Μαυροπηγή: Το χωριό που μετακινείται προς το ορυχείο...

Πάνω από το ορυχείο της Μαυροπηγής, λίγα μόλις μέτρα μακριά, εκτείνεται το χωριό Μαυροπηγή Κοζάνης. Ούτε τετρακόσια μέτρα δε χωρίζουν το πιο κοντινό σπίτι από το ορυχείο. Στα σπλάχνα του λόφου που είναι κτισμένο το χωριό, κρύβεται λιγνίτης. Αυτό το «δώρο» της φύσης, όμως είναι ταυτόχρονα «βραχνάς» για τους κατοίκους του χωριού.
Τα τελευταία δέκα περίπου χρόνια, το λιγνιτωρυχείο τρώει αχόρταγα το έδαφος, σκάβοντας όλο και πιο βαθιά, όλο και πιο κοντά στον οικισμό. Οι κάτοικοι ζουν σαν πολιορκημένοι από τις εξορυκτικές εργασίες του ορυχείου. Τον Ιούλη του 2010 ένα ρήγμα άρχισε να εμφανίζεται μέσα στο χωριό. Ο οικισμός μετακινείται προς το ορυχείο και οι εξορυκτικές δραστηριότητες του ορυχείου όλο και πλησιάζουν προς τον οικισμό. Το περασμένο καλοκαίρι το ρήγμα μεγάλωσε και βάθυνε. Πρόσφατη μελέτη του Τμήματος Γεωλογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου αναφέρει ανάμεσα σε άλλα πως «ο όγκος του γεωλογικού υποβάθρου και των ιζημάτων κινείται προς τη διεύθυνση των ορυχείων της Μαυροπηγής, επομένως θεωρείται ότι η δημιουργία των επιφανειακών ρωγμώσεων οφείλεται στην εκεί εξορυκτική δραστηριότητα» και πως «τα αποτελέσματα, των αναλύσεων της τεχνικογεωλογικής - γεωτεχνικής μελέτης που πραγματοποιήθηκε, παρουσιάζουν σαφώς την τάση του εδάφους για μετακίνηση μετά τις εκσκαφές».
Κάποια σπίτια θεωρήθηκαν ακατάλληλα και παρ' όλα αυτά καθυστερεί η μετεγκατάσταση του οικισμού
Επιπλέον, τονίζεται ότι «το όλο φαινόμενο είναι σε εξέλιξη με αυξανόμενο ρυθμό το τελευταίο διάστημα. Τα κτίρια που χαρακτηρίστηκαν μαύρα (επικίνδυνα για κατοίκηση) ή καφέ (επικίνδυνα αλλά επισκευάσιμα) δεν έχουν ορισμένη χωροθέτηση, αλλά βρίσκονται διάσπαρτα σε όλο τον οικισμό. Δεν εγγυάται κανείς ότι τα χαρακτηρισμένα ως γαλάζια (μη επικίνδυνα) θα παραμείνουν στην κατάσταση αυτή εσαεί».
Τέλος προτείνονται: «1) ή μετεγκατάσταση όλης της Μαυροπηγής μέσα σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα (π.χ. σε 1 χρόνο), και θεωρούμε ότι η αποσπασματική μετεγκατάσταση προκαλεί μόνο φόβο στο ηθικό των κατοίκων. 2) Επανέλεγχος στο χρόνο αυτό των καφέ και γαλάζιων κτισμάτων από μηχανικούς της περιφέρειας Δυτ. Μακεδονίας (π.χ. αρχές Δεκεμβρίου) και 3) συνέχιση των μετρήσεων με κλισιόμετρα από το Ι.Γ.Μ.Ε. και ΑΝ.ΚΟ. μέχρι το πέρας της οριστικής μετεγκατάστασης της Μαυροπηγής».
Παρόλο που η οργανωμένη και σχεδιασμένη μετεγκατάσταση του οικισμού των περίπου 300 κατοίκων είναι επείγουσα για την ασφάλειά τους, τίποτα δεν έχει γίνει. Αντίθετα, η ΔΕΗ ΑΕ εκμεταλλευόμενη την καθυστέρηση των κυβερνήσεων και των τοπικών αρχών, μεθοδεύει με διάφορους τρόπους τη διάσπαση των κατοίκων και την εξάντλησή τους, να σπάσει η συνοχή τους και να αναγκαστούν να φύγουν σταδιακά μόνοι τους, ώστε η ΔΕΗ ΑΕ να απαλλαγεί από κάθε κόστος και υποχρέωση. Το ίδιο κατάφερε και με τις αναγκαστικές απαλλοτριώσεις καλλιεργήσιμων εκτάσεων. Το διάστημα 1997 - 2011 υπολογίζεται ότι η ΔΕΗ έχει πάρει από τους κατοίκους της Μαυροπηγής περίπου 5.500 στρέμματα.

Το ρήγμα στο χωριό Μαυροπηγή
λέον, στο χωριό κανείς δεν πιστεύει ότι τελικά θα γίνει η μετεγκατάστασή τους, το κόστος της οποίας υπολογίζεται στα 45 εκατ. ευρώ και τα μισά θα τα χαρίσει το κράτος στη ΔΕΗ μαζί με τις εκτάσεις που θα απομείνουν! Εξάλλου, υπάρχει και το προηγούμενο με το χωριό Κόμανος, όπου πριν από τέσσερα περίπου χρόνια, οι κάτοικοι πήραν κάποιες αποζημιώσεις κι έφυγαν ανοργάνωτα, χωρίς μετεγκατάσταση του οικισμού τους. Κι αυτό έγινε όταν πια το χωριό ήταν σαν ένα νησί στη μέση της σκαμμένης από τις εξορύξεις γης.
«Κανείς δεν πιστεύει πια ότι θα γίνει μετεγκατάσταση», λέει στον «Ρ» ο Βαγγέλης, κάτοικος της Μαυροπηγής. «Αλλωστε, κι εκεί που θα μας πάνε θα μεταφέρουμε και τα προβλήματά μας μαζί». Οπως τονίζουν οι κάτοικοι «η μετεγκατάσταση δεν έχει κανένα νόημα αν αφορά μόνο ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι μας. Αν πάμε ακτήμονες και άνεργοι να μείνουμε κάπου τι νόημα έχει;».

Πραγματικός ξεριζωμός
Η Ντίνα γεννήθηκε στη Μαυροπηγή και ζει εκεί με τον άντρα της και τα δυο τους παιδιά. «Πολλά σπίτια έχουν μεγάλα προβλήματα. Εχουν ραγίσματα, ενώ πρέπει να έχουν καθίσει και τα εδάφη, με αποτέλεσμα να μην κλείνουν πόρτες, παράθυρα. Κάθε μέρα δημιουργείται και ένα καινούριο πρόβλημα. Ακούμε διάφορους θορύβους - σαν τριξίματα - ειδικά τη νύχτα που έχει ησυχία, που δεν τους ακούγαμε πριν από μερικά χρόνια. Πάντως, βάσει μελετών, το χωριό μετακινείται προς το ορυχείο».
Φέτος το σχολείο του χωριού έκλεισε, γιατί είναι κοντά στο ρήγμα και θεωρήθηκε ακατάλληλο. Οι μαθητές πηγαίνουν στο διπλανό χωριό και για τη μεταφορά τους πληρώνει ο δήμος, ωστόσο ακούστηκε, ότι από 1/1/2012 ενδέχεται να πληρώνουν οι ίδιοι μισό εισιτήριο.
«Οι κάτοικοι συνεχώς μειώνονται, φεύγουν. Αλλοι από φόβο, άλλοι γιατί τα σπίτια τους θεωρήθηκαν ακατάλληλα. Περίπου 250 κάτοικοι θα έχουμε μείνει τώρα. Φέτος μόνο έφυγαν γύρω στις 15 οικογένειες. Οι 5 πρώτοι που έφυγαν γιατί τα σπίτια τους θεωρήθηκαν ακατάλληλα, πήραν από τη ΔΕΗ το 50% της αξίας του σπιτιού τους, όπως την εκτίμησε η ΔΕΗ. Οχι μόνο τους έδωσαν τα μισά λεφτά, αλλά τα υπολόγισαν και για 600 - 900 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο. Σε άλλους δίνουν 150 ευρώ για ενοίκιο. Στην Πτολεμαΐδα, όμως, δεν είναι τέτοιες οι αξίες των σπιτιών. Πώς θα αγοράσουν σπίτι εκεί; Στην ουσία το χωριό διαλύεται. Αυτό που ήθελε να καταφέρει η επιχείρηση σαν επιχείρηση, το έχει καταφέρει μια χαρά με τον τρόπο της. Για να κερδίσει χρόνο και χρήμα», τονίζει η Ντίνα.
Ταυτόχρονα, σχεδόν οι μισοί κάτοικοι είναι άνεργοι και όσοι εργάζονται στη ΔΕΗ ΑΕ είναι με 2μηνες και 8μηνες συμβάσεις. Οι αγρότες πλέον είναι ελάχιστοι, αφού με αναγκαστικές απαλλοτριώσεις καλλιεργήσιμων εκτάσεων η ΔΕΗ ΑΕ κατάφερε να τους ξεκληρίσει.
«Αν υποθέσουμε ότι θα γίνει η μετεγκατάσταση, σε όσους είμαστε αγρότες δε θα δώσουν τίποτα», συμπληρώνει η Ντίνα. «Δε μας έχουν βάλει απλώς το μαχαίρι στο λαιμό, μας το έχουν ήδη καρφώσει. Εμείς εδώ είχαμε κάποια γη. Με το έτσι θέλω, με αναγκαστικές απαλλοτριώσεις μας την πήραν, χάθηκε η καλλιεργήσιμη γη μέσα στην τελευταία δεκαετία. Οσοι ασχολούνταν με τη γεωργία έμειναν μετέωροι. Δελέαζε τον κόσμο η ΔΕΗ, τους άρπαζε τη γη κι έκανε τη δουλειά της. Γεωργία, κτηνοτροφία θα σβήσουν, γιατί δεν πρόκειται να τους δώσουν γη στο νέο οικισμό, αν υποθέσουμε ότι θα υπάρξει τέτοιος. Γιατί και για τη μετεγκατάστασή μας δουλεύουν όλοι ψιλό γαζί.
Μέχρι να μας αναγκάσουν να φύγουμε, γιατί δεν μπορούμε να ζούμε με το φόβο, ενώ με τη μόλυνση που υπάρχει έχουμε προβλήματα αναπνευστικά. Εμείς δεν καλέσαμε κανένα να έρθει εδώ. Ηρθε μια επιχείρηση - έτυχε να είναι η ΔΕΗ, θα μπορούσε να είναι οποιαδήποτε άλλη - και σου λέει, αυτό είναι κι άμα θέλεις. Και θα μας έρθει να πληρώσουμε και το χαράτσι της ΔΕΗ... Εμείς εδώ επενδύσαμε και φτιάξαμε τη ζωή μας. Χτίσαμε τα σπίτια μας, καλλιεργούσαμε τη γη μας και σήμερα μας παίρνουν τα πάντα και δε μας δίνουν τίποτε. Πραγματικός ξεριζωμός».

Πηγή: Εφημερίδα Ριζοσπάστης - Ελένη ΜΑΪΛΗ