Εκατομμύρια τόνοι τέφρας στο Νομό Κοζάνης χωρίς τις απαιτούμενες αδειοδοτήσεις...

Ο Νομάρχης Κοζάνης Γιώργος Δακής, επέβαλε στη ΔΕΗ πρόστιμο συνολικού ύψους 60.000 ευρώ, για καταστρατήγηση της κείμενης νομοθεσίας σε σχέση με τη διαχείριση 61,8 εκατομμυρίων τόνων τέφρας ετησίως, που παράγονται από την καύση του λιγνίτη στους ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου, Καρδιάς και Πτολεμαΐδας, καθώς και τη διάθεσή τους στα Λιγνιτωρυχεία Πτολεμαΐδας.
«Οι συνεχείς παραβάσεις των εγκεκριμένων περιβαλλοντικών όρων και της ισχύουσας Ευρωπαϊκής και Εθνικής Νομοθεσίας σχετικά με την καθημερινή διαχείριση των τεράστιων ποσοτήτων τέφρας, που παράγεται ως απόβλητο της καύσης λιγνίτη για την ηλεκτροδότηση της πατρίδας μας, συνιστά μείζον περιβαλλοντικό πρόβλημα με πολλαπλές αρνητικές επιδράσεις στην ποιότητα ζωής και στην υγεία των εργαζομένων και των κατοίκων της περιοχής μας.
Η απαίτηση της κοινωνίας μας για τη διασφάλιση της αειφορίας του τόπου μας είναι αδιαπραγμάτευτη», τονίζει ο Νομάρχης Κοζάνης Γιώργος Δακής, που απέστειλε επιστολή στην αρμόδια Υπουργό Τίνα Μπιρμπίλη.

Aκολουθεί η επιστολή του Νομάρχη Κοζάνης Γιώργου Δακή στην Υπουργό Τίνα Μπιρμπίλη για την αναγκαιότητα αδειοδότησης διαχείρισης τέφρας.

Αδειοδότηση διαχείρισης της τέφρας.
ΣΧΕΤ. :
1) Η ΚΥΑ οικ. 11484/3671/23-10-03 Έγκριση Περιβαλλοντικών όρων για την εκμετάλλευση των λιγνιτωρυχείων Πτολ/δας και η ΚΥΑ οικ. 189708/3440/23-9-08 Απόφαση τροποποίησης.
2) Η ΚΥΑ οικ. 142453/753/23-2-06 Έγκριση περιβαλλοντικών όρων για την εκμετάλλευση λιγνιτωρυχείων Μαυροπηγής και η ΚΥΑ 124313/2558/27-8-09 Απόφαση τροποποίησης.
3) Η ΚΥΑ 29826/24-10-97 Έγκριση περιβαλλοντικών όρων του ΑΗΣ Πτολ/δας και η ΚΥΑ 130497/15-7-05 Αναθεώρησης των περιβαλλοντικών όρων.
4) Η ΚΥΑ 29827/19-7-05 Έγκριση Περιβαλλοντικών όρων του ΑΗΣ Καρδιάς και η ΚΥΑ 93855/14-7-05 Αναθεώρησης των περιβαλλοντικών όρων.
5) Η ΚΥΑ 94560/12-9-06 Έγκριση Περιβαλλοντικών όρων του ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου.
6) Η ΚΥΑ 29269/19-9-97 Έγκριση Περιβαλλοντικών όρων Ι & ΙΙ και ΑΗΣ ΛΚΠ-Α και η ΚΥΑ 118055/14-7-05 Αναθεώρησης των Περιβαλλοντικών όρων.
7) Η ΚΥΑ 50910/2727/03/ΦΕΚ 1909 Β/22-12-03 «Μέτρα και όροι για τη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων. Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης».
8) Η Οδηγία 75/442/ΕΟΚ/15-7-75 περί στερεών αποβλήτων.
9) Η Απόφαση της 28ης/6/1999 του ΣΕΚ για τον καθορισμό των όρων άσκησης των εκτελεστικών αρμοδιοτήτων που ανατίθενται στην Επιτροπή.
10) Η Οδηγία 2008/98/ΕΚ/19-11-08 για τα απόβλητα και την κατάργηση ορισμένων οδηγιών.
11) Η με Α.Π. οικ.396/15-5-02 Απόφαση Νομάρχη Αρκαδίας χορήγησης άδειας διάθεσης των στερεών παραπροϊόντων του συγκροτήματος αποθείωσης καυσαερίων του ΑΗΣ Μεγαλούπολης Βʼ της ΔΕΗ Α.Ε.
12) Η με Α.Π. 289/24-2-05 Απόφαση Νομάρχη Φλώρινας χορήγησης άδειας μεταφοράς, προσωρινής αποθήκευσης και οριστικής διάθεσης στερεών παραπροϊόντων του ΑΗΣ Μελίτης-Αχλάδας.
13) Το με Α.Π. οικ. 134/16-1-04 έγγραφό μας προς το ΥΠΕΧΩΔΕ-Τμήμα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων.
14) Το με Α.Π. οικ. 983/22-4-10 έγγραφό μας.
15) Η με Α.Π. Γρ.Δ/2361/17-5-10 επιστολή του Διευθύνοντος Συμβούλου της ΔΕΗ Α.Ε.

Αναφερόμενοι στην παραπάνω σχετική έχουμε να παρατηρήσουμε τα εξής :
1. Από τη μέχρι σήμερα εμπειρία και τις μελέτες που κατά καιρούς έχουν δημοσιευτεί σε ημερίδες, σεμινάρια και έγκριτα επιστημονικά περιοδικά δεν αμφισβητούνται οι ιδιότητες της τέφρας ως πρόσθετου στην παραγωγή τσιμέντου, διάστρωση δρόμων, φραγμάτων κ.λ.π.
2. Με βάση τους επιβληθέντες περιβαλλοντικούς όρους στις ΚΥΑ ΕΠΟ, η διάθεση της τέφρας πραγματοποιείται μετά από άδεια των αρμοδίων υπηρεσιών της Ν.Α. βάση υποβληθείσας και εγκριθείσας σχετικής μελέτης. Το γεγονός ότι μέχρι σήμερα δεν έχει αδειοδοτηθεί η ΔΕΗ για την διαχείριση της τέφρας δεν την νομιμοποιεί. Η μέθοδος που χρησιμοποιείται, δηλαδή η μεταφορά της στα ορυχεία και η απόθεσή της ανάμεσα στα στείρα, μαζί με τη γύψο και τις ιλύες, μέχρι να ολοκληρωθεί το ανάγλυφο μιας περιοχής και η φύτευση, δεν είναι αποδεκτός τρόπος διάθεσής της, γιατί σύμφωνα με τη νομοθεσία θα πρέπει να διατίθενται με περιβαλλοντικά αποδεκτό τρόπο, σε ειδικούς χώρους ταφής αποβλήτων.
Επισημαίνεται ότι στην ΑΕΠΟ του ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου που είναι και η πλέον πρόσφατη (2006) στην παρ. Γ3.1. προβλέπει τη διάθεση μετά από άδεια της αρμόδιας υπηρεσίας, στη δε Γ3.3. την υποχρέωση υποβολής διαχειριστικού σχεδίου αποβλήτων, το οποίο θα οριστικοποιηθεί μετά την έγκρισή του από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου, γεγονός που δεν το γνωρίζουμε κατά πόσο έχει γίνει.
Όμως στην παρ. Γ3.4. προβλέπει ότι μέχρι τη χορήγηση των αδειών, τα απόβλητα να διατίθενται σύμφωνα με την μέχρι σήμερα ακολουθούμενη τακτική και τα αναφερόμενα στη σχετική ΜΠΕ.
3. Η διάθεση της τέφρας στους Νομούς Φλώρινας και Αρκαδίας γίνεται σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους (ΧΥΤΑ) (11 και 12 σχετικά) σε εκτάσεις εντός των λιγνιτωρυχείων και μόνο στο Νομό Κοζάνης, όπου παράγεται και η μεγαλύτερη ποσότητα, διατίθεται κατʼ αυτόν τον απαράδεκτο περιβαλλοντικά τρόπο.
4. Η απαρίθμηση των πλεονεκτημάτων της μεθόδου, που αναφέρεται στην παρ. 2 της επιστολής, αμφισβητείται από μέρους μας, γιατί οι μηχανικές ιδιότητες της τέφρας όσον αφορά την σταθεροποίηση εδαφών δεν συνεπάγονται και την βέλτιστη μέθοδο για αποκατάσταση εδαφών, με την διάστρωση επιφανειακά ενός στρώματος περίπου 40 εκ. φυτικής γης και την φύτευση των διαφόρων ειδών δένδρων.
Από ελέγχους που διενεργήθηκαν από την αρμόδια υπηρεσία, το είδος που χρησιμοποιείται σχεδόν κατά αποκλειστικότητα στις φυτεύσεις, είναι η ακακία και το οποίο στην παρούσα φάση δείχνει να ευδοκιμεί. Όμως οι αρμόδιες υπηρεσίες καθώς και η κοινωνία του Νομού Κοζάνης διαφωνεί με τη χρήση της ακακίας, ενός είδους που καμιά ωφέλεια δεν προσφέρει για την επαναδημιουργία του οικοσυστήματος. Οι ακακίες είναι ένα ψυχανθές ξενικό φυτό (πουθενά στην Ελλάδα δεν υπάρχει αντίστοιχο φυσικό δάσος), με μεγάλο εύρος προσαρμογής σε ΡΗ (4,5-8,2), ιδιαίτερα ολιγαρκές σε εδαφικά θρεπτικά στοιχεία, επιπολεόριζο με μεγάλη ριζοβλαστική ικανότητα και πολύ γρήγορη ανάπτυξη, ώστε να προλαβαίνει να εξαπλωθεί ως πραγματικό ζιζάνιο στις εκτάσεις αυτές. Όμως ακόμα και τα δένδρα αυτά αντιμετωπίζουν τα πρώτα χρόνια προβλήματα οξύτητας εδαφών.
Για την δασική επιστήμη η ακακία θεωρείται «νεκρό είδος», που δημιουργεί μεγάλα προβλήματα στα εδάφη, αφού ως ζιζάνιο πνίγει τα υπόλοιπα μη ανταγωνιστικά είδη.
Όσον αφορά τη γονιμότητα των εδαφών που αναπτύσσονται στις αποθέσεις των λιγνιτωρυχείων, δεν υπάρχουν διαχρονικές μελέτες που να αποδεικνύουν ότι ο κίνδυνος από τη διαχείριση των υποπροϊόντων δεν υφίσταται.
Το ίδιο ισχύει και για τα υπόγεια νερά. Εξάλλου η ποσοτική και ποιοτική σύσταση της τέφρας διαφέρει ανάλογα με τον χρησιμοποιούμενο λιγνίτη.
Η δημιουργία υπόγειου υδροφορέα θα αποτελεί υπόθεση εργασίας στο μέλλον και η αξιοποίησή του δεν θα μπορεί να καλύψει τις απαιτούμενες ανάγκες, γιατί δεν λαμβάνεται υπόψη στις αποθέσεις η κοκκομετρία των υλικών για να εξασφαλισθεί ικανό ενεργό πορώδες.
5. Στο άρθρο 5 παρ. 1 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ ως «υποπροϊόντα» ορίζονται «μια ουσία ή αντικείμενο που προκύπτει από διαδικασία παραγωγής, πρωταρχικός σκοπός της οποίας δεν είναι η παραγωγή αυτού του στοιχείου, μπορεί να θεωρείται ότι δεν συνιστά απόβλητο όπως αναφέρεται στο άρθρο 3, αλλά υποπροϊόν μόνον εάν πληρούνται οι ακόλουθοι όροι».
α. Είναι βέβαιη η περαιτέρω χρήση της ουσίας ή του αντικειμένου,
β. Η ουσία ή το αντικείμενο είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν απʼευθείας χωρίς άλλη επεξεργασία πέραν της συνήθους βιομηχανικής πρακτικής
γ. Η ουσία ή το αντικείμενο παράγεται ως αναπόσπαστο μέρος μιας παραγωγικής διαδικασίας και
δ. Η περαιτέρω χρήση είναι σύννομη, δηλαδή η ουσία ή το αντικείμενο πληροί όλες τις σχετικές απαιτήσεις περί προϊόντων και προστασίας του περιβάλλοντος και της υγείας για τη συγκεκριμένη χρήση και δεν πρόκειται να έχει δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον ή την ανθρώπινη υγεία.
Όμως από τους περιγραφόμενους όρους δεν τηρούνται όλοι και ιδιαίτερα ο (δ).

Άρα για να θεωρηθεί η τέφρα υποπροϊόν θα πρέπει να πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις του άρθρου 5 και επιπλέον δεν έχουν αποφασιστεί τα μέτρα που θα καθορίζουν τα κριτήρια που πρέπει να πληρούνται προκειμένου η τέφρα να θεωρηθεί ως υποπροϊόν και όχι απόβλητο, σύμφωνα με την παρ. 2 του προαναφερθέντος άρθρου.
Συμπερασματικά καταλήγουμε, ότι η ΔΕΗ Α.Ε. ήταν γνώστης της υποχρέωσής της για την αδειοδότηση της διαχείρισης της τέφρας, γεγονός που αποδεικνύεται από την αδειοδότηση συγκεκριμένων χώρων από τις Ν.Α. Φλώρινας και Αρκαδίας.
Από στοιχεία της ΔΕΗ η ποσότητα της παραγόμενης τέφρας για τα έτη 2009-2020 υπολογίζονται σε 61,8 Χ 106 tn, της γύψου σε 0,2 Χ 106 tn και της ιλύος σε 0,02 Χ 106 tn ετησίως. Από την ποσότητα αυτή ποσοστό μόνο 10% διατίθεται στην τσιμεντοβιομηχανία ως ασθενές ποζολανικό υλικό και το υπόλοιπο θα διατεθεί στις αποθέσεις, ποσότητα που θεωρείται υπερβολική.
Κατόπιν των ανωτέρω και επειδή η τέφρα δεν χαρακτηρίστηκε επίσημα σαν υποπροϊόν, εξακολουθεί να θεωρείται σύμφωνα με τους Ε.Π.Ο. των ΑΗΣ σαν απόβλητο της κατηγορίας 10 01 02 του ΕΚΑ του παραρτήματος ΙΒ της ΚΥΑ 50910/2727/03/ΦΕΚ 1909 Β/22-12-03 «Μέτρα και όροι για τη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων. Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης» και η αδειοδότησή της είναι επιβεβλημένη σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία (παράρτημα ΙΙ, Β ΙΙ3).


Ο ΝΟΜΑΡΧΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ
ΔΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ