Κοινωνία δίχως κανένα χρέος;;;

Τα όνειρα προκαλούν κάθε τυχόν ερμηνεία.
Και η ζωή στηρίζεται σε υποθέσεις.
Αγης Μπράτσος, Ολα γνωστά

Ακούω τον τελευταίο καιρό πολλές φωνές που καλούν την κοινωνία των πολιτών να παρέμβει αποφασιστικά (και δυναμικά;) στα όσα συμβαίνουν γύρω μας.
ΠΕΡΑΝ των θεωρητικών και ιδεολογικών προβληματισμών για το ποιος είναι ακριβώς ο ρόλος των μορφωμάτων αυτών το βασικό ερώτημα που τίθεται είναι «πώς να δημιουργήσεις μια ενεργή κοινωνία πολιτών όταν δεν έχεις καν κοινωνία». Εξηγούμαι. Κάθε κοινωνία (πρέπει να) εμφορείται από μια καθολική συνείδηση που υπερβαίνει τα συγκεκριμένα άτομα και καθίσταται ήθος. Σημαντικό στοιχείο του ήθους αυτού είναι η ανάληψη ενός χρέους, μιας οφειλής απέναντι στο κοινωνικό σύνολο και κατ' επέκταση απέναντι στους συνανθρώπους.
ΣΕ μια κοινωνία δεν συμμετέχουμε μόνο για να διεκδικούμε ή μόνο για να κερδίζουμε. Πρέπει συχνά-πυκνά να αυτοπεριορίζουμε τα δικαιώματά μας για να μπορέσει να χαρεί ο πλαϊνός μας τα δικά του δικαιώματα.
ΑΛΛΩΣΤΕ, η αναγνώριση του χρέους κάθε ανθρώπου προς τους συνανθρώπους του διαμορφώνει μια ένωση συνειδήσεων και δίνει στην ελευθερία το γνήσιο περιεχόμενο και νόημά της. Η ιδέα του χρέους, γεννημένη από το οιονεί-κοινωνικό συμβόλαιο, μας επιβάλλει να συμπεριφερόμαστε σύμφωνα με τους κανόνες της κοινής ζωής (της μόνης άλλωστε που μεταμορφώνει το ανθρώπινο ον σε ανθρώπινο πρόσωπο).
ΔΕΝ είναι π.χ. η αγάπη προς τον πλησίον μου -συχνά άλλωστε δεν τον γνωρίζω καθόλου- που με ωθεί να αδράξω ένα κουβά νερό και να ριχτώ στο καιγόμενο σπίτι του. Είναι ένα αίσθημα πολύ πιο ευρύ, μια ευαισθησία (δι)ανθρώπινης αλληλεγγύης, μια αίσθηση του συν-ανήκειν.
ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ, άραγε, κάτι τέτοιο στην ελληνική κοινωνία σήμερα; Υπάρχουν κοινοί στόχοι, κοινές ελπίδες, κοινό αξιακό σύστημα, κοινή αίσθηση και κοινή διαχείριση κοινών κινδύνων; Αμφιβάλλω.
ΟΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ δεν παίρνουν τα παραμικρό ρίσκο για να υπερασπιστούν ιδέες (για τις οποίες υποτίθεται ότι κόπτονται), θεσμούς (τους οποίους υποτίθεται ότι υπηρετούν) ή πρόσωπα (τα οποία υποτίθεται ότι αγαπούν). Νομιμοποιήσαμε την αυθαιρεσία, πολιτικοποιήσαμε την τυφλή βία και εντέλει ηθικοποιήσαμε τη διαφθορά και τον χρυσοκέντητο ατομικισμό.
ΣΕ ΛΙΓΟ θα ζητάμε συγγνώμη από τους παράνομους επειδή τους ενοχλούμε στην (εκ)τέλεση του έργου τους.
Σ' ΑΥΤΗ την κοινωνία του φόβου και της απάθειας, των προσχημάτων και των υπεκφυγών, ποια θα είναι ακριβώς αυτή η κοινωνία των πολιτών που θα βρει φωνή, θα την υψώσει και την κάνει πράξη;

ΥΓ.: Αν -για κάποιους- η παρουσία μας δίνει άλλοθι, η απουσία μας δίνει -σε άλλους- χώρο. Θέμα συνείδησης.

Γιάννης Πανούσης-www.giannispanousis.gr