Brainwash me : η κοινωνική συμμόρφωση...

Πόσες φορές έχει τύχει να βρεθείτε ανάμεσα σε φίλους σας, γνωστούς σας , συναδέλφους σας , έχοντας μια συζήτηση πάνω σε κάποιο θέμα το οποίο εσείς ήδη γνωρίζετε και ακούτε σιωπηλός τις ανατριχιαστικές λεπτομέρειες και τις «σάλτσες» που ο καθένας συμπληρώνει έτσι ώστε η άποψη του να υπερισχύσει πάνω στο θέμα της συζητήσεως και να είναι αυτός που θα αφήσει άφωνους τους συνομιλητές του; Με αυτό τον τρόπο γεννήθηκαν μύθοι και θρύλοι ύστερα από γενιές και γενιές συζητήσεων και καταλήξαμε να ακούμε ιστορίες που μπορεί να ξεκίνησαν από ένα αθώο σκυλάκι αλλά μεταλλάχθηκαν σε ένα δράκο που βγάζει φλόγες από το στόμα , έχει κέρατα στο κεφάλι και τα πόδια του είναι ανθρώπινα . Αυτή η συζήτηση παλιότερα είχε την ανάγκη του χρόνου έτσι ώστε να μπορέσει να μεταβληθεί σε δράκο. Σήμερα λόγω των Μ.Μ.Ε. η αναπαραγωγή γίνεται πολύ πιο γρήγορα και είναι ένας τρόπος υποβολής στο κοινό κάποιων αποφάσεων . Δεν χρησιμεύει δηλαδή για τη δημιουργία ενός μύθου αλλά για τη δημιουργία της ίδιας της επικαιρότητας.
Συνήθως όμως όταν παρατηρούμε όλες αυτές τις συζητήσεις κουνάμε το κεφάλι ,καθώς εμείς γνωρίζουμε τι συμβαίνει στην πραγματικότητα , και χαμογελάμε με αφέλεια. Όμως επίσης, πάντα οι συζητήσεις καταλήγουν έτσι, ώστε το ζήτημα να μεγαλοποιηθεί και αν υπάρχει πρόβλημα να γίνει μεγαλύτερο, με αποτέλεσμα κάποιοι να αγχώνονται και να το σκέφτονται περισσότερο. Δεν μπορώ να καταλάβω όμως το λόγο που όλοι εμείς δεν κάνουμε το ίδιο πράγμα και όταν ακούμε, για παράδειγμα, ειδήσεις .Τα Μ.Μ.Ε. καταφέρανε να δημιουργήσουν ένα δράκο που ήταν έτοιμος να μας κατασπαράξει και ακριβώς τη στιγμή που θα γινόταν αυτό επινόησαν ένα νέο Δον Κιχώτη, ο οποίος μας έβγαλε από τη δύσκολη θέση και έτσι το πρόβλημα έγινε μικρότερο και ο δράκος χάρη σε αυτόν ξαναέγινε το μικρό αθώο σκυλάκι που ήτανε και κάποτε. Ίσως τελικά το σκυλάκι να γίνει καλύτερο ,πιο όμορφο και πιο πιστό ύστερα από την πολύτιμη συμβολή του Νέου Δον Κιχώτη .Μπορείτε να βάλετε στο μύθο αντί για τον Δον Κιχώτη το Ρομπέν των Δασών ,ίσως ταιριάζει καλύτερα!
Ίσως θα έπρεπε όντως αυτή τη φορά να συνεχίσουμε εμείς αυτό το θρύλο και αντί για σκυλάκι να καταλήξει το πρόβλημα να είναι Λερναία Ύδρα . Πώς τα καταφέρνουν όμως πάντα τα πραγματικά προβλήματα να τα μετατρέπουν σε μικρότερα όποτε τους βολεύει και απλά να τα χρησιμοποιούν σαν Δούρειο Ίππο για να κάνουν αυτό που τους εξυπηρετεί ; Σε αυτό δεν έχω απάντηση, σίγουρα όμως θα πρέπει να το σκεφτούμε καλύτερα και να προχωρήσουμε σε κάποιες ριζικές αλλαγές στον τρόπο σκέψης μας. Όμως αυτές οι αλλαγές δεν είναι τόσο εύκολες, διότι έχουν να κάνουν με τον τρόπο που μεγαλώσαμε και το τι αντιμετωπίσαμε παλιότερα.
Όπως συμβαίνει πάντα όταν εξετάζεται το ζήτημα της αλλαγής ,θα πρέπει να αξιολογηθούν τρία αλληλένδετα ζητήματα :

1.οι αρχικές αξίες ,στάσεις ,γνώσεις των ανθρώπων και το πόσο ευάλωτοι είναι μπροστά στην άσκηση πίεσης
2.οι τεχνικές που εφαρμόστηκαν από το δράστη της αλλαγής ,το πόσο ακραίες είναι οι συνθήκες μέσα στις οποίες βρέθηκαν οι άνθρωποι ,και η χρονική διάρκεια του διαστήματος για το οποίο το άτομο βρέθηκε απομονωμένο από αντίρροπες ,εξωτερικές επιρροές
3.η κοινωνία μέσα στην οποία θα βρεθεί ο αποδέκτης της διαδικασίας επιρροής :σε ποιο βαθμό θα βρει κάποια υποστήριξη ως προς τις νεοαποκτηθείσες απόψεις του.
Τα Μ.Μ.Ε. χρησιμοποιούν την τακτική του εσκεμμένου επηρεασμού ανθρώπων μέσα από τη διαχείριση μεταβλητών που έχουν να κάνουν με τη υπαγωγή των ανθρώπων σε ομάδες. Ναι αυτό θέλουν να κάνουν , να μας ομαδοποιήσουν και να μπορούν να μας ελέγχουν ευκολότερα. Έτσι υιοθετούν συνεχώς νέες απόψεις –αλλαγές και προσπαθούν να τις υιοθετήσουμε και εμείς .Τι εύκολος στόχος που είμαστε τελικά ! Ήσυχοι ,πιστοί και ευκολόπιστοι. Όμως, όπως προείπα εμείς από τη φύση μας μεγαλοποιούμε τα προβλήματα ή και τις απλές περιγραφές μας ανάμεσα στις συζητήσεις μας. Πως καταφέρνουμε και τα σοβαρά προβλήματα μένουν ανέπαφα και μικραίνουν χωρίς να μας επηρεάζουν;

Ελεγχόμενη διαδικασία υπακοής. Τυφλής υπακοής.
Αυτό συμβαίνει γενικά όχι μόνο από τα Μ.Μ.Ε. αλλά και από τους «ηγέτες» ,τους μεγάλους και τρανούς ανθρώπους της εξουσίας. Ο κόσμος αλλάζει συνεχώς ανα-δομείται και επανα-ερμηνεύεται στα μυαλά των ανθρώπων. Αλλάζει με λίγα λόγια. Όμως αυτή η δόμηση θα πρέπει να χτίζεται πάνω σε πραγματικά συμβάντα τα οποία καθορίζουν και το είδος της αλλαγής . Ελεγχόμενα βέβαια. Έτσι δημιουργούμε πολέμους, ρατσισμό, εργασιακές συγκρούσεις, απολύσεις ,ή προσωπικές εμπειρίες της παιδικής ηλικίας ,του έρωτα της οικογενειακής ζωής ,του πένθους και άλλες καταστάσεις στις οποίες μπορεί να μετέχουμε .
Το γεγονός ότι ο άνθρωπος, όντας μέλος μιας ευρύτερης ομάδας, αλλοιώνει τις πεποιθήσεις και τον τρόπο σκέψης του, επαληθεύτηκε επανειλημμένα από διάφορα πειράματα κοινωνιολόγων. Ένα τέτοιο είναι το γνωστό πείραμα του Αsch, σχετικά με τις πιέσεις της ομάδας για συμμόρφωση. Ο άμεσος στόχος του Asch ήταν η μελέτη των ατομικών και προσωπικών συνθηκών που οδηγούν τα άτομα στο να αντιστέκονται ή να υποχωρούν στις πιέσεις της ομάδας, όταν αυτές γίνονται αντιληπτές ως αντίθετες από την πραγματικότητα. Ο Asch παρουσίαζε σε μια ολιγομελή ομάδα φοιτητών, στην οποία όλοι ήταν συνεργοί του και ένας μόνο ήταν το ανυποψίαστο «θύμα» μια σταθερή γραμμή σύγκρισης και άλλες τρεις άνισες γραμμές. Ζητούσε από τα μέλη της ομάδας να εκφράσουν δυνατά τη άποψή τους για το ποια από τις τρεις γραμμές ταυτιζόταν με τη γραμμή σύγκρισης. Η σωστή απάντηση ήταν εμφανής, όλοι οι συνεργοί του πειραματιστή, όμως, έδιναν λανθασμένη απάντηση. Όταν έφτασε η σειρά του ανυποψίαστου φοιτητή, αυτός έδωσε την ίδια λανθασμένη απάντηση με τους προηγούμενους. Το ανυποψίαστο υποκείμενο, δηλαδή, ερχόταν αντιμέτωπο με μια κατάσταση στην οποία βίωνε έντονη σύγκρουση ανάμεσα στα αντιληπτικά δεδομένα των αισθήσεών του και στις ομόφωνες μαρτυρίες μιας ομάδας ομηλίκων, με αποτέλεσμα να συμμορφωθεί με την «ασφαλή» εκτίμηση των άλλων. Το πείραμα αυτό επαναλήφθηκε με πολλές ομάδες συμμετεχόντων και το αποτέλεσμα ήταν πλειοψηφικά το ίδιο. Αντιστέκονταν στις κρίσεις των άλλων μόνο όσοι συμμετέχοντες είχαν κάποιον συνεργό, που υπερασπιζόταν και αυτός τη σωστή λύση. Φαίνεται, έτσι, ότι μια μειονότητα μπορεί να αντισταθεί στην πλειονότητα, ενώ ένα μοναδικό άτομο τις περισσότερες φορές συμμορφώνεται.
Όλα δείχνουν, επομένως, ότι αυτά που όλοι μας αντιλαμβανόμαστε σαν πραγματικότητα και αυτά που θεωρούμε προσωπική και θεμελιωμένη μας άποψη, είναι συχνά αλήθειες που μας έχουν έμμεσα προωθήσει άλλοι, καθώς σαν άνθρωποι έχουμε από τη φύση μας την τάση να συμμορφωθούμε ώστε να ανήκουμε στην ομάδα. Και με τον τρόπο αυτό μπορούμε εύκολα να χάσουμε την προσωπική μας ελευθερία και να γίνουμε σταδιακά εξαρτημένα πολιτικά και κοινωνικά υποχείρια άλλων. Χρειαζόμαστε απεξάρτηση. Γιατί εξαρτημένος είναι αυτός που τελικά δεν ορίζει τη ζωή του, δεν είναι ελεύθερος να κάνει επιλογές και επομένως απεξάρτηση χρειάζεται αυτός που έχει χάσει τη δυνατότητα να διαθέτει τον εαυτό του όπως θέλει.

Tο πείραμα στο παρακάτω βίντεο



Πηγή: http://ramnousia.blogspot.com