Το υπόμνημα του νομάρχη Κοζάνης στο Συνήγορο του Πολίτη...

Τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά του Νομού Κοζάνης δεν θα διαφοροποιούνταν ουσιαστικά απ΄ αυτά ενός τυπικού επαρχιακού Νομού, εάν δεν υπήρχαν τα πλούσια κοιτάσματα λιγνίτη στην περιοχή. Το ορυκτό αυτό που σε αφθονία βρίσκεται στο υπέδαφος του Νομού, αποτέλεσε και αποτελεί πρωτεύοντα άξονα της οικονομικής δραστηριότητας της περιοχής, είναι όμως ταυτόχρονα και η κύρια πηγή ρύπανσης και υποβάθμισης του περιβάλλοντος.
Η ηλεκτροπαραγωγή της χώρας μας στηρίζεται κατά ποσοστό περίπου 60% στην αξιοποίηση του λιγνίτη, του οποίου τα μεγαλύτερα κοιτάσματα βρίσκονται στην Δυτική Μακεδονία και συγκεκριμένα στη λεκάνη Κοζάνης – Πτολεμαΐδας – Αμυνταίου – Φλώρινας. Στο Νομό Κοζάνης, λειτουργούν σήμερα 4 λιγνιτωρυχεία (Νοτίου Πεδίου, Καρδιάς, Κυρίου Πεδίου, Νότιο-Δυτικού Πεδίου και τμήμα του Αμυνταίου)και περίπου 200.000 στρ. γης θα διαταραχθούν. Το 2007 η παραγωγή λιγνίτη ανήλθε σε 55 εκατομμύρια τόνους.

Οι ενεργειακές μονάδες του Νομού Κοζάνης είναι:
 ΑΗΣ Πτολεμαΐδας (4 μονάδες) 620 MW
 ΑΗΣ Καρδιάς (4 μονάδες) 1250 MW
 ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου (5 μονάδες) 1595 MW
 ΑΗΣ ΛΙΠΤΟΛ (2 μονάδες) 43 MW

Στο Νομό Κοζάνης υπάρχει και ένας ΥΗΣ παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας αποτελούμενος από 3 μονάδες συνολικής ισχύος 375 MW. Για τη λειτουργία του χρησιμοποιούνται τα νερά της τεχνητής λίμνης Πολυφύτου. Από τα νερά της λίμνης καλύπτονται και οι ανάγκες τροφοδοσίας των ΑΗΣ, ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη η κατασκευή από τη ΔΕΗ Α.Ε. του φράγματος και ΥΗΣ Ιλαρίωνα, επί του ποταμού Αλιάκμονος και στα ανάντι της λίμνης Πολυφύτου.
Για όλες τις ενεργειακές εγκαταστάσεις στο Νομό μας, έχουν εγκριθεί περιβαλλοντικοί όροι για τη λειτουργία τους, κάποιων όμως έχει λήξει η χρονική ισχύς τους και εκκρεμεί στο Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. η ανανέωση τους. Συγκεκριμένα, έχουν λήξει οι περιβαλλοντικοί όροι για τον ΑΗΣ Καρδιάς από 31-8-08 και η ΔΕΗ υπέβαλε αίτηση στο Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. για ανανέωση των περιβαλλοντικών όρων. Οι Περιβαλλοντικοί Οροι του ΑΗΣ Πτολεμαϊδας έληξαν από 31-8-08 και υπεβλήθη αίτηση για ανανέωσή τους την 3-7-08. Το ίδιο ισχύει και για το εργοστάσιο λιγνιτοπλίνθων και ξηρού λιγνίτη.
Η λειτουργία των θερμικών μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, οδηγεί σε σημαντική επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Είναι γνωστά τα σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα του Νομού Κοζάνης και ιδιαίτερα της ευρύτερης περιοχής Εορδαίας και τα οποία συμβάλλουν με καθοριστικό τρόπο στην άμεση υποβάθμιση της, κατατάσσοντάς την στις πλέον επιβαρημένες περιοχές όχι μόνο της χώρας, αλλά και της Ευρώπης, επιβαρύνοντας πολύπλευρα την αειφορία της.
Η εξορυκτική δραστηριότητα έχει προκαλέσει σοβαρότατες επιπτώσεις, όπως καταστροφή της συνέχειας των γεωλογικών επιφανειών, του ανάγλυφου του εδάφους, καθώς επίσης και των εδαφών που δημιουργήθηκαν με φυσικές διαδικασίες, ποιοτική υποβάθμιση των νερών και πτώση του υπόγειου υδροφορέα. Μέχρι σήμερα, έχουν αποκατασταθεί εκτάσεις 32.800 στρέμματα, εκ των οποίων 20.050 στρ. δασικές, 10.000 στρ. γεωργικές, 1.500 στρ. διαστρωθείσες μη αποκατεστημένες και 66.000 τ.μ. στα οποία έχει φυτευτεί οπωρώνας.
H επαναπόδοση των αποκατεστημένων εκτάσεων στην τοπική κοινωνία, για επιχειρηματική αξιοποίηση, αποτελεί την αιχμή των διεκδικήσεών μας και δίκαιο καθολικό αίτημα του τόπου μας, που από τα σπλάχνα του διέθεσε έναν δικό του φυσικό πόρο δηλαδή τον λιγνίτη, με σκοπό το Εθνικό όφελος.
Η μη πλήρης εφαρμογή των αποφάσεων έγκρισης περιβαλλοντικών όρων καθώς και η καταστρατήγηση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας από τη ΔΕΗ Α.Ε., όξυναν τα περιβαλλοντικά προβλήματα της περιοχής και υπονόμευσαν τις προοπτικές αειφόρου ανάπτυξης. Η συνεχιζόμενη αυτή κατάσταση, πέρα από τις αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον της περιοχής μας και στην υγεία των κατοίκων της, υποβαθμίζει την εικόνα της Πολιτείας στο σύνολό της, αφού μία από τις σημαντικότερες διατάξεις του Ν1650/86 ακυρώνεται στη πράξη και καταντά κενό γράμμα.
Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης, μετά από απόφαση του Νομάρχη, συγκρότησε Επιτροπή για έλεγχο των ορυχείων της περιοχής, όσον αφορά την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων, από υπαλλήλους διαφόρων ειδικοτήτων. Η Επιτροπή υπέβαλε τις παρατηρήσεις της και ακολούθως έγιναν οι απαραίτητες ενέργειες προς τη ΔΕΗ Α.Ε. και το Υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ.
Η Επιτροπή συνεκτιμώντας το γεγονός ότι τα ορυχεία αποτελούν μεγάλες εκτάσεις εκμετάλλευσης, την αναγκαιότητα λειτουργίας αυτών των ορυχείων για την ενεργειακή παραγωγή της χώρας , αλλά και το επιβαρημένο περιβάλλον της περιοχής καθώς και την ανάγκη πρόβλεψης και σωστού σχεδιασμού για την όσο το δυνατόν καλύτερη και πληρέστερη αποκατάσταση της περιοχής πρότεινε όπως:
• Ενημερωθεί εγγράφως το ΥΠΕΧΩΔΕ για τα συμπεράσματα και τις προτάσεις της, καθώς και τις αντικειμενικές δυσκολίες ελέγχου μόνο από το Τμήμα Περιβάλλοντος της Ν.Α. Κοζάνης.
• Ανατεθεί από τη Νομαρχία σε ιδιωτικούς φορείς η διεξαγωγή μετρήσεων των διαφόρων παραμέτρων για τη διασταύρωση των αποτελεσμάτων των μετρήσεων της ΔΕΗ Α.Ε. και τον έλεγχο της αξιοπιστίας τους.
• Γίνει εισήγηση στο ΚΕΠΠΕ και στην ΕΥΕΠ για έλεγχο και επιβολή διοικητικών κυρώσεων στη ΔΕΗ Α.Ε., για τη μη τήρηση των περιβαλλοντικών όρων.
• Αναθεωρηθούν όλες οι ΕΤΜΕ (Ειδικές Τεχνικές Μελέτες Εφαρμογής) και να προβλεφθεί η αναθεώρηση τους ανά πενταετία.
• Να περιοριστεί η χρήση της ακακίας , η οποία χρησιμοποιείται σχεδόν κατά αποκλειστικότητα (αποκατάσταση ορυχείου Αμυνταίου στο τμήμα που εμπίπτει στο Νομό), παρά τα όποια πλεονεκτήματα προβάλλονται από τη ΔΕΗ Α.Ε. ( μειωμένο κόστος – αμεσότερη κάλυψη των επιφανειών).
• Επανεξεταστεί το θέμα δημιουργίας λιμνών στους χώρους εκμετάλλευσης, δεδομένου του σημερινού αρνητικού ισοζυγίου του νερού στη περιοχή και του μεγάλου βάθους του εγκοίλου.

Όσον αφορά στα νερά, οι επιφανειακές εκμεταλλεύσεις της ΔΕΗ Α.Ε. μεταβάλλουν το καθεστώς των υπόγειων και επιφανειακών νερών της περιοχής .
Οι κυριότερες μεταβολές είναι :
• Πτώση της στάθμης με συνεπακόλουθο τη μείωση της παροχής των υδροληπτικών έργων.
• Μείωση της παροχής υδρορευμάτων και ταπείνωση της στάθμης των λιμνών.
• Υποβάθμιση ποιότητας των νερών των επιφανειακών και υπόγειων αποδεκτών, λόγω της απόρριψης νερών από τις αποστραγγίσεις στα ορυχεία.
• Επεμβάσεις μεγάλης κλίμακας στο περιβάλλον για προστασία των ορυχείων (π.χ. μετατοπίσεις κοίτης χειμάρρων, υδρορεμμάτων κλπ).

Από τη λειτουργία των ΑΗΣ στη περιοχή, το σημαντικότερο πρόβλημα είναι οι υπερβάσεις στις εκπομπές αιωρουμένων σωματιδίων που παρατηρούνται σε καθημερινή βάση, σύμφωνα με μετρήσεις που πραγματοποιούνται από την επιχείρηση.
Από το 1992 στο Νομό Κοζάνης ήταν εγκατεστημένοι τρεις (3) σταθμοί μέτρησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, συνδεδεμένοι με το Εθνικό Σύστημα, εξοπλισμένοι με τις συσκευές μέτρησης ΝΟ2, SO2, PM-10, O3 καθώς και τα απαραίτητα όργανα βαθμονόμησης με τα παρελκόμενά τους. Στο σταθμό Κοζάνης υπάρχουν εκτός των άλλων και όργανα μέτρησης Ολικών Αιωρούμενων Σωματιδίων (TSP) και CO. Όλα τα όργανα πλην των οργάνων μέτρησης TSP και CO είναι εκτός λειτουργίας, λόγω παλαιότητας. Το ΥΠΕΧΩΔΕ προκήρυξε το 2004 διαγωνισμό για την προμήθεια εξοπλισμού νέας τεχνολογίας για αντικατάσταση του παλαιού , πλην όμως ο διαγωνισμός ακυρώθηκε.
Το Τμήμα Περιβάλλοντος της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης (Ν.Α.) Κοζάνης είναι απευθείας συνδεδεμένο, μέσω τηλεφωνικού δικτύου, με τον κεντρικό σταθμό δικτύου μετρήσεων ατμοσφαιρικής ρύπανσης της ΔΕΗ Α.Ε., καθ΄ υπαγόρευση των περιβαλλοντικών όρων για τη λειτουργία των εγκαταστάσεων της στο Νομό μας, πλην όμως, είναι αδύνατος ο έλεγχος αξιοπιστίας των μετρήσεων αυτών, λόγω έλλειψης του ανάλογου εξοπλισμού και λόγω παλαιότητας του υφισταμένου.
Στο χάρτη σημειώνονται οι θέσεις εγκατάστασης των σταθμών της ΔΕΗ Α.Ε. για τη μέτρηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

Υπάρχουν σταθμοί στους παρακάτω οικισμούς του Νομού Κοζάνης :
- Κάτω Κώμη
- Πετρανά
- Κοιλάδα
- Ποντοκώμη
- Μαυροπηγή
- Άρδασσα
- Περδίκκας

Η συνέχεια της ανάρτησης στο site του Συλλόγου μας www.pontokomi.com