Τρύπες στο νερό...

Μήνες τώρα σέρνεται το διαβόητο σκάνδαλο του Βατοπεδίου, πολυπλόκαμο και σκοτεινό. Ρασοφόροι, πολιτικοί, τοπικοί παράγοντες, άνθρωποι της νύχτας, κοινοί εκβιαστές περιδινίζονται γύρω από μια υπόθεση που, αντί να διαλευκανθεί, ολοένα και σκοτεινιάζει. Η διαχείριση του σκανδάλου από τους κρατούντες φαντάζει ολοένα και περισσότερο σαν δημόσια ύβρις προς τη νοημοσύνη και τη λογική των πολιτών, σαν άσεμνη και αναίσχυντη -πλην υπόρρητη- ομολογία περί εκτεταμένης εμπλοκής και τερατώδους συμφυρμού των πιο ετερόκλητων, φαινομενικά τουλάχιστον, προσώπων. Και οι πολίτες παρακολουθούν απαυδισμένοι τις αλληλοκατηγορίες και τις εκατέρωθεν αντεγκλήσεις περί εύνοιας, διευκόλυνσης, συγκάλυψης των παρανομούντων.

Απαυδισμένοι, αλλά όχι πραγματικά αηδιασμένοι. Λες κι έχουμε πια αποδεχτεί τον κολλώδη χαρακτήρα των αντιθέτων, λες κι έχουμε υποχωρήσει στην επιθετικότητα μιας πολιτικής που προεξοφλεί την παθητικότητά μας. Οχι πως δεν διογκώνεται το αίσθημα της δυσφορίας, της αποστροφής - όμως η γνήσια αηδία απουσιάζει. Γιατί η αηδία δεν γνωρίζει την πνευματική νωθρότητα, δεν έχει σχέση με την οκνηρή αδιαφορία. Το πρόσημό της είναι θετικό. Στους αντίποδες, στην επικράτεια της αρνητικότητας, αναδύεται αυτό που βιώνουμε σήμερα: η αηδία για την απουσία αηδίας. Και ο πειρασμός της συνολικής απόρριψης των πάντων, που κερδίζει έδαφος ως η μόνη δυνατή αντίδραση σ' αυτή την αγωγή στην ανοχή, στην οποία εκπαιδευόμαστε καθημερινά, σ' αυτόν τον συλλογικό εκβιασμό για συνέργεια και συναίνεση.

Διαβάζω το άρθρο του Μαρκ Ντάνερ, καθηγητή Δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, επιφυλλιδογράφου στο New Yorker και τακτικού συνεργάτη του New York Review of Books, που δημοσιεύτηκε στο τελευταίο τεύχος της επιθεώρησης. «Το σκάνδαλο είναι η αναπτυσσόμενη βιομηχανία μας», γράφει. «Οι αποκαλύψεις δεν οδηγούν σε οριστική διερεύνηση, τιμωρία και εξιλασμό αλλά σε περισσότερα σκάνδαλα. Σε μόνιμο σκάνδαλο. Κατεψυγμένο σκάνδαλο. Τα όπλα μαζικής καταστροφής που αποκαλύφθηκε ότι δεν υπάρχουν. Τα βασανιστήρια των κρατουμένων που παραμένουν και θα παραμένουν κρατούμενοι. Αυτά και άλλα κατεψυγμένα σκάνδαλα είναι μεταστατικά: πολλαπλασιάζονται, διακλαδίζονται, αναπαράγονται, αποφράσσουν τα ενημερωτικά δίκτυα, την μπλογκόσφαιρα, τα βιβλιοπωλεία. Η γαργαλιστική ιστορία που ποτέ δεν τελειώνει, η φλυαρία των "ειδημόνων" που ποτέ δεν σταματάει, το δώρο που δεν παύει να προσφέρεται: αυτό που είναι αδιερεύνητο και αδιευκρίνιστο, είναι τόσο πολύτιμο, ώστε δεν μπορεί παρά να γίνει πηγή κέρδους. Το σκάνδαλο, ατιμώρητο και ανεπίλυτο, υπερβαίνει την πολιτική πραγματικότητα και γίνεται εμπορικό συμβάν».

Λέει πολλά ο Ντάνερ στο άρθρο του: μιλάει για τη μιντιακή ηδονή των «αποκαλύψεων», που διασφαλίζουν πρόθυμα όσο και απαθή ακροατήρια· μιλάει για την απογύμνωση του σκανδάλου από τις ηθικές του παρασημάνσεις και για τη μετατροπή του σε μια ακόμη κοινοτοπία. Αναρωτιέται για το πώς θα αντιμετωπίσει η Ιστορία το «μέγα σκάνδαλο» του πολέμου στο Ιράκ -ως μια ακόμη παραδοξότητα των καιρών μας; Και περιγράφει μια διαδικασία που σε όλους μας είναι γνωστή, τον τρόπο με τον οποίο η «δημοκρατική Πολιτεία» αντιδρά στα σκάνδαλα: έρευνες που «σαν δεινόσαυροι αναδύονται αργά από τη λάσπη, ξανακρύβονται μέσα στη δυσώδη μάζα και μετά από χρόνια αδέξιων προσπαθειών -εκατοντάδες ώρες καταθέσεων, εκατοντάδες εξεταζόμενα ντοκουμέντα- τελικά αποκαλύπτουν... τι; Μια τρύπα στο νερό».

Ταχύτατα περνούν απ' το μυαλό τα σκάνδαλα που ξεμύτισαν τα τελευταία χρόνια για να θαφτούν όπως όπως κάτω από τον μανδύα της διαβόητης φράσης «τον λόγο έχει τώρα η Δικαιοσύνη». Ζίμενς, Ζαχόπουλος, δομημένα ομόλογα, Βατοπέδι... όλα υποκείμενα στον «Νόμο του Κατεψυγμένου Σκανδάλου», όπως τον ονομάζει ο Ντάνερ. Τον νόμο που σημαίνει ότι η υπόθεση πρέπει να παραμείνει για πάντα ανοιχτή. Ευθύνες να μην αποδοθούν. Ενοχοι να μην τιμωρηθούν. «Ακούστε τις ρόδες του σκανδάλου», παροτρύνει ο Ντάνερ. «Δεν θα πάψουν ποτέ να γυρίζουν. Είναι η μουσική της εποχής μας».

Της ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΣΧΙΝΑ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 22/11/2008

Ο "Νόμος του Κατεψυγμένου Σκανδάλου" δεν θα μπορούσε να μην ισχύει και στην περιοχή μας. Από που να ξεκινήσει κανείς και που να σταματήσει...