Έπρεπε να μεταφέρουν τους νεκρούς τους στο κοιμητήριο της Πτολεμαΐδας, όταν έλαβαν ειδοποιητήρια που ανέφεραν πως αν δεν προχωρήσει το ορυχείο θα επηρεαστεί η επάρκεια ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας για το καλοκαίρι.
«Όλες οι αναμνήσεις από τα παιδικά χρόνια είναι εδώ και μάλιστα σε τοπία που δεν υπάρχουν πια. Όλη η έκταση του ορυχείου που βλέπετε ήταν το δάσος του χωριού που εμείς μεγαλώσαμε σαν πιτσιρικάδες, εκεί γιορτάζαμε τις πρωτομαγιές, εκεί ήταν το γήπεδο. Ο οικισμός πορεύτηκε για χιλιετίες, πέρασε πολέμους και τελικά διαλύθηκε στο βωμό της ανάπτυξης» λέει ο Τάσος Εμμανουήλ.
Όπως εξηγεί ο πρώην κοινοτάρχης, δεν έχουν εγκαταλείψει όλοι οι κάτοικοι το χωριό. Ένα ζευγάρι ηλικιωμένων αρνούνται να φύγουν από το σπίτι τους και ζουν χωρίς ρεύμα και νερό, όπως και μία οικογένεια κτηνοτρόφων. «Είναι δύο αδέρφια, ασχολούνται με την κτηνοτροφία και μένουν εδώ με την μάνα τους που είναι άρρωστη. Φροντίζουν το κοπάδι και τη μάνα τους χωρίς ρεύμα και νερό. Είναι σε ηλικία που αν εργάζονταν στη ΔΕΗ θα είχαν βγει στη σύνταξη, αλλά τώρα, αν δεν δουλέψουν με το κοπάδι, δεν έχουν καμία εναλλακτική. Βλέπετε η ανάπτυξη ήρθε αλλά όχι για όλους».
Η μάνα μου είναι μεγάλη σε ηλικία και δεν θέλει να φύγει. Αν την πάω στο άλλο χωριό θα τη χάσουμε πιο νωρίς. Θα τη φάει η μοναξιά.
Με τα χρήματα που πήρε από την αποζημίωση για τη μετεγκατάσταση του οικισμού αγόρασε σπίτι σε ένα διπλανό χωριό για να μπορεί να αποθηκεύει το γάλα από τα κατσίκια. Η ζωή και η δουλειά του όμως παραμένουν στη Μαυροπηγή. «Η μάνα μου είναι μεγάλη σε ηλικία και δεν θέλει να φύγει. Αν την παω στο άλλο χωριό θα τη χάσουμε πιο νωρίς. Θα τη φάει η μοναξιά. Εδώ κάποια στιγμή θα σταματήσω για λίγο τη δουλειά, θα πεταχτώ πέντε λεπτά να τη δω. Αν είναι στο άλλο χωριό δεν θα μπορώ να το κάνω. Είναι δύσκολη η δουλειά, είμαι στο πόδι όλη μέρα».
«Ζητάνε πίσω τις αποζημιώσεις»
Ο Νίκος και οι υπόλοιποι πρώην κάτοικοι της Μαυροπηγής καλούνται να επιστρέψουν ένα μεγάλο μέρος των αποζημιώσεων που έλαβαν από τη ΔΕΗ για να φύγουν από τον οικισμό. «Πήραμε 75 εκατομμύρια και τώρα μας ζητάνε πίσω το 47%» υποστηρίζει ο Τάσος Εμμανουήλ, διευκρινίζοντας πως η εταιρεία προσέβαλε την πρωτόδικη απόφαση που όριζε την προσωρινή τιμή μονάδας και πέτυχε σημαντική μείωση στον Άρειο Πάγο.
Από πλευράς της η ΔΕΗ υποστηρίζει ότι αυτή είναι μια διαδικασία που πάντα ακολουθείται, όμως ο Τάσος Εμμανουήλ κάνει λόγο για ανακολουθία της επιχείρησης και της πολιτείας απέναντι στους κατοίκους ενός οικισμού που στις τελευταίες εκλογές είχε 1039 ψηφοφόρους. «Δεν επιλέξαμε εμείς πότε θα φύγουμε. Αφήσαμε τα σπίτια μας υπό την απειλή ενός ρήγματος που είχε προκληθεί από τη δραστηριότητα του ορυχείου. Εκπρόσωπος της επιχείρησης είχε έρθει στον οικισμό την περίοδο που είχαν δημιουργηθεί αυτά τα προβλήματα και βρέθηκαν δώδεκα στελέχη της εταιρείας κατηγορούμενα μετά από αυτόκλητη εισαγγελική παρέμβαση. Τότε μας έλεγαν ότι επειδή δεν έχουν εκδικαστεί οι αποζημιώσεις, έχουν οι ίδιοι αποτιμήσει το 50% και το υπόλοιπο που θα λάβουμε είναι αυτό που θα ορίσει το δικαστήριο ως προσωρινή τιμή μονάδος. Εισέπραξαν λοιπόν οι κάτοικοι τα χρήματα, άδειασαν βεβιασμένα τον οικισμό και κατόπιν η επιχείρηση προσέφυγε στο εφετείο για τον προσδιορισμό της τελικής τιμής μονάδος. Να σημειωθεί ότι τα στελέχη της αθωώθηκαν επειδή κατέβαλαν αυτά τα χρήματα. Και κάτοικοι που τα εισέπραξαν και αγόρασαν σπίτια υπό πίεση, τώρα κινδυνεύουν να χάσουν για ακόμα μια φορά τις περιουσίες τους».
Πώς γίνεται νομάρχης να έχει την ιδιότητα του διευθυντή απαλλοτριώσεων στη ΔΕΗ;
Ο πρώην κοινοτάρχης και λογιστής στο επάγγελμα κάνει λόγο για δεσπόζουσα θέση της ΔΕΗ στην περιοχή και κατάληψη κάθε θέσης εξουσίας στην τοπική αυτοδιοίκηση και την κεντρική πολιτική σκηνή. «Μπορούν να το κάνουν αυτό γιατί ακόμα μπορούν και τάζουν τις οκτάμηνες συμβάσεις εργασίας» τονίζει επισημαίνοντας ότι αυτό εμπεριέχει σύγκρουση συμφερόντων που ο ίδιος είχε καταγγείλει στον Ευρωπαίο Επίτροπο Περιβάλλοντος. «Πώς γίνεται νομάρχης να έχει την ιδιότητα του διευθυντή απαλλοτριώσεων στη ΔΕΗ; Ποια είναι η θέση του, να υπερασπίζεται τα συμφέροντα των ανθρώπων που τον εξέλεξαν ή να προσπαθεί να μειώσει τα τμήματα των απαλλοτριώσεων; Πώς γίνεται διευθυντικό στέλεχος της επιχείρησης επιφορτισμένο με το έργο της τήρησης των περιβαλλοντικών όρων να έχει τη διπλή ιδιότητα του αιρετά εκλεγμένου νομαρχιακού συμβούλου υπεύθυνου του τμήματος πολεοδομίας περιβάλλοντος, το οποίο ήταν επιφορτισμένο για λογαριασμό της πολιτείας να επιβλέπει την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων. Γιάννης πίνει Γιάννης κερνάει!»
Η ζωή στο χείλος του γκρεμού
Ακόμα ένας οικισμός που εκκενώθηκε έκτακτα είναι οι Ανάργυροι, ένα χωριό σε απόσταση 16 χιλιομέτρων από την Πτολεμαΐδα, δίπλα στο ορυχείο και τον ΑΗΣ Αμυνταίου. Στις 10 Ιουνίου του 2017, o Άκης Πινόπουλος ξεκίνησε από το χωριό με το αγροτικό φορτηγό του πατέρα του που ήταν γεμάτο τριφύλλι από τα κτήματά τους. Για να φτάσει στον προορισμό του διέσχισε τον κεντρικό δρόμο που περνούσε δίπλα από το ορυχείο Αμυνταίου. Όταν επέστρεψε διαπίστωσε έκπληκτος ότι ο δρόμος δεν υπήρχε. Λίγη ώρα πριν, ο πρόεδρος του χωριού Γιώργος Τσισμαλίδης άκουσε έναν εκκωφαντικό θόρυβο. «Γυρίζω κάτω και βλέπω το ορυχείο να καταρρέει. Δεν μπορώ να σου περιγράψω πώς ένιωσα. Είμαι υπάλληλος της ΔΕΗ, εκεί μέσα είναι η δουλειά μου. Από τη μια να βλέπω το βουνό να φεύγει και να καταπλακώνουν το χώρο που εργάζομαι κι από την άλλη να κοιτάζω το χωριό μου, το σπίτι μου και να λέω τι θα απογίνουμε;»
Με αυτό που έγινε με πέθανε κι ο σύζυγος. Άγχος άγχος πώς θα φύγουμε πώς θα πάμε στην Πτολεμαΐδα.
«Το σπίτι μου είναι στην κόκκινη ζώνη. Φοβάμαι αλλά που να πάω; Έχω μηχανήματα, χωράφια, πρόβατα, η Πτολεμαΐδα είναι 16 χιλιόμετρα μακριά, πρέπει να πηγαινοέρχεσαι όλη μέρα» πρόσθεσε ο Μιχάλης Μπίτας.
Τα περισσότερα κτίρια στους Αναργύρους είχαν ρωγμές πολύ πριν τη 10η Ιουνίου του 2017 καθώς η περιοχή βίωνε κατά καιρούς (μικρότερα) φαινόμενα εδαφικών υποχωρήσεων. Μελέτες που πραγματοποίησε η ΔΕΗ και το υπουργείο Περιβάλλοντος έδειξαν ότι αυτό οφείλεται σε ένα πολυπαραγοντικό και σύνθετο φυσικό φαινόμενο, το οποίο η εταιρεία δεν μπορούσε να προβλέψει.
Μεταγενέστερο πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη ωστόσο, επισημαίνει ότι η ΔΕΗ είχε στα χέρια της από το 2010 μελέτη του Ινστιτούτου Γεωτεχνικών και Μεταλλευτικών Ερευνών που συμπέραινε πως για να μην διευρυνθεί η ήδη πληγείσα από τα φαινόμενα εδαφικών υποχωρήσεων περιοχή «θα πρέπει να μην ανορυχθεί καμία νέα γεώτρηση και να μην προωθηθεί το μέτωπο των εκσκαφών». Όπως αναφέρει το ίδιο πόρισμα, η εταιρεία δεν απέστειλε τα συμπεράσματα της εν λόγω μελέτης στο υπουργείο Περιβάλλοντος και συνέχιζε τη λειτουργία του ορυχείου χωρίς λήψη προληπτικών μέτρων και χωρίς εγκεκριμένους περιβαλλοντικούς όρους.
Στο καφενείο του χωριού, ο ιδιοκτήτης και πρώην πρόεδρος της κοινότητας Βασίλης Σωτηρόπουλος εξηγεί το σύνθετο φυσικό φαινόμενο με απλά λόγια: «Το χωριό μας βρίσκεται σε πλαγιά πάνω από ένα ορυχείο. Τι το συγκρατεί; Το έδαφος και ο υδροφόρος ορίζοντας. Όταν τραβάς τα νερά για να κάνεις εξόρυξη τι θα γίνει; Εδαφικές υποχωρήσεις. Κάποιοι ήθελαν να το περάσουν ως φυσικό φαινόμενο αλλά είναι ο τρόπος που λειτουργεί το ορυχείο. Είναι δυνατόν να σκάβεις 250 μέτρα οριζόντια; Έπρεπε πριν από χρόνια να “σηκώσουν” το χωριό για να απλωθεί το ορυχείο».
Μας έλεγαν ψέματα. Ότι δεν φταίει η ΔΕΗ, ότι είναι φυσικό φαινόμενο. Δεν είναι φυσικό φαινόμενο είναι προκλητή κατολίσθηση με ευθύνη της ΔΕΗ.
Ο Γιώργος Θεοδωρίδης δούλεψε 27 χρόνια μέσα σε αυτό το ορυχείο. «Ήταν γεμάτο ρήγματα και δεν ένοιαζε κανέναν αν σπάσει εκείνο το κομμάτι και φύγω στο γκρεμό 25 μέτρα βάθος», περιγράφει στο Solomon MAG. «Ένα χρόνο πριν τους έλεγα ότι δεν πάμε καλά. Εκεί που έγινε η κατολίσθηση ρίχνανε κάθε μέρα χαλίκια για να σταθεροποιήσουν το έδαφος και να περνάνε οι εργαζόμενοι. Κι εδώ στο χωριό μπαλώνανε τους δρόμους να μην φαίνονται οι ρωγμές. Μας έλεγαν ψέματα. Ότι δεν φταίει η ΔΕΗ, ότι είναι φυσικό φαινόμενο. Δεν είναι φυσικό φαινόμενο είναι προκλητή κατολίσθηση με ευθύνη της ΔΕΗ».
Καθώς οι εν λόγω κίνδυνοι είχαν διαπιστωθεί από το 2007, ο νόμος 3937 του 2011 προέβλεπε μετεγκατάσταση του οικισμού με ισομερισμό της σχετικής δαπάνης μεταξύ του κράτους και της ΔΕΗ. Ωστόσο, ο νόμος του 2017 που θέσπισε την αναγκαστική απαλλοτρίωση του οικισμού μετακύλησε τη δαπάνη εξ ολοκλήρου στο ελληνικό δημόσιο. Αυτό σημαίνει ότι οι κάτοικοι πιθανότατα θα λάβουν λιγότερα χρήματα ως αποζημίωση από τα 42 εκατομμύρια ευρώ που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο ταμείο της περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας γι’ αυτό το σκοπό.
«Εγώ μπήκα στο σπίτι το 1991. Με αυτό το σπίτι, με υπόγειο, στάβλο για τα ζώα, αποθήκες, βγαίνει μια γενιά, 50 χρόνια ζει μια οικογένεια άνετα. Ποιος θα μας το αποζημιώσει αυτό; Πάνε τα χωράφια μας πάνε και τα λεφτά μας» λέει ο Μιχάλης Μπίτας.
Επιστροφή στην καταπονημένη γη
Πλέον το ορυχείο του Αμυνταίου υπολειτουργεί. Σύμφωνα με τον πρώην εργαζόμενο εκεί, Γιώργο Θεοδωρίδη, η παραγωγή έχει περιοριστεί σε κάποιες χιλιάδες κυβικά μέτρα λιγνίτη την ημέρα από εκατομμύρια που ήταν κάποτε.
Δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα από το να δουλεύεις σε ορυχείο. Στα 10 μέτρα δεν έβλεπες από τη σκόνη. Θα δεις λίγους ανθρώπους να βγαίνουν μέσα από το ορυχείο υγιείς. Εγώ έχω κάνει δύο μπαλονάκια, έχω υπέρταση από το στρες και είμαι 56 ετών.
Παράλληλα, ο παρακείμενος λιγνιτικός σταθμός Αμυνταίου, ένας από τους πιο ρυπογόνους της Ευρώπης, έχει πάρει μια παράτυπη διάρκεια ζωής 14.500 ωρών λειτουργίας τις οποίες χρησιμοποιεί κυρίως τους χειμερινούς μήνες για τηλεθέρμανση, ενώ οι περιβαλλοντικές οργανώσεις Green Tank και ClientEarth έχουν προσφύγει στο ΣτΕ ζητώντας άμεση παύση της λειτουργίας του. Για τους κατοίκους των Αναργύρων, όμως, που τόσα χρόνια είχαν τη ΔΕΗ ως βασικό μοντέλο εργασίας, ο περιορισμός των δραστηριοτήτων της εταιρείας είναι δίκοπο μαχαίρι.
«Δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα από το να δουλεύεις σε ορυχείο. Στα 10 μέτρα δεν έβλεπες από τη σκόνη. Θα δεις λίγους ανθρώπους να βγαίνουν μέσα από το ορυχείο υγιείς. Εγώ έχω κάνει δύο μπαλονάκια, έχω υπέρταση από το στρες και είμαι 56 ετών» περιγράφει ο Γιώργος Θεοδωρίδης και προσθέτει: «Εδώ από πάνω ήταν το μικρό ορυχείο το λεγόμενο. Καιγόντουσαν τα κάρβουνα και τα εισέπνεε όλο το χωριό. Έχουν πεθάνει νέα παιδιά 16, 20, 30 χρονών από αυτό το πράγμα». Στην ερώτηση πού απασχολούνται σήμερα τα νέα παιδιά της περιοχής ο Γιώργος φέρνει ως παράδειγμα τα δικά του. «Έχω τέσσερα παιδιά, οι τρεις ηλεκτρολόγοι, δεν δουλεύει κανένα πουθενά. Η κόρη μου πρόλαβε και έκανε τρία οκτάμηνα χειρίστρια σε κατοτροχό, σε ένα από τα μεγάλα τα μηχανήματα. Πλέον έχει 6 χρόνια να μπει άνθρωπος εκεί μέσα. Μας καταστρέψανε και δουλειά δεν έχουν τα παιδιά μας, πάνε σε καμιά καφετέρια, σε καμιά ταβέρνα να βγάλουν λιγα μεροκαματα την εβδομάδα. Η περιοχή βλέπετε στηριζόταν αποκλειστικά στη ΔΕΗ. Και τα μαγαζιά από τους μισθούς της ΔΕΗ δουλεύανε. Ξέρεις κανέναν αγρότη κτηνοτρόφο να βγαίνει και να ξοδεύει, οι μόνοι που μπορούσαν να ξοδέψουν ήταν οι ΔΕΗτζιδες».
Σήμερα, οι κάτοικοι στρέφονται ξανά στις αγροτοκτηνοτροφικές εργασίες, όμως η απαλλοτρίωση 17.000 στρεμμάτων για τις ανάγκες του ορυχείου και οι επιπτώσεις της ίδιας της εξορυκτικής δραστηριότητας στα εναπομείναντα εδάφη τους δημιουργούν δυσκολίες.
Ο Γιώργος Πινόπουλος, μας συστήθηκε ως ένας από τους «καθαρούς» αγρότες του χωριού: «Η κρίση μας έκανε όλους να ψαχνόμαστε. Εδώ στον κάμπο δεν είχε ούτε ένα δέντρο. Τώρα άλλος έβαλε ροδάκινα, άλλος έβαλε μύρτιλλα, άλλος έχει μέλι στέλνει στο εξωτερικό, ο γιος μου έβαλε καρύδια. Και στη ΔΕΗ να δουλεύεις πλέον δεν φτάνουν τα χρήματα. Ο γιος μου δουλεύει για 1000 ευρώ, ενώ παλιά δούλευαν για 2500. Αν δεν άνοιγε αυτό το ορυχείο, το χωριό μας θησαύριζε από τα χωράφια. Εγώ έβγαζα καλά χρήματα από τα τέφλα από το 1979 μέχρι και το 1988. Από εκεί και ύστερα, τέρμα τα νερά, τέρμα και τα χωράφια. Στα 7 μέτρα βγάζαμε νερό και τώρα κάνουμε γεωτρήσεις για να πάμε στα 250».
Ο πρόεδρος της κοινότητας, ο οποίος εργάζεται στο ορυχείο για την αποστράγγιση των υδάτων εξηγεί στο Solomon MAG ότι το νερό βγαίνει από το ορυχείο με αντλίες που έχουν τοποθετηθεί περιμετρικά και πέφτει σε ένα κεντρικό κανάλι που το οδηγεί στη λίμνη Πετρών κι από εκεί στη λίμνη Βεργορίτιδα. «Αφού κάνει η ΔΕΗ γεωτρήσεις για να αποστραγγίσει το νερό στο ορυχείο και να μπορέσει να βγάλει το λιγνίτη, γιατί δεν μας το δίνει να ποτίσουμε τα χωράφια μας;» διερωτάται ο Γιώργος. «Μήπως επειδή έχει κόστος; Τώρα το κόστος το επωμιζόμαστε εμείς».
Ο Μωυσής, είναι υπάλληλος της ΔΕΗ εδώ και 30 χρόνια, ωστόσο δουλεύει και τα κτήματα που κληρονόμησε από τον πατέρα του. «Ο πατέρας μου από το ‘73 είχε κτηνοτροφική μονάδα με 250 αγελάδες μαζί με τον αδερφό του και 2.000 στρέμματα γης. Το ‘93 άρχισαν οι δουλειες να μην πηγαίνουν καλά. Ευτυχώς τον πήραν στη ΔΕΗ και έβγαλε μια σύνταξη. Εμένα η βασική μου δουλειά είναι στον ΑΗΣ. Πηγαινοέρχομαι στην Πτολεμαΐδα. Διαφορετικά δεν βγαίνει».
Θυμάμαι κάναμε απεργίες να μην έρθει το φυσικό αέριο. Ήταν μεγάλο λάθος για την περιοχή. Αποδείχθηκε τώρα όμως. Τότε λέγαμε θα έρθει το φυσικό αέριο και τι θα γίνουν τα ορυχεία. Τώρα αποδείχθηκε ότι είναι λάθος.
Ο Μωυσής έχει τρία παιδιά, έναν γιο 17 ετών που ασχολείται με τη μουσική τον οποίο αποκαλεί «καλλιτέχνη», μία κόρη που θέλει να σπουδάσει νομική και ακόμα μία που -όπως λέει ο ίδιος- δεν τα πάει και τόσο καλά με τα γράμματα. «Εγώ τους λέω να κάνουν αυτό που αγαπάνε κι εγώ είμαι εδώ. Δεν ξέρω τι θα γίνει τώρα που συρρικνώνεται η ΔΕΗ. Η Πτολεμαΐδα και η Κοζάνη ακόμα έχουν χρήματα γιατί παίρνουν καλές συντάξεις. Όμως τα παιδιά σπουδάζουνε και μετά δουλεύουν σερβιτόροι. Πριν 10 χρόνια που δούλευα στον ΑΗΣ Πτολεμαΐδας, θυμάμαι κάναμε απεργίες να μην έρθει το φυσικό αέριο. Ήταν μεγάλο λάθος για την περιοχή. Αποδείχθηκε τώρα όμως. Τότε λέγαμε θα έρθει το φυσικό αέριο και τι θα γίνουν τα ορυχεία. Τώρα αποδείχθηκε ότι είναι λάθος».
Μετά τον λιγνίτη
Η αξιοποίηση του λιγνίτη της Δυτικής Μακεδονίας διασφάλισε στην Ελλάδα ενεργειακή αυτονομία που ήταν κρίσιμη κατά τις μεταπολεμικές δεκαετίες και συνέβαλε σημαντικά στην ανάπτυξη της τοπικής και εθνικής οικονομίας.
Η εξόρυξη και η καύση του λιγνίτη στους Ατμοηλεκτρικούς Σταθμούς έχει ολέθριες συνέπειες για τον άνθρωπο και το περιβάλλον που ουδέποτε συνυπολογίστηκαν σε καμία οικονομοτεχνική μελέτη.
Παράλληλα όμως, η μονοκαλλιέργεια αυτού του ορυκτού καυσίμου στέρησε από τον τόπο αυτόν την ανάπτυξη άλλων παραγωγικών τομέων και αναδιαμόφωσε τον πολιτικό, κοινωνικο και οικονομικό ιστό της περιοχής γύρω από την κάποτε πανίσχυρη ΔΕΗ.
Η εξόρυξη και η καύση του λιγνίτη στους Ατμοηλεκτρικούς Σταθμούς έχει ολέθριες συνέπειες για τον άνθρωπο και το περιβάλλον που ουδέποτε συνυπολογίστηκαν σε καμία οικονομοτεχνική μελέτη. Αν είχε υπολογιστεί για παράδειγμα το κόστος της καταστροφής του υδροφόρου ορίζοντα ή η επιβάρυνση του δημόσιου συστήματος υγείας από τις επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων, τότε πιθανώς να μπορούσαμε να πούμε με αριθμούς ότι το κόστος της λιγνιτικής κιλοβατώρας ήταν ασύμφορο πολύ πριν το αυξήσει ο φόρος εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα που επέβαλε η αυστηροποίηση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας.
Αν η ΔΕΗ αύριο εκλείψει από την Δυτική Μακεδονία, δεν υπάρχει δραστηριότητα που να μπορεί να αναπληρώσει τις θέσεις εργασίας και το εισόδημα που θα χαθεί. Μια περιοχή ολόκληρη θα βυθιστεί στη φτώχεια και την ανεργία.
«Με τα σημερινά δεδομένα στην παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας και αυτά τα επίπεδα φόρου διοξειδίου του άνθρακα τη ΔΕΗ δεν την συμφέρει πλέον να κρατά λιγνιτική παραγωγή» είπαν στο Solomon MAG στελέχη της επιχείρησης και πρόσθεσαν πώς αν αυτή κρατηθεί για εθνικές ανάγκες η πολιτεία πρέπει να την στηρίξει και να την επιβαρυνθεί. «Πέραν όμως των εθνικών αναγκών υπάρχουν και οι ανάγκες των περιοχών που δραστηριοποιείται η ΔΕΗ» συμπλήρωσαν. «Αν η ΔΕΗ αύριο εκλείψει από την Δυτική Μακεδονία, δεν υπάρχει δραστηριότητα που να μπορεί να αναπληρώσει τις θέσεις εργασίας και το εισόδημα που θα χαθεί. Μια περιοχή ολόκληρη θα βυθιστεί στη φτώχεια και την ανεργία. Κατά την άποψή μας δεν υπάρχει μεγαλύτερη μόλυνση του περιβάλλοντος από τη φτώχεια και την ανεργία».
«Ο λιγνίτης βρίσκεται ένα βήμα πριν το οριστικό τέλος του» μας είπε από πλευράς του o Σταύρος Μαυρογένης, Υπεύθυνος Τομέα Κλιματικής και Ενεργειακής Πολιτικής του WWF Ελλάς. «Το δίλημμα που προκύπτει είναι αν η μετάβαση στη μεταλιγνιτική περίοδο θα είναι βίαιη ή δίκαιη για τους εργαζομένους και την τοπική κοινωνία της Δυτικής Μακεδονίας. Μιας περιφέρειας που θυσιάστηκε τις τελευταίες δεκαετίες στο βωμό του εξηλεκτρισμού της χώρας και έχει κάθε δικαίωμα να μην οδηγηθεί στην οικονομική δυσπραγία και το κοινωνικό αδιέξοδο». Ο κύριος Μαυρογένης επεσήμανε δύο μελέτες που έχει εκπονήσει το WWF σύμφωνα με τις οποίες, υπάρχουν 12 βιώσιμες εναλλακτικές οικονομικές δραστηριότητες που βγάζουν από τον οικονομικό μαρασμό τις λιγνιτικές περιοχές και τις οδηγούν στη μετά τον λιγνίτη εποχή, ανοίγοντας ταυτόχρονα έναν νέο ενεργειακό δρόμο για ολόκληρη τη χώρα.
Ο λιγνίτης εξορύχθηκε και κάηκε για να στηρίξει την ανάπτυξη της χώρας τα τελευταία 50 χρόνια. Άρα η μετάβαση είναι μια εθνική υπόθεση και έτσι αντιμετωπίζεται σε πολλές περιοχές της Ευρώπης.
Ο Λευτέρης Ιωαννίδης, όταν ανέλαβε δήμαρχος Κοζάνης το 2015, συγκάλεσε μια άτυπη ομάδα συνεργατών από επιστημονικούς και άλλους φορείς της περιοχής η οποία ασχολήθηκε με το ζήτημα της δίκαιης μετάβασης. Στο τέλος της θητείας του επιχειρεί έναν απολογισμό: «Ξεκινήσαμε επαφές με την Ευρωπαϊκή Ένωση για να δούμε ποιες είναι οι εξελίξεις εκει, καθώς το ζήτημα της μετάβασης δεν είναι ελληνικό αλλά ευρωπαϊκό. Έτσι, σήμερα έχουμε θεσμοθετημένο Εθνικό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης το οποίο υπολογίζεται σε 30 εκατομμύρια ευρώ ετησίως για την περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης. Βεβαίως πρέπει να μεγαλώσει και να επεκταθεί μέχρι το 2030 ενώ παράλληλα η δίκαιη μετάβαση θα πρέπει να αποτελέσει έναν από τους άξονες του νέου ΕΣΠΑ. Σε κάθε περίπτωση, έχουν γίνει κι άλλα βήματα. Η Δυτική Μακεδονία είναι περιφέρεια πιλότος στην πρωτοβουλία της Κομισιόν Coal Platform για να έχει μία σύμβαση με την Παγκόσμια Τράπεζα, η οποία εκπονεί ένα σχέδιο για την επόμενη μέρα. Και πολύ σημαντικό θεωρώ το γεγονός ότι αναδείξαμε το ζήτημα της μετάβασης σε εθνικό θέμα. Ο λιγνίτης εξορύχθηκε και κάηκε για να στηρίξει την ανάπτυξη της χώρας τα τελευταία 50 χρόνια. Άρα η μετάβαση είναι μια εθνική υπόθεση και έτσι αντιμετωπίζεται σε πολλές περιοχές της Ευρώπης».
Ο κύριος Ιωαννίδης επισημαίνει ότι σε ανάλογες περιπτώσεις στην Ευρώπη οι αντίστοιχες ΔΕΗ είχαν τον έλεγχο και την ευθύνη της αποκατάστασης της περιοχής και έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στη διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες για το ποια θα είναι η επόμενη μέρα. «Εδώ δεν ξέρουμε ποια θα είναι η επόμενη μέρα της ΔΕΗ. Και είμαι πεπεισμένος ότι αν η νέα κυβέρνηση πρέπει να σώσει τη ΔΕΗ, πρέπει παράλληλα να σώσει και την περιοχή, αυτά τα πράγματα πρέπει να πάνε μαζί» λέει χαρακτηριστικά.
Από πλευράς τους τα στελέχη της ΔΕΗ στη Δυτική Μακεδονία με τα οποία συνομίλησε το Solomon MAG εξέφρασαν την πρόθεση της επιχείρησης να στηρίξει όσο μπορεί την περιοχή. «Έχουμε τις εκτάσεις και το knowhow γι αυτό η προηγούμενη διοίκηση πήρε πρωτοβουλίες σχετικά με τα αρωματικά και θεραπευτικά φυτά που είναι η καλύτερη επένδυση για να κάνει κανείς αυτή την περίοδο. Η ΔΕΗ είναι διατεθειμένη να δείξει στους ανθρώπους ότι υπάρχει αυτή η εναλλακτική, το πρόβλημα είναι ότι λίγοι ενδιαφέρονται να την ακολουθήσουν. Η ΔΕΗ σταθερά εδώ και πολύ καιρό συμμετέχει στο coal platform υποστηρίζοντας την δίκαια μετάβαση στην μεταλιγνιτική εποχή».
.gif)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου