Ενεργειακό "χρυσορυχείο" αποτελούν οι κτηνοτροφικές μονάδες...

Ενεργειακό «χρυσόρυχείο», με μηδενικό κόστος πρώτης ύλης και πολλαπλά οφέλη για την απασχόληση και το περιβάλλον, θα μπορούσαν να αποτελέσουν, στα επόμενα χρόνια, οι κτηνοτροφικές μονάδες στη Βόρεια Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων Ηπείρου και Θεσσαλίας:…
…το δυναμικό παραγωγής βιοαερίου από απόβλητα ζώων, μεταφρασμένο σε μεγαβάτ (MW) ηλεκτροπαραγωγής, εκτιμάται ότι ξεπερνά τα 86 MW, αντίστοιχο με εκείνο τριών μικρών υδροηλεκτρικών σταθμών!
Το μεγαλύτερο δυναμικό εντοπίζεται στην Κ. Μακεδονία (δυνητική παραγωγή 33 MW από βοοειδή και 2 MW από χοίρους), ενώ ακολουθούν Αν.Μακεδονία-Θράκη (συνολικά 16 MW), Θεσσαλία (15 MW), Δ.Μακεδονία (10 MW) και Ήπειρος (10 MW), σύμφωνα με μια πρώτη εκτίμηση του υπάρχοντος δυναμικού, που διατύπωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Κωνσταντίνος Αθανασίου, στέλεχος του Ινστιτούτου Τεχνικής Χημικών Διεργασιών στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ).

Θέρμανση για 10.000 νοικοκυριά από ...αγελάδες γαλακτοπαραγωγής

Σύμφωνα, εξάλλου, με τον λέκτορα της Γεωπονικής Σχολής του Α.Π.Θ. (Εργαστήριο Γεωργικών Κατασκευών και Εξοπλισμού), Θωμά Κωτσόπουλο, η ποσότητα βιοαερίου, που μπορεί να παραχθεί με την αναερόβια επεξεργασία αποβλήτων, μόνο από αγελάδες γαλακτοπαραγωγής στη Β.Ελλάδα, θα μπορούσε να τροφοδοτήσει μονάδες συμπαραγωγής, συνολικής ισχύος 50 MW, με μέση ετήσια παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος 170.000 MWhe (μεγαβατώρων) και θερμικής ενέργειας 195.000 MWh.
Πρόκειται -κατά τον ίδιο- για ποσότητες ικανές να καλύψουν τις ετήσιες ανάγκες σε ηλεκτρικό ρεύμα 34.000 κατοίκων και σε θέρμανση περίπου 10.000 νοικοκυριών. Αντιστοίχως, το θεωρητικό ενεργειακό δυναμικό των βορειοελλαδικών χοιροτροφικών μονάδων, με συντηρητική εκτίμηση, ανέρχεται -κατά τον κ.Κωτσόπουλο- στις 202.615 ΜWh/ετησίως ηλεκτρικής ενέργειας και στις 233.787 MWh/ετησίως θερμικής (χωρίς να λαμβάνεται υπόψη και στις δύο περιπτώσεις το ενεργειακό δυναμικό των αποβλήτων σφαγείων).
Περιοχές με έντονο ενδιαφέρον για την αξιοποίηση αποβλήτων υπάρχουν -κατά τον κ.Κωτσόπουλο- αρκετές στη Β.Ελλάδα: μεταξύ αυτών ο Πεντάλοφος Θεσσαλονίκης (πολλά βουστάσια), η Δράμα (πολλά χοιροτροφεία), η Βρία Πιερίας κ.ά.
Το εγχείρημα της παραγωγής βιοαερίου, μάλιστα, δεν χρειάζεται να το «φορτωθούν» μεμονωμένες μονάδες.
Σύμφωνα με τον κ.Κωτσόπουλο, αν σε μια περιοχή συγκεντρώνονται πολλές κτηνοτροφικές μονάδες θα μπορούσαν να επεξεργάζονται από κοινού τα απόβλητά τους, ενώ στις εγκαταστάσεις τους θα είχαν τη δυνατότητα να διαχειρίζονται και απορρίμματα σφαγείων, ελαιουργείων, τυροκομείων κτλ. Πρωτοβουλίες πρέπει να αναλάβουν οι αγροτικοί συνεταιρισμοί και ομάδες αγροτών, ώστε να συστήσουν εταιρίες από κοινού διαχείρισης αποβλήτων.
Συνολικά στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι παράγονται ετησίως 17.000.000 τόνοι οργανικών αποβλήτων και μπορούν να δημιουργηθούν 10 μονάδες παραγωγής βιοαερίου, σε θέσεις με υψηλό δυναμικό πρώτης ύλης (απόβλητα) και περιβαλλοντικά προβλήματα, λόγω ανεξέλεγκτης διάθεσής τους, όπως επεσήμανε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Χρήστος Ζαφείρης, υπεύθυνος δέσμης έργων βιοαερίου του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ).

Τρένα με καύσιμο ...από αγελάδες στο εξωτερικό, ελάχιστη πρόοδος στην Ελλάδα
Πάντως, ενώ στη Σουηδία κυκλοφορεί ήδη το πρώτο τρένο με καύσιμο ...από λύματα αγελάδων, στην Ελλάδα ελάχιστα έχουν γίνει σε επίπεδο παραγωγής βιοαερίου από κτηνοτροφικές μονάδες (αν και υπάρχει παραγωγή από ΧΥΤΑ, σε Λιόσια, Ταγαράδες κτλ).
Κατά τον κ.Αθανασίου, βασικός αρνητικός παράγοντας είναι το σχετικά μικρό μέγεθος των ελληνικών κτηνοτροφικών μονάδων (η διεθνής εμπειρία έχει δείξει ότι περισσότερο ασφαλή είναι τα οικονομικά μονάδων με 650-700 βοοειδή, ενώ ακόμη καλύτερα στα 3.000-3.500 βοοειδή).
Επίσης, αποτρεπτικά δρουν η απουσία αυστηρού νομικού πλαισίου για τη διαχείριση των ζωϊκών αποβλήτων, η ενδεχόμενη αναποφασιστικότητα των μεγάλων κτηνοτρόφων-επιχειρηματιών να στραφούν σε έναν εντελώς διαφορετικό επιχειρηματικό κλάδο, αυτόν της ηλεκτροπαραγωγής, η γραφειοκρατία και το περίπλοκο νομικό πλαίσιο για τη διάθεση της παραγόμενης ενέργειας στη ΔΕΗ.
Ως αποτέλεσμα, τα έργα ενεργειακής αξιοποίησης βιοαερίου, που βρίσκονται σε λειτουργία στην Ελλάδα, έχουν εγκατεστημένη ισχύ μόνο 41 MWe και "γυρίζουν πλάτη" στα κτηνοτροφικά απόβλητα.
Σύμφωνα με τον κ.Ζαφείρη, στη δεκαετία του 1980 είχαν γίνει προσπάθειες με "επιδεικτικό" χαρακτήρα για ενεργειακή αξιοποίηση βιοαερίου από ζωϊκά/οργανικά απόβλητα στην Ελλάδα. Ωστόσο, σύντομα οδηγήθηκαν σε αχρηστία, λόγω έλλειψης υποδομής, κρατικού ενδιαφέροντος και οικονομικών κινήτρων.
Σήμερα, ωστόσο, προσθέτει, τα δεδομένα έχουν αλλάξει σημαντικά και οι προοπτικές είναι πιο ευοίωνες, λόγω αλλαγής θεσμικού πλαισίου, νέων οικονομικών εργαλείων -προγράμματα ΕΣΠΑ, αναπτυξιακός κτλ- αλλά και των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών (απελευθέρωση αγοράς ηλεκτρικού ρεύματος, ευαισθητοποίηση για το περιβάλλον κτλ).


«Αέρας» Βόρειας Ευρώπης
Εικόνες Βόρειας Ευρώπης θα δούμε σύντομα στην Ελλάδα σε ό,τι αφορά την παραγωγή βιοαερίου από κτηνοτροφικά και αγροτοβιομηχανικά απόβλητα, σύμφωνα με τον κ.Κωτσόπουλο, καθώς -μεταξύ άλλων- με το νέο σχετικό νομοσχέδιο, η τιμή πώλησης της παραγόμενης ενέργειας από τη συγκεκριμένη πηγή τριπλασιάζεται!
Όπως επισημαίνει, με το υπό κατάθεση νομοσχέδιο, η τιμή πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας από βιοαέριο προερχόμενο από τέτοιου είδους απόβλητα διαμορφώνεται στα 220 ευρώ/ΜWh (μεγαβατώρα), έναντι 73 ευρώ στον ισχύοντα Ν.3468/06.
Παράλληλα, το νομοσχέδιο εξαιρεί από την υποχρέωση λήψης άδειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας τους σταθμούς βιοαερίου με εγκατεστημένη ηλεκτρική ισχύ μικρότερη/ίση του 1 MW (και από την υποχρέωση λήψης άδειας εγκατάστασης-λειτουργίας).
Κατά τον ίδιο, η απαραίτητη τεχνογνωσία για τέτοιες μονάδες υπάρχει στην Ελλάδα.
«Απομένουν η ύπαρξη κατάλληλων χρηματοδοτικών προγραμμάτων, που να καλύπτουν μέρος της δαπάνης του αρχικού κόστους εγκατάστασης και η ενημέρωση-ευαισθητοποίηση των εμπλεκόμενων φορέων για να υπάρξει επενδυτικό ενδιαφέρον», υπογραμμίζει και προσθέτει ότι τέτοιες επενδύσεις θα δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας, τόσο στο στάδιο κατασκευής, όσο και δημιουργίας, θα φέρουν πρόσθετο εισόδημα στους κτηνοτρόφους, θα αποδώσουν ενέργεια ικανή να θερμάνει κατοικίες και εγκαταστάσεις και, κυρίως, προστατεύουν το περιβάλλον.

«Τέτοιες επενδύσεις απαιτούν μεγάλες αντοχές»
Κόντρα στο ρεύμα, που κρατάει τους Έλληνες κτηνοτρόφους-επιχειρηματίες μακριά από την παραγωγή βιοαερίου, κινήθηκε ο Βαγγέλης Χήτας της ΦΑΡΜΑ ΧΗΤΑΣ ΑΕ στο Ν.Αρτας. Ο κ.Χήτας λειτουργεί εδώ και ενάμιση χρόνο εγκατάσταση βιοαερίου 1MW στην πρότυπη κτηνοτροφική μονάδα 2.000 χοιρομητέρων, που δημιούργησε στη Φιλιππιάδα. Το όλο εγχείρημα, κόστους 15 εκατ. ευρώ (χοιροτροφείο/βιοαέριο), όπως λέει, απαιτεί «να έχεις εκτεταμένη εμπειρία, μεγάλες αντοχές και διάθεση για τρέξιμο όλη μέρα με χαρτιά».
Όπως υποστηρίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, αποφάσισε να δημιουργήσει τη μονάδα με έμπνευση από αντίστοιχες εγκαταστάσεις, που είδε σε ταξίδια του στο εξωτερικό και με πρωταρχικό κίνητρο το ενδιαφέρον του για την προστασία του περιβάλλοντος. «Αν κάποιος σκεφτεί μια τέτοια επένδυση καθαρά με οικονομικό κίνητρο, στις σημερινές συνθήκες τουλάχιστον, ενδεχομένως θα την απορρίψει», σημείωσε.

Δεξαμενή 3.000 κυβικών και 24 κρίσιμες ημέρες
Πώς όμως λειτουργεί η μονάδα; Τα ζωϊκά απόβλητα, που διοχετεύονται σε υπόγεια κανάλια, ώστε η μονάδα να είναι καθαρή, μπαίνουν -κατά τον κ.Χήτα- σε έναν τεράστιο "χωνευτή" (δεξαμενή 3.000 κυβικών!) σε τακτά χρονικά διαστήματα.
Εκεί παστεριώνονται, αδρανοποιούνται και αναμοχλεύονται και σε διάστημα 24-32 ημερών αποσυντίθενται, παράγοντας άχρωμο και άοσμο μεθάνιο, πλούσιο σε ενέργεια! Μέρος της παραγόμενης ενέργειας καλύπτει, κατά τον κ.Χήτα τις ανάγκες της ίδιας της μονάδας και το υπόλοιπο πωλείται στη ΔΕΗ.

Ενέργεια από τυρόγαλα, κοπριά και απορρίμματα τροφίμων
Στην περιοχή της Καβάλας, άλλωστε, η εισηγμένη βιομηχανία ΚΡΕ.ΚΑ ΑΕ φιλοδοξεί να παράγει περισσότερα από νωπό και κατεψυγμένο κρέας.
Ετσι, ολοκλήρωσε την εγκατάσταση μονάδας αναερόβιας επεξεργασίας στην Πέρνη, κόστους περίπου 3 εκατ. ευρώ, με επιδότηση 50% και με αναμενόμενη παραγωγή βιοαερίου 675 κυβικών/ημέρα, ηλεκτρικής ενέργειας 1.400 Kwh/ημέρα και θερμικής 2.275 Kwh/ημέρα.
Η μονάδα χρησιμοποιεί ως πρώτη ύλη απόβλητα σφαγείου, κοπριές, λάσπες και νερό βιολογικού καθαρισμού (και τρίτων).
Μιλώντας πρόσφατα σε σεμινάριο του ΚΑΠΕ, ο υπεύθυνος της μονάδας, Λευτέρης Κιουτσόκωστας επεσήμανε ότι τα οφέλη της επένδυσης είναι οικονομικά και περιβαλλοντικά, αφού επαναχρησιμοποιούνται πρώτες ύλες, μειώνεται ο όγκος απορριμμάτων που καταλήγουν σε ΧΥΤΑ, δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας και στα "ταμεία" μπαίνουν έσοδα από ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση.
Μονάδα βιοαερίου από αναερόβια βιολογική επεξεργασία υγρών αποβλήτων διαθέτει και η βιομηχανία τροφίμων ΖΑΝΑΕ, με έδρα τη Θεσσαλονίκη, ενώ μέθοδο παραγωγής ενέργειας από λύματα τυρόγαλου, εφαρμόζει η γαλακτοβιομηχανία ΤΥΡΑΣ στα Τρίκαλα. Από τα λύματα της επεξεργασίας του τυρόγαλου, παράγεται βιοαέριο και στη συνέχεια μετατρέπεται σε ενέργεια, που καλύπτει έως 70% των ενεργειακών αναγκών της γαλακτοβιομηχανίας. Προσπάθεια για εγκατάσταση μονάδας βιοαερίου έχει ξεκινήσει και σε χοιροστάσιο στην Αλεξάνδρεια Ημαθίας.

Κόστος και χρόνος απόσβεσης
Το κόστος δημιουργίας μιας εγκατάστασης βιοαερίου (αναερόβιας χώνευσης) σε κτηνοτροφική μονάδα είναι αρκετά υψηλό, αλλά αποσβένεται σχετικά γρήγορα.
Σύμφωνα με τον κ.Αθανασίου, μια μέση εκτίμηση κόστους αρχικής επένδυσης είναι τα 5.000 ευρώ/kW, η οποία μπορεί να ξεπεράσει τα 6.000 ευρώ για μικρές μονάδες προηγμένης τεχνολογίας ή να πέσει στις 3.000 για μεγάλες μονάδες συμβατικής τεχνολογίας (το κόστος πάγιας επένδυσης ελαττώνεται όσο μεγαλώνει η μονάδα).
Όπως εξηγεί ο κ.Αθανασίου, για μια μονάδα 650 βοοειδών για παράδειγμα (ικανή να παράγει 100 kWe), το κόστος εγκατάστασης κυμαίνεται στα 300.000-500.000 ευρώ. Ο δε χρόνος αποπληρωμής της αρχικής επένδυσης ξεκινά από πέντε έτη και φτάνει μέχρι τα επτά-οκτώ. Με το σύνηθες στην Ελλάδα καθεστώς επιδότησης (40% στην αρχική επένδυση), ο χρόνος αποπληρωμής πέφτει ακόμη και στην τριετία.
Βέβαια, το κόστος εξαρτάται από παράγοντες όπως η δυνατότητα διάθεσης παραγόμενης θερμότητας, το μέγεθος της μονάδας και τα περιθώρια διάθεσης υπολειμμάτων της διεργασίας, π.χ, ως λίπασμα.

Από την κτηνοτροφική μονάδα ...στο ρεζερβουάρ: η εικόνα στην ΕΕ
Τί γίνεται στο εξωτερικό; Η Σουηδία έχει προ πολλού βρει τον τρόπο να συνδέει κτηνοτροφικές μονάδες, βιολογικούς καθαρισμούς και ΧΥΤΑ με το ...ρεζερβουάρ των οχημάτων. Σύμφωνα με στοιχεία του Swedish Gas Center, που έθεσε στη διάθεση του ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ.Ζαφείρης, το 2007 κυκλοφορούσαν στη χώρα 5.298 οχήματα με καύσιμο μεθάνιο, εκ των οποίων 4.519 επιβατικά, 225 φορτηγά και 554 λεωφορεία, καθώς και ένα τρένο, που χρησιμοποιεί ως καύσιμο βιοαέριο από απόβλητα αγελάδων.
Οι κάτοχοι οχημάτων με καύσιμο βιοαέριο (φυσικά υπάρχουν τα αντίστοιχα πρατήρια) έχουν προνόμια: δωρεάν στάθμευση σε πολλές πόλεις, απαλλαγή από τέλη κυκλοφορίας/διόδια στην πόλη της Στοκχόλμης, ακόμη και ετήσια φοροαπαλλαγή 450 ευρώ για επαγγελματικά οχήματα.
Τα ταξί με βιοαέριο κινούνται σε ειδικές λωρίδες, ενώ προβλέπεται μείωση έως και 40% του φόρου, για εταιρίες που χρησιμοποιούν βιοαέριο.
Τέλος, δεν υπάρχει φορολογία στο βιοαέριο (μόνο ΦΠΑ).
Σύμφωνα με τον κ.Αθανασίου, η συνολική παραγωγή βιοαερίου στην ΕΕ ανέρχεται σε περίπου 12 δισ. κυβικά ετησίως, από έναν εκτιμώμενο όγκο 100 δισ. κυβικών, ενώ το 2020, το 35% των ζωϊκών αποβλήτων στην ΕΕ προβλέπεται να διοχετεύονται σε μονάδες βιοαερίου.
Το θερμικό περιεχόμενο του παραγόμενου βιοαερίου στην ΕΕ αντιστοιχεί σήμερα σε περίπου 8 εκατ. τόνους πετρελαίου.

Πηγή: Pellanews