διακρίβωση εγκλημάτων, παραβιάζει κατάφωρα τη διάταξη που η ίδια έχει θέσει, καθιστώντας τον ως όργανο-ανδρείκελο των διαδικασιών της. Επιπλέον, το ανωτέρω Πρωτόκολλο ορίζοντας τα δικαιώματα του κατηγορουμένου αναφέρει το δικαίωμα της μη αυτοενοχοποίησής του. Συνεπώς, όταν ο νόμος δεν απαιτεί από τον κατηγορούμενο (έναν άνθρωπο που ήδη φέρει το στίγμα της διαδικασίας ποινικής καταστολής) το να θέσει τον εαυτό του ως "έδαφος πρόσφορο" προς διευκόλυνση εξέλιξης της ίδιας της ποινικής δίκης, πόσο μάλλον δε θα πρέπει να κάνει κάτι αντίστοιχο σε επίπεδο "δυνάμει" κατηγορουμένων, ατόμων, δηλαδή, τα οποία δεν τέθηκαν (τουλάχιστον σε στάδιο προκαταρκτικής εξέτασης) υπό τη σκέπη ενός ποινικού στιγματισμού.

Όλγα Ζαφειρίδου
(Η συνέχεια του άρθρου στο www.pontokomi.com)