Η αγροτική κατοικία στον Πόντο και δύο παραδείγματα «ποντιακών οικισμών»...

Η κατοικία στον ιστορικό Πόντο και πιο συγκεκριμένα η αγροτική κατοικία, υπήρξαν τα θέματα που ανέδειξε με την έρευνά της η αρχιτέκτων πολεοδόμος Ελένη Γ Γαβρά, καθηγήτρια σήμερα στο τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Η επίπονη έρευνά της, πριν από μερικά χρόνια σε περιοχές του Πόντου, σε οικισμούς που έζησαν Έλληνες και σήμερα κατοικούνται από Τούρκους, οδήγησε στην καταγραφή μελέτη αγροτικών κυρίως κατοικιών, κάτι που έγινε για πρώτη φορά σε διεθνές επίπεδο.
Υπόσκαφες ή και ημιυπόγειες κατοικίες που ακολουθούν τις «καμπύλες» του εδάφους για περισσότερη προστασία από τις κλιματολογικές συνθήκες –κυρίως όμως για λόγους αμυντικούς, ισόγειες αγροτικές κατοικίες χωρίς αυλές, αλλά με κοινό υπαίθριο χώρο που υπογραμμίζει το συλλογικό αίσθημα μιας τοπικής κοινωνίας, διώροφες αστικές κατοικίες που συναντά κυρίως στα εμπορικά κέντρα του Πόντου… μελετήθηκαν σε ένα ταξίδι επιστημονικής έρευνας και συγχρόνως μνήμης: Σάντα, Μούζενα, Κρώμνη, Σταυρίν…
«Η έρευνα, καταγραφή και μελέτη της παράδοσης του αγροτικού χώρου του ιστορικού Πόντου και η ανάδειξη των ιδιαιτέρων χαρακτηριστικών της χωρικής οργάνωσης των αγροτικών εγκαταστάσεων αποτελεί ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο αναφοράς που παρέχει κατευθύνσεις για το χωρικό σχεδιασμό νέων οικιστικών πυρήνων με αναφορά στον Πόντο», σημειώνει μεταξύ άλλων η Ελένη Γαβρά.

Στο βιβλίο ακόμη παρουσιάζονται δύο εφαρμοσμένα παραδείγματα σχεδιασμού πρότυπων οικιστικών πυρήνων σε νέες εγκαταστάσεις στον ελλαδικό χώρο. Ο σχεδιασμός έχει ως στόχο την ενσωμάτωση της παράδοσης μέσα από την απόδοση της λειτουργικής και αισθητικής εικόνας, τη νομοτέλεια της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και οικιστικής και τη συσχέτισή της με τον σύγχρονο χαρακτήρα του τόπου αυτών των έργων.
Οι δύο οικιστικοί τέτοιοι πυρήνες, από τους οποίους βρίσκεται σε στάδιο υλοποίησης προς το παρόν μόνον ο ένας, είναι:
Ο πρότυπος οικιστικός πυρήνας στο νέο οικισμό της Ποντοκώμης που συμπίπτει χρονικά με τη μετεγκατάσταση του αρχικού οικισμού στη Ζώνη Ενεργού Πολεοδομίας (ΖΕΠ) Κοζάνης. Το «Κοινό των Ποντίων» , στην Περιφερειακή Ενότητα Κιλκίς, για το οποίο υλοποιήθηκαν οι προκαταρκτικές μελέτες που αφορούσαν στο πολεοδομικό και αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, καθώς κι ένα πλήρες επιχειρησιακό σχέδιο (business plan) για την υλοποίηση της εφαρμογής του εγχειρήματος και τη λειτουργία των εγκαταστάσεων.
Τα δύο παραπάνω εγχειρήματα σχεδιασμού και δημιουργίας πρότυπων «ποντιακών οικισμών» έχουν ολοκληρωθεί μέσω ερευνητικών προγραμμάτων, υπό την επιστημονική ευθύνη της καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, δρ αρχιτέκτονος Ελένης Γ. Γαβρά.
Ωστόσο ο οικισμός που είχε σχεδιαστεί στην Περιφερειακή Ενότητα Κιλκίς ως ένα πρότυπο κέντρο αγροτικής φιλοξενίας και ανοικτής εκπαίδευσης, δεν έχει προχωρήσει στην επόμενη φάση.
Πηγή: Ελένη Γαβρά, Από τη Διερεύνηση του Ιστορικού Χώρου στο σχεδιασμό για την ανάδειξη του τόπου, Εκδοτικός Οίκος Αδελφών Κυριακίδη Α.Ε, Θεσσαλονίκη 2013 (312 σελίδες) [ελληνική έκδοση] .ISBN: 978-960-467-443-5
Πηγή: https://www.thinkfree.gr/